Kasteel in Noord-Holland

In de middeleeuwen werd de Torenburg ten noordwesten van de middeleeuwse stadsgrenzen van Alkmaar gebouwd. Toen lag hier nog het dorpje Oudorp, dat inmiddels door Alkmaar is opgeslokt. Oorspronkelijk stond hier al een toren of wellicht al een ronde burcht, die door graaf Willem II, de vader van Floris V, omstreeks 1250 werd verbouwd tot een min of meer vierkant kasteel. Het betekende een soort modernisering van de oude burcht.

Ronde toren

We weten niet zo veel van de Torenburg. De naam is natuurlijk wel duidelijk. Het eerste kasteel was een ronde toren. Het kasteel stond aan het riviertje de Rekere, dat de grens vormde tussen West-Friesland en Kennemerland. De Torenburg was dus duidelijk een dwangburcht, die de bedoeling had om de Friezen in bedwang te houden.

Hofstede

In 1660 en opnieuw in1835 werden hier zware fundamenten gevonden aan het einde van de Herenstraat, dicht bij de plaats waar nu de Friese brug het Noordhollands Kanaal kruist. Men neemt aan dat deze fundamenten de basis waren van het kasteel de Torenburg. Het kasteel was waarschijnlijk in het begin van de vijftiende eeuw al verdwenen, omdat men daarna sprak van een hofstede Torenburg.

W.J. Hofdijk

Op de tekening van W.J. Hofdijk zien we dat de Torenburg door hem Torenburcht wordt genoemd. Wellicht heeft Hofdijk zich gebaseerd op de tekeningen van de opgravingen of op de vrijwel zelfde tekening van Abraham Rademaker, die in het begin van de achttiende eeuw werd gemaakt. Rademaker heeft nog meer tekeningen van de Torenburg vervaardigd, maar oudere tekeningen zijn niet bekend. Op deze tekening zien we inderdaad een vierkant kasteel met een toren op elke hoek. Het kasteel bestaat uit verschillende gebouwen en telt nog een toren. De wel erg simpel uitgevoerde toegangspoort naar het kasteel kon worden bereikt via een eenvoudige houten brug over de slotgracht, die het hele kasteel omringde.
De tekening van Hofdijk stamt uit het boek 'Merkwaardige kastelen in Nederland', dat door hem samen met Jacob van Lennep in de negentiende eeuw werd gepubliceerd.

Bewoners

In 1254 wordt het slot bewoond door burggraaf Arnoud van Heemskerk, die baljuw was van Kennemerland. Zijn opvolger kennen we niet, Wel was in 1299 Willem van derf Laan er kastelein. Dat was hij overigens ook van de in de nabijheid gebouwde burchten de Nijenburg en de Middelburg.

Dwangburchten

Waarschijnlijk was de Torenburg niet meer belangrijk, nadat de Friezen in het begin van de veertiende eeuw onderworpen waren, want toen kwam het kasteel in handen van particulieren. Kennelijk hebben de door Floris V gebouwde dwangburchten de rol van de Torenburg overgenomen.

Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Lennep en Hofdijk, Van; Merkwaardige kastelen in Nederland; Leiden, Brill/van Doesburgh, 1883, 2e druk, deel I.

Ros-de Korte, Mevr. Drs. G.; Het kasteel van Medemblik; NKS/ANWB, 1975 (deel XXI uit de serie 'Nederlandse Kastelen').

Groesbeek, Mr. J.W.; Middeleeuwse kastelen van Noord-Holland. Hun bewoners en bewogen geschiedenis; Rijswijk, Elmar, 1981.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Nederlandse Kastelen
Kasteel en geschiedenis

Leven in de delta is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.