Huis ter Nieuburch in Rijswijk
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Gedenknaald
Het Huis ter Nieuburch bestaat al lang niet meer. Het werd in opdracht van prins Willem V geheel afgebroken. Hij vond echter dat er een herinnering aan het paleis moest blijven bestaan en daarom werd in 1793 een gedenknaald geplaatst op de plaats waar het statige paleis eens stond. Die gedenknaald staat nu nog steeds in het Rijswijkse Bos bij de waterpartijen, die ooit deel uitmaakten van de tuin van het Huis ter Nieuburch. Het Rijswijkse Bos ligt juist ten westen van de oude dorpskern van Rijswijk, bij de Huys ter Nieuburchlaan. Aan de noordzijde wordt het Rijswijkse Bos begrensd door de Van Vredenburchweg. Wat verder naar het westen ligt aan deze weg het park met het Huis te Werve, een huis dat nog uit de middeleeuwen dateert.Frederik Hendrik
De bouwheer van Huis ter Nieuburch was prins Frederik Hendrik, de zoon van Willem van Oranje en diens vierde echtgenote Louise de Coligny. Prins Frederik Hendrik was gehuwd met Amalia van Solms. Het paar had een groot gezin. Frederik Hendrik gaf opdracht tot de bouw van Huis ter Nieuburch nog geen tien jaar nadat de bouw van zijn paleis in Honselersdijk was begonnen. Het zal een gevolg zijn van de grandeur van de Oranjevorst, die in het Europa van zijn tijd wilde meetellen, maar het had wellicht ook een praktisch doel.Het Oude Hof in het Noordeinde waar het gezin verbleef was niet in een geweldige staat en Honselersdijk zal zijn bedoeld voor representatieve doeleinden. De bouw van Huis ter Nieuburch zal daarom bedoeld zijn geweest om zijn gezin een rustige en moderne woning te verschaffen.
Indeling
In 1630 kocht prins Frederik Hendrik een landgoed in Rijswijk. Het daarop staande huis liet hij slopen en op deze plaats verrees zijn nieuwe paleis. Hierbij werd deels gebruik gemaakt van de materialen, die afkomstig waren van het gesloopte huis. In tegenstelling met wat tot dan toe gebruikelijk was - een carrévorm met binnenplaats - werd Huis ter Nieuburch één lange vleugel met een uitspringend middenpaviljoen.Het middengedeelte was het eerste gereed en was circa dertig bij vijfentwintig meter groot. Daarna werden de beide vleugels, galerijen eigenlijk, van elk dertig meter gebouwd. Op het einde van elke vleugel bouwde men een uitspringend hoekpaviljoen. De hoekpaviljoens waren elk ongeveer dertien bij dertien meter. Alle gebouwen werden gedekt door tentdaken. Het langgerekte paleis was georiënteerd op de Nieuwe Kerk in Delft, hetgeen goed te zien is op vogelvluchtgravures uit die tijd.
In het westelijke paviljoen bevonden zich de vertrekken voor prinses Amalia van Solms. In het oostelijke paviljoen, ruim tachtig meter verderop, bevonden zich de vertrekken van prins Frederik Hendrik. Een bezoek aan elkaar vergde dus een aardige wandeling.
Tuin en toegangspoorten
Voor en vooral achter het paleis werd een grote tuin aangelegd. Vermoedelijk heeft de prins zelf de hand gehad in de aanleg hiervan. Aan de voorzijde van het gehele gebouw werd een bordes geconstrueerd, dat werd afgesloten door een grote muur over de gehele breedte, die drie ingangen kende.Die poorten speelden nog een rol bij een later gebruik van het paleis. In 1697 werden in Paleis ter Nieuburch de onderhandelingen gevoerd aan het einde van de Negenjarige Oorlog, die ten slotte leidden tot de Vrede van Rijswijk. De vergaderingen van de deelnemers speelden zich af in het middengedeelte van het paleis. De onderhandelaars van de republiek gebruikten een eindpaviljoen en de deelnemers uit Spanje, Frankrijk en Engeland het andere paviljoen. Men kon elkaar ontlopen, want elke groep had ook zijn eigen toegangspoort.
Afbraak
Omdat Amalia van Solms de voorkeur gaf aan het recent opgeknapte Huis ten Bosch, werd het Huis te Nieuburch door haar niet meer gebruikt. Stadhouder Willem II verhuurde het paleis nog enige tijd aan Willem Adriaan, graaf van Nassau-Odijk.Vooral na de dood van prins Willem III werd het paleis niet meer gebruikt. Het geheel kwam in Pruisische handen. In 1732 kwam het goed in handen van de Friese stadhouder, maar deze deed er verder niets mee. Het complex werd verwaarloosd en ten slotte afgebroken. De tuinen werden verhuurd en in gebruik genomen als bouwland en voor de aanleg van boomgaarden gebruikt.
Staatsbosbeheer
Staatsbosbeheer heeft het oude terrein nieuw aanzien gegeven. De plaats waar het paleis ooit stond is nu een attractief wandelpark. Op de destijds geplaatste gedenknaald zijn onder meer de familiewapens aangebracht van Willem V als symbool voor de verbondenheid met de Nassaus.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Huis ter Nieuburch is opgenomen in Kastelen in Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandHuis ter Nieuburch Dossier
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kasteelgeschiedenis
Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Nederlandse Kastelen
Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.