Zuiderzeeplan

Cornelis Lely

De bouw van de Afsluitdijk tussen Noord-Holland en Friesland was een onderdeel uit het Zuiderzeeplan van Cornelis Lely. We moeten ver in de tijd teruggaan om een eerste plan voor de beveiliging van de Zuiderzee, het huidige IJsselmeer, te vinden. Zo bedacht Hendrik Stevin rond 1667 een Zuiderzeeplan. Hij wilde de zee-engtes tussen Noord-Holland, de Waddeneilanden en de provincie Groningen met dijken afsluiten en de waterplas vervolgens wegmalen. Hierdoor zou Nederland een veiligheidsprobleem oplossen en er veel landbouwgrond bij krijgen. Het plan van Stevin was zijn tijd ver vooruit en technisch nog niet mogelijk. In de tweede helft van de negentiende eeuw laaide de discussie over de inpoldering van de Zuiderzee weer op.

Zuiderzeevereniging

In 1886 werd de Zuiderzeevereniging opgericht. Deze vereniging stelde de waterbouwkundige Cornelis Lely aan als adviseur. De jonge ingenieur was toen al een inventieve en daadkrachtige man. Lely kwam drie jaar later met een plan voor de afsluiting van de Zuiderzee. Het zat initiatiefnemers van de Zuiderzeevereniging mee. Hun man, Cornelis Lely, werd in 1891 benoemd tot minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid in het kabinet-Van Tienhoven. Aan het begin van de twintigste eeuw zou hij in nog twee kabinetten minister van Waterstaat worden. Het is dus niet verwonderlijk dat de Zuiderzeewerken, de aanleg van de Afsluitdijk en inpolderingen, grotendeels zijn uitgevoerd naar zijn Zuiderzeeplan.

IJsselmeer

Cornelis Lely benaderde het probleem anders dan Hendrik Stevin. Het grootste verschil was de ligging van de Afsluitdijk, die door Cornelis Lely ten zuiden van de huidige Waddenzee werd ingetekend, tussen de provincies Noord-Holland en Friesland. De Waddenzee bleef een open zee. Eb en vloed zouden hier het ritme van de natuur blijven bepalen. Ook het gebied ten zuiden van de Afsluitdijk, het tegenwoordige IJsselmeer zou niet geheel ingepolderd worden. Het IJsselmeer werd een zoetwatermeer, waaruit in perioden van droogte water kon worden gepompt naar de omringende gebieden.

Visserij

Ook de vissers in de vele vissersplaatsen aan de Zuiderzee waren beter af met het Zuiderzeeplan van Cornelis Lely. Als het plan Stevin zou zijn uitgevoerd, zou het visserslatijn in plaatsen als Enkhuizen, Harderwijk, Urk, Volendam en Lemmer snel zijn verstomd. Voor de vissers veranderde er na de uitvoering van het Zuiderzeeplan van Lely wel veel, want het IJsselmeer werd een zoet binnenmeer. Via de sluizen in de Afsluitdijk, de Lorentzsluis bij Kornwerderzand en de Stevinsluis bij Den Oever, bleven de Waddenzee en de Noordzee echter bereikbaar.

Zuiderzeevloed

De Zuiderzeevloed van 1916, waarbij op tientallen plaatsen de dijken rond de Zuiderzee braken, bracht de besluitvorming in een stroomversnelling. Het Zuiderzeeplan van Cornelis Lely kreeg hernieuwde aandacht. In 1918 werd het wetsontwerp voor de inpoldering van de Zuiderzee door de Tweede Kamer aangenomen. In 1920 werd gestart met de uitvoering van het omvangrijke project.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Friesland

Friesland
Steenzetter Afsluitdijk
Standbeeld Cornelis Lely op de Afsluitdijk

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.