Huis Heimerstein in Rhenen

Huis in Utrecht

In Rhenen staat het twintigste eeuwse huis Heimerstein op de plaats waar vroeger een versterkt huis heeft gestaan. Heimerstein werd voor het eerst vermeld in 1401. Toen werd het huis nog Hamersteyn genoemd. In dat jaar werd ridder Arend Willems van Egmont door de Utrechtse bisschop beleend met dit huis.

Hofstede

De beleningsakte vermeldt 'dat huus ende hofstede, geheiten Hamersteyn, gelegen bi den huse ter Horst'. Kasteel Ter Horst was een kasteel van de Utrechtse bisschop, waarop doorgaans een kastelein of burggraaf resideerde. Omdat Ter Horst een sterk middeleeuws kasteel was, zal Heimerstein niet veel meer geweest zijn dan een versterkte edelmanswoning, zoals ook andere versterkte huizen in de directe omgeving van kasteel Ter Horst dat waren.

Cunera

Heimerstein zou genoemd zijn in de legende van Cunera, een prinses uit York, die hier, na haar redding verbleven zou hebben. Deze gebeurtenis uit de legende uit de vierde eeuw wordt echter ook geclaimd door een vroegere eigenaar van het nabijgelegen landgoed Prattenburg, dat - met Heimerstein of Hamerstein, in de vierde eeuw nog niet eens bestond. Er is grote twijfel of de gebeurtenissen in deze legende inderdaad hebben plaats gevonden, want de in deze legende genoemde personen zijn onbekend in de tijd, waarin de gebeurtenissen zich zouden hebben afgespeeld...

Bewoners

In 1419 werd Johan Boore van Hemert eigenaar van Heimerstein, maar door het overlijden van een erfdochter kwam Heimerstein een eeuw later in handen van een neef, Hubert van Rhenen; via diens zoon werd Willem Lijster eigenaar.
In 1581 blijkt Heimerstein in het bezit te zijn van de burgemeester van Rhenen Renger de Bruijn. Een eeuw later is het huis bewoond geweest door de vrouwe van Emmickhuijsen. Vanaf het einde van de zeventiende eeuw volgen enkele eigenaren elkaar op, maar in 1840 komt Heimerstein in het bezit van A.F.G.C.C. baron van Knobelsdorff. Hij was ook de bewoner van het huis. Enkele jaren voor hij Heimerstein verwierf had hij ook al het nabijgelegen huis Leefdaal gekocht.
Vererving bracht het huis in handen van de kleinzoon van de bekende raadspensionaris mr. Rutger Jan Schimmelpenninck tot Nijenhuis, jhr. E.H.F.A. Schimmelpenninck. Omstreeks 1920 werd het huis door de familie verkocht.

Tekening

Volgens de tekeningen, die Jan de Beyer en Cornelis Pronk van Heimerstein hebben gemaakt in het begin van de achttiende eeuw, zal het toen afgebeelde huis dateren uit het einde van de zestiende of het begin van de zeventiende eeuw. Hoe het huis er voor die tijd heeft uitgezien, weten we niet, maar op de tekeningen zien we een huis dat in L-vorm gebouwd is. In dit artikel is de tekening van Jan de Beyer afgebeeld, waarop goed te zien is dat het huis die L-vorm heeft. Later werd het geheel verbouwd, want op de tekening van P.J. Lutgers, zien we een rechthoekig gebouw met een brede middenpartij, die we ook terugzien op de prentbriefkaart uit het begin van de twintigste eeuw.

Geestelijke zorg

Tot omstreeks 1920 werd het huis door particulieren bewoond, maar na de verkoop werd Heimerstein ingericht voor het onderbrengen van geestelijk gehandicapten.
In de Tweede Oorlog, tijdens de Slag om de Grebbeberg, brandde Heimerstein tot de grond toe af. Het huis werd echter in 1946 weer geheel opgebouwd en kwam in het bezit van de Stichting de Opbouw te Utrecht, die er sinds de herbouw minderbegaafden en zenuwzwakke mensen behandelde. Nu is er de kleinschalige stichting Zideris gevestigd, die professionele begeleiding en ondersteuning biedt aan mensen met een verstandelijke beperking.
Heimerstein is niet te bezichtigen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Bardet, Ir. J.D.M.; Kastelenboek provincie Utrecht; Bussum, De Haan, 1975, 5e druk.

Olde Meierink, drs. B., e.a.; Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht; Utrecht, Matrijs, 1995.

Groningen, Catharina L. van; De Utrechtse Heuvelrug. De Stichtse lustwarande. Buitens in het groen; Zwolle, Waanders, 1999.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.