Huis Scherpenzeel

Huis Scherpenzeel is geheel omgracht

Het huidige huis Scherpenzeel is geheel omgracht, maar je kunt echt niet meer spreken van een kasteel, want de weerbaarheid van een kasteel is niet meer eigen aan het huidige huis, dat er overigens nog best goed uitziet.

Neo-tudorstijl

Het huis werd in de negentiende eeuw geheel herbouwd in de toen in zwang zijnde neo-tudorstijl, zoals dat met meer huizen in Nederland is gebeurd. De beide zijgevels tellen elk twee aardige trapgevels. De voor- en achtergevel tellen verscheidene slanke, ronde kolommen, die gedekt zijn met een bekroning met tinnen. Het huis is niet echt groot en heeft een symmetrische indeling. De toegang naar het huis is een brug over de gracht, die ook een onderingang kent.

Park

Huis Scherpenzeel ligt prachtig in een ruim park met de voorgevel naar het westen gekeerd. Het is geheel wit gepleisterd en maakt, vooral onder ruim zonlicht, een opvallen indruk. Het huis was tot voor kort in gebruik bij de gemeente Scherpenzeel als gemeentehuis, maar het werd te klein voor deze taak. Er werden nieuwe plannen ontwikkeld om het huis te kunnen blijven gebruiken.

Vroeger een echt kasteeltje

Huis Scherpenzeel was vroeger ongetwijfeld een echt kasteeltje. Ook de naam wijst daar al op, want 'zeel' is vermoedelijk afgeleid van saal of zaal, dat huis kan betekenen en 'scherpen' kan wijzen op palissaden, die het prototype van een kasteel omzoomden. In de veertiende eeuw horen we voor het eerst van het bestaan van dit Scherpenzeel. Het kan zijn dat het oorspronkelijke huis wat oostelijker heeft gestaan dan het latere en huidige huis Scherpenzeel. Het huis Scherpenzeel is enige eeuwen in het bezit geweest van de familie van Scherpenzeel. Het was geen onbelangrijke familie in die jaren, want een van hen schijnt zelfs het kasteel Rosendael in pand te hebben gehad van Karel van Gelre.

Westerholt van Hackfort

In de zeventiende eeuw kwam het huis Scherpenzeel, door huwelijk in de familie van Westerholt van Hackfort. Dit echtpaar breidde het huis behoorlijk uit. Tegen het einde van de achttiende eeuw wordt Mr van Naamen, heer van Eemnes, eigenaar van huis Scherpenzeel. Een van de drie zoons laat, kort na 1800, het huis verbouwen tot landhuis.

Zomerverblijf van familie Royaards

Via huwelijk kwam het huis vervolgens aan de familie Royaards. Het was hun bedoeling het huis als zomerverblijf te gebruiken, waartoe zij het huis opnieuw lieten verbouwen, ongeveer zoals het er nu uitziet. Het park werd uitgebreid en opnieuw ingericht en er kwam een nieuw koetshuis en een oranjerie. De jongste zoon van het echtpaar Royaards werd burgemeester van Scherpenzeel en ging het huis permanent bewonen. Na het overlijden van de burgemeester bleef zijn weduwe het huis bewonen. In de oorlogsjaren moest ze het huis verlaten, omdat het werd gevorderd voor allerlei instanties, maar na de Tweede Wereldoorlog betrok ze het pand opnieuw; tot haar overlijden in 1956 bleef ze op Huis Scherpenzeel wonen.

Aankoop door gemeente

Het huis Scherpenzeel vererfde op de dochters van Mevrouw Royaards, maar deze dochters, beiden gehuwd, hebben het huis niet zelf bewoond. Huis Scherpenzeel werd verhuurd. De kwaliteit van huis Scherpenzeel ging zienderogen achteruit. In 1975 trad de gemeente Scherpenzeel op als reddende engel. Ze kocht het huis en omgeving. De restauratie van huis Scherpenzeel begon in 1980 en kwam enkele jaren daarna gereed. Na de restauratie werd het huis Scherpenzeel door de gemeente in gebruik genomen als gemeentehuis, waarbij zij ook gebruik maakte van enkele bijgebouwen.

Neo-tudor elementen

Ligging

Huis Scherpenzeel ligt aan de zuidzijde van het centrum . Het park van Scherpenzeel is opengesteld voor het publiek en het huis kan daarom van alle kanten van dichtbij bewonderd worden. De ingang tot het park ligt aan de zuidwestzijde, waar een parkeerplaats aanwezig is, maar het park rondom het huis kan ook vanuit het centrum door wandelaars gemakkelijk bereikt worden.

Geldersche Kasteelen

In 2005 werd huis Scherpenzeel door de gelijknamige gemeente overgedragen aan de Stichting Vrienden van de Geldersche Kasteelen. Deze stichting heeft het huis verpacht om vanaf 2022 te worden gebruikt als middelpunt van hoogwaardige evenementen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Huis Scherpenzeel komt ook voor in onze uitgave Kastelen in Nederland 7.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Kastelen in Nederland, uitg. ANWB,11e dr. 1973.

F.M. Eliëns en J. Harenberg, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Delft, 1984.

Informatie gemeente Scherpenzeel.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland
Huis Scherpenzeel Dossier

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.