Kasteel Vosbergen in Heerde

Edelmanshuis in Gelderland

Kasteel Vosbergen is een van die edelmanshuizen in Nederland die in meer dan één opzicht bijzonder zijn. Het is al meer dan driehonderd jaar in het bezit van het adellijk geslacht Van Dedem en het is een huis waar de laatste eeuwen vrijwel niets aan is veranderd.

Groot landgoed

Het gebouw bestaat uit twee rijzige rechthoekige bouwlichamen. Het huis heeft dubbele trapgevels aan de voor- en achterzijde en achttiende-eeuwse vensters met schuiframen en roede-indeling, die het huis zijn charmante uiterlijk verlenen. Vosbergen wordt omgeven door een gracht. In haar grootste omvang omvatte het landgoed Vosbergen bijna 150 hectare grond, waaronder landbouw-, bosbouw- en veeteeltgronden. In de loop der tijd werd van het grondbezit ruim honderd hectare afgestoten, zodat er nu nog ongeveer veertig hectare grond bij het huis horen. Deze grond is voornamelijk bezet door bomen. Mede dank zij het geometrische patroon van lanen en singels werd het gehele landgoed ingevolge de Monumentenwet aangemerkt als een beschermde buitenplaats.

Formele tuin

In de achttiende eeuw werden bij veel huizen de Franse tuinen gewijzigd in de Engelse landschapsstijl. Dat was niet het geval bij Vosbergen. Hier werden de voor die tijd moderne inzichten niet gevolgd, maar bleef de formele tuin ongewijzigd. En dat is bijzonder plezierig, want nu hebben we een huis, waar de geometrische patronen van de lanen en singels, die uit de zeventiende eeuw dateren, ongewijzigd tot ons zijn gekomen. Het bindende element tussen de tuinen is de gezichtsas tussen het huis en de weg naar Hattem. Aan het einde van die gezichtsas werden in de zeventiende eeuw enkele papiermolens gebouwd, waarbij een grote vijver werd aangelegd, die het waterreservoir vormde, waaruit de molens werden aangedreven. Die molens zijn nu verdwenen, maar de vijver is gebleven.

Bosbouw

Een van de bronnen van inkomen van het landgoed was, vooral in de negentiende eeuw, de opbrengst van de bosbouw. Daaraan hebben we het te danken dat er nu een fraai bos rond het huis is ontstaan, waarin bijzondere bomen staan. In 1983 kreeg het park rond Vosbergen de beschermde status van monument.

Gerrit Krijt

Van de oudere geschiedenis van Vosbergen is niet veel bekend. De naam komt voor het eerst voor het voetlicht in de zeventiende eeuw. Men neemt aan dat het edelmanshuis is gebouwd door Gerrit Krijt, de zoon van een gelijknamige vader en diens vrouw Arnolda Doys. Een kleinzoon van dit paar kreeg toestemming om de papiermolens te bouwen op de Molenbeek. In die tijd werd ook de vijver aangelegd.

Bewoners

In 1715 kwam Vosbergen in het bezit van Alexander van Dedem. In de negentiende eeuw kwam het huis een aantal jaren in het bezit van de familie Sloet van Swanenburg, maar het vererfde weer terug op de familie Van Dedem. In het begin van de vorige eeuw wordt het huis door de zusters Elisabeth en Pauline van Dedem gebruikt als een soort zomerhuis. Na hun dood kort na 1930 ontstaan er plannen voor een restauratie, maar het komt er niet direct van en de Tweede Wereldoorlog gooit helemaal roet in het eten. Het kasteel krijgt inkwartiering van Duitse soldaten en heeft daar ernstig van te lijden. Daarna heeft het ook nog te lijden door de huisvesting van evacués uit de Randstad. Vosbergen verandert dan ook praktisch gesproken in een ruïne.

Restauratie

Maar dank zij intense steun van het Rijk kon met hulp van de familie Van Dedem een grondige restauratie plaatsvinden, zodat het huis thans trots uit haar grachten oprijst en het beeld vertoont, wat zij al eeuwenlang vertoond heeft.

Ligging

Huis Vosbergen ligt direct ten noorden van het dorp Heerde langs het Apeldoorns Kanaal, dat is het kanaal, dat destijds is aangelegd tussen Apeldoorn en Hattem.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Vosbergen in Heerde is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland 4

Dit vierde deeltje in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks bevat een aantal interessante kasteelbeschrijvingen. In dit deel staan een groot aantal kastelen uit Limburg, zoals Amstenrade, Borgharen, Eijsden, Neercanne en Valkenburg en andere pareltjes uit andere delen van het land, zoals Gelderland, Noord-Holland en Groningen.
In Kastelen in Nederland 4 van Ben Hendriks staan dertig interessante kastelen.
Kastelen in Nederland 4

Literatuur

Evert Zandstra, Kastelen en huizen op de Veluwe, Rotterdam, z.j. (ca 1960).

Drs. Heimerick Tromp en Drs. Toïta Henry-Buitenhuis (red.), Historische buitenplaatsen in particulier bezit, Utrecht, 1991.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.