Kasteel Loevestein

Gevangenis

Kasteel Loevestein is weliswaar een echt kasteel, maar dat is het niet zo lang geweest, want een algemeen aanvaarde omschrijving van een kasteel is dat het de versterkte woning moet zijn van een edelman. Loevestein is niet lang een woning geweest, maar wel eeuwenlang gevangenis.
Het kasteel is natuurlijk bij een ieder bekend. Het gedicht van Tollens "Waar Maas en Waal tezamen spoelt" en de boekenkist van Hugo de Groot worden door iedereen onmiddellijk met Loevestein verbonden.

Dirk Loef van Horne

De stichter van het kasteel is Dirk Loef van Horne. Die stichting zal zo rond 1360 of wellicht wat eerder, gebeurd zijn, dus een oud kasteel is Loevestein zeker niet. Veel meer dan een woontoren zal het kasteel toen niet zijn geweest. Dirk Loef had zich het land van Altena eigenlijk toegeëigend, want een wat oudere neef schijnt er meer recht op gehad te hebben. Dirk verloochende zijn karakter niet, want hij gedroeg zich als een tiran. Dat kon natuurlijk niet lang duren. Hij werd door de landsheer van zijn rechten ontheven. Hij mocht nog wel op zijn kasteel blijven wonen, maar zijn rol was uitgespeeld door de hem opgelegde beperkingen. Het kasteel is duidelijk naar Dirk Loef van Horne vernoemd, want stein betekent zoiets als versterkt huis en dat huis was dus van Loef.
Kasteel Loevestein werd in de eeuw na de stichting verder uitgebouwd tot het huidige kasteel met een voorburcht. Dit gehele complex was omgracht.

Bruijsten van Herwijnen

Hertog Albrecht nam in 1385 het kasteel in gebruik al grensversterking en stelde er een kastelein aan. Dat werd ridder Bruijsten van Herwijnen, een Gelders edelman, die getrouwd was met een bastaardzuster van hertog Albrecht. Bruijsten, die de hertog belangrijke diensten moest verlenen; lijkt niet altijd even eerlijk te zijn geweest. Hij kreeg onenigheid met Albrecht, die zijn zoon Willem, de graaf van Oostervant opdroeg Loevestein te belegeren. Na enkele weken viel het slot, maar enige tijd later schijnt Bruijsten van Herwijnen zich toch weer met de hertog te hebben verzoend, hoewel hij niet meer op Loevestein terug keerde.

Slotvoogden

Dankzij het optreden van Jacoba van Beieren waren er in 1418 zelfs twee slotvoogden van Loevestein. Jacoba had wat problemen met haar oom Jan van Beieren en toen ze er in slaagde het naburige Gorinchem te veroveren, wilde ze ook maar meteen proberen Loevestein onder haar invloed te krijgen. Kort daarna werd de vrede echter gesloten en achtereenvolgens werden Philip van der Leck en Dirk van Heukelom slotvoogd van kasteel Loevestein.

Tachtigjarige Oorlog

Afgezien van een rel rond 1446 bleef het stil rond Loevestein. In 1570 werd door de watergeus Herman de Ruyter een poging gedaan om Loevestein te veroveren. Aanvankelijk slaagde hij in zijn opdracht, maar kort daarna wisten de Spanjaarden Loevestein weer te heroveren en daarbij kwam Herman de Ruyter om het leven. Over deze episode rond Loevestein handelt het bekende gedicht van Tollens.
In 1572 kwam het kasteel weer in handen van watergeuzen waarna het kasteel aanzienlijk werd versterkt met wallen en bolwerken.

Hugo de Groot

Tijdens het Twaalfjarig Bestand ontstonden er grote binnenlandse conflicten, waarbij Prins Maurits en de raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt het danig aan de stok kregen. Prins Maurits liet zijn tegenstanders gevangen nemen. Van Oldenbarnevelt werd onthoofd en Hugo de Groot en anderen werden levenslang opgeborgen in het kasteel Loevestein.
Op 22 maart 1621 slaagde Hugo de Groot er in te ontsnappen. Er schijnen een drietal boekenkisten in Nederland te zijn, die dit verhaal kunnen bewijzen. De Groot vluchtte naar Frankrijk, waar zijn vrouw zich bij hem voegde.

Staatsgevangenis

Kasteel Loevestein bleef fungeren als staatsgevangenis. Tijdens de Eerste Wereldoorlog lag er een bezetting van 400 man en in de Tweede Wereldoorlog waren er 60 man. Maar beide oorlogen gingen Loevestein zonder kleerscheuren voorbij.

Rijksdienst kastelenbeheer

In 1952 kwam kasteel Loevestein onder beheer van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en werd het kasteel opengesteld voor bezoekers. Vanaf 1972 wordt het kasteel beheerd door de Rijksdienst kastelenbeheer.

Indeling Loevestein

Kasteel Loevestein bestaat uit een rechthoekig hoofdgebouw waartegen aan de oostzijde twee grote vierkante torens zijn opgetrokken, de zuidelijke heet de Maastoren, de noordelijk de Waaltoren. Daartussen werd een weermuur gebouwd met aan de buitenzijde een poorttoren. Kasteel Loevestein heeft zo een kleine binnenplaats van ongeveer zeven bij vijftien meter. Vrijwel aan de zuidkant van de westgevel is nog een traptoren gebouwd. Voor het kasteel staat nog een restant van de voorburcht, een ronde toren, die als kruittoren heeft gediend.
Het kasteel wordt omringd door hoge wallen; een wandeling daarover biedt fraaie gezichten op het kasteel. Het terrein rond het kasteel is bebouwd met lage bebouwing, die vroeger manschappenverblijven omvatte en die tegenwoordig deels een museale functie heeft gekregen.

Ligging Loevestein

Slot Loevestein is, behalve op maandagen, vrijwel het gehele jaar door geopend voor het publiek. Het kasteel is het gemakkelijkst te bereiken via een voetveer vanaf Gorinchem. Per auto is kasteel Loevestein bereikbaar via de N322, de weg van Zaltbommel naar Almkerk, en de afslag nabij Poederoijen in de richting van Loevestein.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Loevestein komt ook voor in onze uitgave Kastelen in Nederland 7.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Peter van Andel, Zes eeuwen Loevestein, Woudrichem, 1980, 3e druk.

F.M. Eliëns en J. Harenberg, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Delft, 1984.

F.M. Eliëns, Het slot Loevestein, uitgave Nederlandse Kastelenstichting, 1986, nieuwe reeks, deel 13.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Kasteel Loevestein Dossier

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.