Stonehenge

Toeristische trekpleister

In het zuiden van Groot-Brittannië ten noorden van de plaats Salisbury in het Engelse graafschap Wiltshire staat pal naast de snelweg A-303 een historisch monument uit de Megalietcultuur.

Enorme stenen

Toen ik deze plek in de jaren zeventig voor het eerst bezocht mocht de bezoeker nog tussen de gigantische stenen doorlopen. In latere jaren moest deze permissie onder druk van de wassende toeristenstroom en het daarbij behorende vandalisme worden ingetrokken. Als u in de huidige tijd Stonehenge bezoekt wordt u met wandelpaden op veilige afstand rond het monument geleid. Toch zult u, als u er bevattelijk voor bent, onder de indruk raken van de gigantische inspanning die de bouwers van Stonehenge leverden. De stenen van Stonehenge zijn ruim vier meter hoog en ongeveer 2,5 meter breed. De grootste steen is 8,7 meter hoog en weegt 45 ton.

Megalieten

Stonehenge is ongetwijfeld Europa's mooiste en imposantste representant van de Megalietcultuur. Deze cultuur ontstond ongeveer 5000 jaar voor Christus in Frankrijk, Spanje en Noord-Europa. De megalietenbouwers richtten op verschillende plaatsen grote gedenktekens op. Stonehenge is hiervan de meest bekende.
Stonehenge bestaat uit dertig blokken in de buitenste ring en 49 kleinere blokken in een binnenring. Dekstenen werden met pen-gatverbindingen op de staanders vastgezet. Het geheel wordt omgeven door een ringwal met een daarbuiten gelegen gracht en krans van 56 kuilen. Deze kuilen worden Aubrey-holes genoemd, naar de ontdekker John Aubrey (1626-1697).
Met uiterst beperkte middelen sleepten de bouwers van Stonehenge tweeduizend jaar voor Christus de zware stenen uit een veraf gelegen steengroeve van de Marlborough Downs bij Avebury naar de vlakte van Wiltshire. Volgens wetenschappers waren 600 mensen nodig om een steen naar de bouwlocatie te slepen. De omringende wallen en greppels bestonden al toen de stenen werden opgericht. De vroegste bouwfase van het monument, de ringwal, wordt door archeologen gedateerd omstreeks 3100 voor Christus. Historisch onderzoek toonde aan dat het monument in fasen werd gebouwd.

Wales

Bij de bouw van Stonehenge werden tientallen stenen gebruikt die afkomstig zijn uit Wales. Een aantal stenen werd eerder gebruikt voor een steencirkel bij Waun Mawn in Pembrokeshire. Deze grotendeels leeggehaalde steencirkel ligt op iets meer dan tweehonderd kilometer afstand van Stonehenge. Daar in de buurt ligt ook de steengroeve waaruit de blauwe stenen van Stonehenge afkomstig zijn. In 2021 ontdekten wetenschappers dat in de restanten van de steencirkel bij Waun Mawn een afdruk werd gevonden van een steen die nu onderdeel is van Stonehenge. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de steencirkel van Waun Mawn grotendeels werd afgebroken voor de bouw van Stonehenge in Wiltshire. De blauwe stenen van Stonehenge zijn waarschijnlijk ongeveer 5.400 jaar geleden losgehakt. Deze blauwe stenen ontlenen hun naam aan de blauwe tint die vooral ontstaat als ze nat zijn of vers gehouwen zijn. De blauwe stenen zijn de kleinste stenen van Stonehenge. Ze zijn een paar meter hoog en wegen een paar ton. De onderzoekers weten nog niet hoe de stenen vanuit Wales naar Wiltshire werden vervoerd. Mogelijk gebeurde dit deels over water, via het Kanaal van Bristol. De zes ton wegende 'Altaarsteen' kwam uit het noordoosten van Schotland. De 'Altaarsteen' ligt in het midden van de steencirkel.

Duitse observatoria

Recente vondsten in Saksen-Anhalt in Duitsland, waar soortgelijke bouwsels van hout werden gevonden bij Pömmelte en Goseck lijken de observatoriumtheorie te ondersteunen. Mensen in de Steen- en Bronstijd in Europa hadden net als de bouwers van de piramiden in Egypte al veel begrip van de bewegingen van de hemellichamen. De vondsten bij Pömmelte en Goseck in Duitsland hebben dezelfde grondvorm als Stonehenge. Alleen bestond het Duitse observatorium uit houten palen, terwijl het Britse Stonehenge uit robuuste stenen werd opgetrokken.

Werelderfgoedlijst

Aan het begin van de negentiende eeuw kregen historici interesse in het merkwaardige bouwwerk van de Megalieten. In 1915 werd Stonehenge met twaalf hectaren omliggend land opgekocht door de Cecil Chubb. Drie jaar later schonk deze organisatie het monument aan de Britse staat. In 1986 werd Stonehenge inclusief de omgeving van het monument toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het monument wordt beheerd door de organisatie English Heritage, terwijl de omliggende landerijen eigendom zijn van de National Trust.

Schachten

Britse onderzoekers maakten in 2020 een nieuwe vondst bij Stonehenge bekend. Zij vonden een enorme cirkel met vijf meter diepe schachten. De twintig schachten hebben een diameter van tien meter en zijn verspreid over een cirkel van twee kilometer rond het prehistorische monument Durrington Walls in de nabijheid van Stonehenge. De schachten werden gevonden met behulp van bodemradar en andere moderne meetmethoden waarvoor niet gegraven diende te worden. De hoogleraar Vincent Gaffney noemde de vondst in het Britse dagblad Guardian een belangrijke vondst. De onderzoekers waren vooral verbaasd over de grootte van het bouwwerk.

Stonehenge bezoeken

U kunt Stonehenge gemakkelijk vinden als u ter hoogte van Salisbury de A-303 volgt in westelijke richting. Tegenover het monument is een grote parkeerplaats. Via een tunnel die onder de snelweg doorloopt bereikt u het Stonehenge-monument.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan het Britse koninklijke huis en de kastelen, landhuizen en paleizen in Groot-Brittannië. Lees Groot-Brittannië: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Engeland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land. Stonehenge komt ook voor in onze uitgave Groot-Brittannië: Geschiedenis en wetenswaardigheden.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Groot-Brittannië

Geschiedenis Groot-Brittannië

'Groot-Brittannië: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is een interessante uitgave geworden, die recht doet aan de vele facetten die zo kenmerkend zijn voor de Britse samenleving. Dit digitale boek brengt u in de stemming om ook zelf eens te gaan kijken en zal de lezers die Engeland al bezocht hebben toch nog verrassen met diepere inzichten. De vele afbeeldingen maken het lezen tot een groot feest: u ziet waar het over gaat.
Groot-Brittannië


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.