Markiezenhof in Bergen op Zoom

Complex in centrum Bergen op Zoom

Het Markiezenhof is een groot complex van laatgotische gebouwen in het centrum van de stad Bergen op Zoom in Noord-Brabant. Het is een paleisje dat één van de mooiste van Europa is.

Geschiedenis

Het Markiezenhof kent een bewogen geschiedenis. De eerste edelman die omstreeks 1280 in verband met het Markiezenhof wordt genoemd is Gerard van Wezenmaal. Hij mocht zich van de landsheer, Jan van Brabant, heer van Bergen noemen. Bergen op Zoom heette destijds kortweg nog Bergen. Wellicht is hij de bouwheer van de eerste gebouwen van het latere Markiezenhof, dat in beginsel in 1419 al bestond. Toen werd Jan van Glymes door huwelijk eigenaar van de heerlijkheid Bergen. Hij was een vooraanstaand man, een belangrijke adviseur van Filips de Schone. Ook Karel V stelde een groot vertrouwen in de heren van Bergen, want hij zond van tijd tot tijd de leden uit dit geslacht naar het buitenland om contacten te onderhouden met andere koningshuizen, waaronder die van Denemarken en Engeland.

Heren van Bergen

De heerlijkheid Bergen werd in 1533 door Karel V verheven tot markizaat van Bergen op Zoom. Vanaf die tijd konden de heren van Bergen zich dus markies noemen, een adellijke titel die nu in Nederland niet meer voorkomt. In 1544 ging er weer een heer van Bergen, Jan van Glymes, als afgezant van Karel V naar Engeland om het huwelijk te regelen van Filips II, de zoon van Karel V, met de Engelse koningin Mary Tudor.

Verbond van Edelen

In het begin van de Tachtigjarige Oorlog vertrok Jan van Bergen naar Spanje om namens het Verbond van Edelen begrip te vragen aan koning Filips II voor het standpunt van de Nederlandse edelen. Helaas kreeg Jan van Bergen zelfs geen toestemming om naar Nederland terug te keren...

Willem van Oranje

De Staten-Generaal gaven in 1581 het Markiezenhof in leen aan Willem van Oranje. Later kwam het hof ook aan prins Maurits, maar daarna kwam de heerlijkheid toch weer terug aan de heren van Bergen. Na het eind van de Tachtigjarige Oorlog zorgde Maria Elisabeth van den Bergh er voor dat het Markiezenhof opnieuw werd ingericht. Ook de volgende eigenaar, François de la Tour, prins van Auvergne, liet het Markiezenhof verbouwen, waardoor de oostvleugel een Lodewijk XIV-stijl kreeg.

Veelvuldig verbouwd

Het Markiezenhof werd van de aanvang af veelvuldig verbouwd door de verschillende opvolgende eigenaren. De belangrijkste delen stammen uit de jaren rond 1500 toen het complex werd verbouwd en uitgebreid tot een waar stadspaleis door de bekende architecten Anthonie en Rombout Keldermans uit Mechelen. Tegen het einde van de zeventiende eeuw werd het Hof opnieuw verbouwd.

Bataafse Republiek

In het begin van de negentiende eeuw kwam het Markiezenhof in handen van de toenmalige overheid, de Bataafse Republiek. Het Hof werd daarna gebruikt als militaire vestiging. Eerst als hospitaal, later als kazerne. Het Hof bleef een kazerne tot 1957. In die tijd vonden er steeds weer kleine verbouwingen plaats om het complex aan het gebruik aan te passen.

Twee binnenplaatsen

Het gehele complex bezit twee binnenplaatsen, waaromheen verschillende gebouwen zijn gegroepeerd. Tussen de grote binnenplaats en de achterplaats is een poortdoorgang. Hierin is in de bestrating het wapen van de heren van Bergen opgenomen. Ook is er in het complex een grote binnentuin, die in Franse stijl is ingericht en waar het goed toeven is, de stilte is hier hoorbaar.
De gemeente Bergen op Zoom nam het Markiezenhof in 1957 over van het Rijk en liet het gebouwencomplex flink restaureren. Het gebouw kreeg een museale functie. Er zijn stijlkamers en een oudheidkamer en er zijn mogelijkheden voor congressen en bijeenkomsten. Op de zolderverdieping is een museum voor kermisattracties en er bevindt zich een ruimte, waar een aantal kermisliefhebbers nieuwe attracties maken en zorgen voor de instandhouding van de bestaande attracties. Dit is een bijzonder aardig museum dat vooral voor kinderen zeer geschikt is.
In een van de bijgebouwen aan de achterplaats, het voormalige koetshuis, naast de oostelijke uitgang is een openbare bibliotheek gevestigd. Op de achterplaats, voor deze bibliotheek, staat een sprekende boekentoren, waaruit de sonore stem van Anton van Duinkerken opklinkt.

Museum

Behalve het kermismuseum zijn in het Markiezenhof ook een spotprentenmuseum en een stads/regiomuseum ingericht. Bovendien worden er in de loop van een jaar vele tentoonstellingen georganiseerd. Het Markiezenhof is tegenwoordig dus een veelzijdig complex voor educatie en voorlichting.

Ligging

Om al deze redenen is het de moeite waard het Markiezenhof te bezoeken. Zoals gezegd ligt het Markiezenhofcomplex in het centrum van de stad Bergen op Zoom. De hoofdingang is in de Steenbergsestraat. Het Markiezenhof wordt overal in de stad bewegwijzerd en is daarom gemakkelijk te vinden.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. De Markiezenhof in Bergen op Zoom is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen en paleizen

In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland

Literatuur

W.A. van Ham, Het Markiezenhof te Bergen op Zoom, Bergen op Zoom, 1986.

Esther Becx e.a., Kastelengids voor Noord-Brabant, Utrecht, 1999.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.