Kasteel Biljoen

Een van de oudere kastelen van Nederland

Kasteel Biljoen is een van de oudere kastelen van Nederland. De eerste vermelding dateert al uit 1076. In een akte is dan sprake van een schenking van de curtis Bruoche (= de Broekerhof) door Hendrik IV aan het kapittel van St. Pieter te Utrecht. Het huis - waarschijnlijk was er nog geen sprake van een echt kasteel - werd gebouwd op de grens van droog en nat: tussen de heuvels van de Veluwezoom en de uiterwaarden van de rivier de IJssel.

Karel van Gelre

Omstreeks 1530 werd de Broekerhof verkocht aan Hendrik de Graaf, die het vrijwel direct doorverkocht aan Karel van Gelre. Deze liet het nieuwe Broekerhof bouwen, gebruik makend van materialen, afkomstig van het verwoeste kasteel Overhagen, dat juist ten zuiden van Biljoen was gelegen. Vanaf dit moment krijgt de Broekerhof de naam van Biljoen. In 1535 wordt het kasteel verkocht aan Roelof van Lennep, een drost en krijgsman, afkomstig uit Middelaar; zijn geslacht heeft het kasteel ongeveer een eeuw lang in bezit gehad.

Alexander, vrijheer van Spaen

In 1661 werd Alexander, vrijheer van Spaen eigenaar van het kasteel. Hij was een telg uit een bekend adellijk geslacht uit het Duitse Kleef. Deze Alexander bezat al gronden in de buurt van Biljoen. In de loop der tijden werden meer gronden aangekocht, waardoor het landgoed Biljoen een grote omvang kreeg.

Franse troepen

In 1672, het Rampjaar, waarin Franse troepen vele kastelen in de Nederlanden hebben verwoest, nam Lodewijk XIV met zijn generaals, waaronder Turenne, hun intrek in kasteel Biljoen. Heeft Biljoen het aan deze omstandigheden te danken dat het in dat jaar niet een prooi der vlammen werd?

Johan Frederik Willem van Spaen

Eén van de belangrijkste bewoners van kasteel Biljoen was wel Johan Frederik Willem van Spaen (1746-1827). Omdat hij zeer geïnteresseerd was in tuinarchitectuur, liet hij een groot landschappelijk park aanleggen, toen ook Overhagen en Beekhuizen nog tot het landgoed behoorden. Het park strekte zich uit vanaf de Veluwse heuvelrug tot vrijwel aan de boorden van de IJssel. Verschillende tuinarchitecten, w.o. de befaamde Zocher, hebben aan de totstandkoming van dit park meegewerkt. De aanleg heeft vele tientallen jaren geduurd.

Bewoners

In 1848 vererfde het kasteel op Johan, baron van Hardenbroek. Deze verkoopt het nog geen vijfentwintig jaar later al (in 1872) aan de familie Lüps.
Een van de bekendste bewoners van het kasteel Biljoen was de weduwe van koning Willem II, Anna Paulowna, die er in de jaren 1849-1850 heeft gewoond.

Sage over Biljoen

Er is een sage over Biljoen bekend, die gaat over de dochter van de heer van Velp, mooi An. Zij had een verhouding met de jonker van Biljoen en werd door hem ontvoerd, maar door één of andere omstandigheid raakte mooi An in de vijver van Biljoen en verdronk. Sinds die gebeurtenis verschijnt mooi An van tijd tot tijd op feestjes en klampt willige mannen aan om hen hetzelfde lot te laten ondergaan wat haar zelf was overkomen.

Brand in het koetshuis

In februari 1978 was er nog sprake van een brand in het koetshuis van Biljoen, een gebeurtenis waarbij nog twee gewonden vielen. De materiële schade viel achteraf nogal mee, omdat de brandweer goed werk geleverd had.

Kasteel Biljoen verkocht

Met gepaste trots meldde de website van de Stichting Het Geldersch Landschap / Stichting Vrienden van de Geldersche Kasteelen dat het door haar uitgebrachte bod zal resulteren in de aankoop van Kasteel Biljoen. Op deze manier blijft kasteel in zijn geheel - landgoed en kasteel - behouden voor het nageslacht. Annelies van der Kolk, gedeputeerde cultuurhistorie meldt op de website: "het landgoed heeft een onschatbare waarde voor de natuur en grote cultuurhistorische waarde. Het kan nu als geheel behouden en ontwikkeld worden. Dit past precies bij onze provinciale doelstelling." Janine Pijl (directeur van de Stichting Het Geldersch Landschap): "al jaren zijn wij geïnteresseerd in dit zo goed bewaard gebleven landgoed. Nu wordt onze inzet en ons geduld beloond." De beide stichtingen berichten dat men het landgoed en het kasteel als een eenheid in stand zal houden en dat het voor het publiek in zekere mate toegankelijk moet blijven.

Ligging

Het kasteel staat aan de oostkant van het dorp Velp. Het was bewoond; daarom was het kasteel Biljoen niet toegankelijk. Wel is het park terzijde van het kasteel overdag toegankelijk. Van daaruit en vanaf de weg is het kasteel goed zichtbaar.

Parkbos Biljoen

In een wat late persaankondiging werd door de Stichtingen Het Gelders Landschap/Geldersche Kasteelen meegedeeld dat er een zomerwandeling was georganiseerd met de boswachter op het landgoed Biljoen in Velp, gemeente Rheden.
Parkbos Biljoen

Restauratieperikelen

In de negentiende eeuw heerste onder monumentenkenners de opvatting dat monumenten, zoals kastelen, bij restauratie teruggebracht moesten worden in de vorm waarin het monument op zijn hoogtepunt verkeerde.
Restauratieperikelen Biljoen

IJskelder bij Biljoen

Een van de objecten bij kasteel Biljoen is een ijskelder. Deze ligt in het park ten zuidwesten van het kasteel. Veel bezoekers weten eigenlijk niet wat ze zien als ze in dit deel van het park rondwandelen.
IJskelder bij Biljoen

Naam van Biljoen

In de Gelderse plaats Velp staat een prachtig kasteel. Over het eeuwenoude kasteel Biljoen werd veel gespeculeerd en geschreven, maar een belangrijke vraag werd niet beantwoord: waar komt de naam van kasteel Biljoen vandaan?
Naam van Biljoen

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Biljoen is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Gemeente Rheden, toen en ... nu, Rheden, 1973.

F.M. Eliëns en J. Harenberg, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Rijswijk, 1984.

U.M. Mehrtens en H.M.J. Tromp, Biljoen en Beekhuizen te Velp, Zeist, 1984.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Kasteel Biljoen Dossier

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.