Zionisme door Hannah Arendt

Vrede in het Midden-Oosten

"Vrede in het Midden-Oosten is essentieel voor de staat Israël, voor de Arabische bevolking en voor de westerse wereld. Het verschil met een wapenstilstand is dat vrede niet van buitenaf kan worden opgelegd; vrede kan alleen het resultaat zijn van onderhandelingen, van wederzijdse compromissen en een daaruit voortvloeiend akkoord tussen Joden en Arabieren." Deze woorden schreef Hannah Arendt in januari 1950, maar ze zijn helaas nog altijd actueel.

Intellectueel

Hannah Arendt was één van de weinige Joodse intellectuelen die inzag dat de vorming van de staat Israël in 1948 gebaseerd was op een belangrijke denkfout: de oprichters gingen voorbij aan het feit dat al eeuwen mensen woonden in het gebied waar de nieuwe staat werd gevestigd. Hannah Arendt voorzag dat hierdoor nog jaren geen vrede in dit gebied zou kunnen heersen en dat Israël zou verworden tot een oorlogsstaat. Een land waarin het leger immer bereid zou moeten zijn om zich te verdedigen en aanvallen uit te voeren op de omringende Arabische staten.
Hoe kon het zover komen?

Balfour-verklaring

In 1882 vestigde zich een eerste groep Joodse immigranten in Palestina na pogroms in Rusland. Vlak voor de eeuwwende publiceerde Theodor Herzl in Wenen, onder de titel 'De Jodenstaat' (1896), een zionistisch manifest. In 1897 werd tijdens het eerste zionistische congres in Bazel de Zionistische Organisatie - later omgedoopt in Zionistische Wereldorganisatie - opgericht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden de Turken uit Palestina verdreven. Het gebied kwam onder Brits bestuur. In 1917 beloofde de Britse minister van Buitenlandse Zaken Lord Balfour in een brief aan Edmond Baron de Rothschild Britse steun voor het streven naar een 'Joods nationaal tehuis' in Palestina.
In 1922 bevestigde de Volkenbond het mandaatbestuur van Groot-Brittannië over Palestina. De belofte van de Balfour-verklaring bleef echter gehandhaafd.

Kolonisten

De Palestijnen waren niet gelukkig met de komst van steeds meer Joodse kolonisten. De twee bevolkingsgroepen mengden zich niet, maar leefden gescheiden naast elkaar. De ernst hiervan kwam pas duidelijk aan het licht na de vorming van de staat Israël na de Tweede Wereldoorlog. Hoewel de helft van de Palestijnen het land uit werd gepest, had dit totaal geen gevolg voor de economie van de Joden. De Palestijnen en de Joden hadden nooit van elkaar gekocht of diensten aan elkaar verricht.
In 1929 kwamen de Palestijnen voor het eerst in opstand tegen de Joodse kolonisten. Bij aanvallen in Jeruzalem, Hebron en andere steden werden 133 kolonisten gedood. Na de machtsovername van Adolf Hitler in Duitsland, verslechterde de toestand voor de Palestijnen. Er kwam een massale Joodse vluchtelingenstroom uit Europa op gang en er braken rellen uit in Jaffa. Deze opstand vormde het begin van een periode van drie jaar van onlusten, waarbij de Palestijnen een einde eisten aan de Joodse immigratie en de verkoop van land aan de Joden. Uiteindelijk kwamen de Britten in 1939 tegemoet aan de eisen van de Palestijnen. De Britse minister van Koloniën Malcolm Macdonald kwam met een Witboek, waarin strikte beperkingen aan immigratie werden gesteld en landaankopen werden ingedamd.

Shoah met gevolg

De Tweede Wereldoorlog veranderde alles. Onder leiding van Adolf Hitler richtte Duitsland vernietigingskampen in. Naar schatting zes miljoen Joden verloren het leven. Hoewel het Britse Witboek tot 1948 van kracht bleef, vestigden zich dankzij het Joods Agentschap, vooral tussen 1945 en 1948, tienduizenden zionisten illegaal in Palestina. De Westerse landen wilden de Joden na de oorlog tegemoet komen. Vanuit Amerika en Europa werd grote druk uitgevoerd op Groot-Brittannië om de bepalingen van het Witboek te verzachten. In 1947 legde Groot-Brittannië de kwestie voor aan de net opgerichte Verenigde Naties.

Federale oplossing

Hannah Arendt was voor een federale oplossing: het gebied zou moeten worden opgedeeld in twee staten met een internationale status voor Jeruzalem. De Verenigde Staten en Rusland steunden deze deling, maar de Arabische Liga, verwierp die. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties sprak zich op 29 november 1947 (resolutie 181) uit voor een deling van Palestina in twee staten met Jeruzalem onder internationaal regime.
Zowel de Arabische wereld als de Joodse kolonisten wezen deze deling af. Vrijwel direct na het aannemen van de VN-resolutie braken onlusten uit.

Oprichting staat Israël

De Amerikaanse president Henry Truman probeerde nog een wapenstilstand te bereiken, maar hij was al te laat. Het geweld nam toe. In april 1948 brachten Joodse terreurstrijders in het Arabische dorp Deir Yassin bij Jeruzalem meer dan honderd inwoners om het leven. De Palestijnse Arabieren sloegen massaal op de vlucht. Op 14 mei 1948 riep David Ben-Goerion de staat Israël uit. Hij beriep zich hierbij op de VN-resolutie 181, waarin de deling van Palestina in een Joodse en een Palestijnse staat was aanvaard.

Het zionisme bij nader inzien

In latere jaren werden de Palestijnen steeds verder verdreven. Israël gebruikte elke gelegenheid om de grens verder op te schuiven. Er kwam een 'nederzettingenpolitiek' en toen de Palestijnen zich bleven verzetten begon Israël met de bouw van een muur op Palestijns grondgebied. Hiermee was Israël verworden tot de staat die Hannah Arendt had voorzien: een gevangenis in vijandig gebied.
Hannah Arendt schreef belangrijke essays over de geschiedenis van het zionisme en de vorming van de staat Israël. De stukken werden pas in 1978 gebundeld in 'The Jew as pariah'. In 2005 verscheen een keuze hieruit als 'Het zionisme bij nader inzien' in een Nederlandse vertaling van Hella Rottenberg bij Mets & Schilt.
'Het zionisme bij nader inzien' bevat de essays 'Het zionisme bij nader inzien' (1945), 'De Jodenstaat vijftig jaar later: waartoe heeft Herzls politiek geleid?' (1946), 'Om het vaderland te redden: het is nog niet te laat' (1948) en 'Vrede of wapenstilstand in het Midden-Oosten?' (1950). Hella Rottenberg schreef een uitgebreide inleiding en voorzag de uitgave van twee nuttige registers: namen en begrippen en een chronologie van de gebeurtenissen vanaf de negentiende eeuw.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Episoden

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.