Kasteel de Merckenburg of Heukelum

Rudolph Alexander, baron van Heeckeren van Brandsenburg

Rudolph Alexander, baron van Heeckeren van Brandsenburg werd geboren in 1909. Hij overleed te Gorinchem op 11 mei 1980. De baron was wellicht de meest illustere bewoner die kasteel Heukelum, dat ook de Merkckenburg wordt genoemd, ooit heeft gekend. Jarenlang heeft hij alleen het kasteel tegen de boze buitenwereld verdedigd.

Strijdvaardig

De baron was een strijdvaardige figuur, die vond dat hij het kasteel als familiebezit moest bewaren in de situatie die hij altijd gekend had. De baron was een man met een feodale instelling. Als 'Heer van Heukelum' vond hij bij voorbeeld, dat hij er recht op had, als hij in Heukelum een winkel binnenstapte, daar meteen geholpen moest worden; stond men niet onmiddellijk voor hem klaar, dan liet hij dat heel duidelijk blijken.

Officier en veehouder

De baron was een martiale figuur: Hij was officier bij de cavalerie geweest van 1932 tot 1940 en na de Tweede Wereldoorlog werd hij officier bij de Koninklijke Marechaussee, laatstelijk in de rang van Majoor. Overigens was hij ook veehouder.
En daar leent deze streek zich voortreffelijk voor, want kasteel Merckenburg ligt juist ten zuiden van de dijk van de Linge, die van Leerdam naar Gorinchem stroomt. Als je hier over de Lingedijk wandelt dan zie je hoe de Linge tussen vruchtbare weilanden stroomt. Het hele gebied ademt rust. En dat geldt ook voor het kleine stadje Heukelum, dat wat verder westelijk half op de Lingedijk lijkt geschoven te zijn.

Kasteel uit de dertiende eeuw

Het kasteel de Merckenburg, of Heukelum, dateert uit de dertiende eeuw. Het kasteel is twee maal verwoest en twee keer weer opgebouwd. De eerste verwoesting vond plaats in de veertiende eeuw. De tweede keer was in 1672 toen de Fransen meer kastelen in ons land met de grond gelijk hebben gemaakt. Met gebruikmaking van middeleeuws materiaal werd ook nu weer het kasteel opnieuw opgebouwd. Rond 1700 was het kasteel weer uit zijn as verrezen.

Zwaar vierkant gebouw

De Merckenburg is een zwaar vierkant gebouw dat op het westen, op het stadje Heukelum is georiënteerd. Het ligt temidden van een brede gracht. Aan de westzijde bevindt zich de machtige, zware poorttoren. De voorburcht is vanuit het kasteel toegankelijk via een ophaalbrug. Een honderd meter lange oprijlaan strekt zich voor het kasteel en de voorburcht uit en geleidt de blik van de toeschouwer over de weilanden langs de Lingedijk naar het stadje Heukelum.

Ingreep in historische verhoudingen

Tot voor enige tijd behoorde het kasteel en de gemeente Heukelum tot Zuid-Holland. Daar kwam verandering in bij een van de herindelingen van gemeenten. De Zuid-Hollandse gemeente Heukelum werd in 1986 bij de Gelderse gemeente Varik gevoegd. In 1987 werd de gemeente Varik vervolgens omgedoopt in Lingewaal. De Heukelummers veranderden dus niet alleen van gemeente, maar ook nog eens van provincie. Een grote ingreep in historische verhoudingen.

Ligging

Heukelum is gemakkelijk te bereiken. Neem op de A15 de afslag Leerdam, richting Leerdam en ga bij het kruispunt Asperen/Heukelum (kort voor Leerdam) links af. Of kies in Leerdam de weg naar Brakel en ga bij hetzelfde kruispunt Asperen/Heukelum rechts af. Deze weg heet de Heidensweg. U ziet bij het begin van deze weg, direct aan uw rechterhand, het kasteel Heukelum of de Merckenburg liggen. Circa honderd meter verder begint de toegangsweg naar het kasteel, dat overigens voor het publiek helaas niet te bezichtigen is.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel de Merckenburg of Heukelum komt ook voor in onze uitgave Kastelen in Nederland 7.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

C.L. van Groningen, De Vijfheerenlanden met Asperen, Heukelum en Spijk, 's-Gravenhage, 1989.

Nederlands Adelsboek jaargang 84 (1994), 's-Gravenhage, 1995.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.