Zeppelin

Bestuurbare ballon

Aan het einde van de negentiende eeuw wilden technici ballonnen bestuurbaar maken. In het mandje moest een stuur komen en de windkracht werd overwonnen door gebruik te maken van een verbrandingsmotor. In verschillende landen, zoals Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië en de Verenigde Staten van Amerika, werden sigaarvormige ballons gebouwd. Van al deze modellen spraken de door de Duitse generaal Ferdinand von Zeppelin ontwikkelde luchtschepen het meeste tot de verbeelding. Hierdoor zijn wij dergelijke ballonnen zeppelins gaan noemen. De Duitse Hindenburg en Graf Zeppelin II waren, met een lengte van 245 meter, de grootste zeppelins die ooit gebouwd werden.

Ferdinand Graf von Zeppelin

De Duitse generaal en luchtschipbouwer Ferdinand Graf von Zeppelin werd geboren in 1838 in Konstanz. Von Zeppelin bouwde de eerste ballon, die goed bestuurd kon worden. Na zijn studie aan de technische hogeschool in Stuttgart ambieerde hij een loopbaan in het leger. In 1891 sloot Von Zeppelin zijn carrière in het leger af en besteedde daarna zijn tijd aan de ontwikkeling van zijn droom: een luchtschip, dat personen en vracht over grote afstanden kon vervoeren.
Ferdinand von Zeppelin had al vanaf 1873 aan zijn ontwerpen gewerkt. In 1900 begon hij met de bouw van het luchtschip LZ 1 in Friedrichshafen bij de Bodensee. In dat jaar maakte de LZ 1 een eerste geslaagde vlucht. De tweede zeppelin werd bij een noodlanding door storm in 1906 vernield. In 1908 maakte Ferdinand von Zeppelin een beroemde vlucht over Bazel, Straatsburg, Speyer, Mannheim, Mainz, Worms en Stuttgart.

Zeppelin-Wohlfahrt

Door de bijzondere vorm van het luchtschip van Ferdinand von Zeppelin werd zijn ballon ook wel 'sigaar' genoemd. In Echterdingen explodeerde in 1908 een luchtschip tijdens een storm. Dankzij giften kon Ferdinand von Zeppelin de ontwikkeling van zijn luchtschip voortzetten.
Vanaf 1910 organiseerde Ferdinand Zeppelin passagiersvluchten, waarmee grote afstanden afgelegd konden worden. Al snel was hij in staat om met zijn Zeppelin een transatlantische lijnvlucht te ondernemen. In 1913 werd in Friedrichshafen het bedrijf Zeppelin-Wohlfahrt GmbH opgericht.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden zijn zeppelins ingezet door het Duitse leger. De luchtschepen namen onder meer deel aan de 'raids' boven Engeland. Ferdinand von Zeppelin overleed in 1917 in Berlijn. Na zijn dood werd zijn werk voortgezet. Zeppelins werden gebruikt voor het vervoer van vooral rijke personen binnen Europa en op het traject tussen Europa en de Verenigde Staten van Amerika.

Zeppelin in Nederland

Zeppelins deden aan het begin van de twintigste eeuw regelmatig Nederland aan. Zo bezocht de R 32 in 1919 Amsterdam ter gelegenheid van de door Albert Plesman georganiseerde luchtvaarttentoonstelling ELTA. In juni 1932 vloog de Graf Zeppelin, onder commando van kapitein Lehmann, van Friedrichshafen naar vliegveld Twente bij Enschede. Prins Hendrik, twee ministers en 34 andere passagiers mochten de reis, die via Groningen en de Afsluitdijk naar Rotterdam leidde, meemaken. Op het vliegveld Waalhaven in Rotterdam stonden meer dan vijftigduizend betalende toeschouwers klaar om hen te verwelkomen. In kranten en tijdschriften werd in Nederland steeds veel aandacht besteed aan zeppelinvluchten. Soms vlogen journalisten mee en konden ze uit de eerste hand vertellen over deze comfortabele manier van reizen.

Rampvlucht

De Duitse Zeppelins werden gevuld met het brandbare waterstofgas. Alle luchtschipvaarders zijn zich altijd bewust geweest van het gevaar dat hieraan verbonden was. Aan boord golden strenge regels in verband met brandgevaar. Iedereen moest bij het instappen lucifers en aanstekers inleveren. In de Verenigde Staten van Amerika werden ballons vanaf 1930 gevuld met het minder brandbare helium. Het Amerikaanse Congres verbood echter levering van helium aan Duitsland.
In mei 1937 sloeg het noodlot toe. Tijdens de landing van de Hindenburg (LZ 129) in Lakehurst, New Jersey (VS) raakte het passagiersluchtschip in brand. Drieëndertig mensen kwamen in de vlammenzee om het leven.
Er kwam een onderzoek naar de oorzaak van de ramp met de Hindenburg. Hierbij werd onder meer onderzocht of een aanslag op de zeppelin was gepleegd. Hiervoor vond men echter geen bewijs. Waarschijnlijk was de brand een gevolg van statische elektriciteit, dat langs een landingskabel de Hindenburg bereikte.

Epiloog

Deze ramp maakte grote indruk op de krantenlezer. Het imago van de luchtscheepvaart was onherstelbaar beschadigd. Na de ramp van de Hindenburg in Lakehurst werden de plannen voor het opzetten van een uitgebreide dienstregeling van Zeppelins opgegeven. In 1940 lieten de nazi's de laatste zeppelins op Friedrichshafen slopen.
Zeppelins zijn echter nooit helemaal van het toneel verdwenen. De Amerikaanse firma Goodyear heeft altijd een vloot van luchtschepen in de lucht gehouden voor commerciële en militaire doeleinden. Op Friedrichshafen werden later weer zeppelins gebouwd. Deze zijn echter kleiner dan hun illustere voorgangers en worden niet gebruikt voor lijndiensten, maar vooral in de toeristenbranche en voor beveiligingsdoeleinden. Ook in Nederland ontstonden plannen voor de bouw van zeppelins. Door onvoldoende belangstelling van het bedrijfsleven bleven de plannen voor zeppelins van de firma Rigid Airship Design uit Lelystad echter steken op de tekentafel.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis
Luchtvaart

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.