Naam van Biljoen

Kasteelnaam

In de Gelderse plaats Velp staat een prachtig kasteel. Over het eeuwenoude kasteel Biljoen werd veel gespeculeerd en geschreven, maar een belangrijke vraag werd niet beantwoord: waar komt de naam van kasteel Biljoen vandaan?

Parel van de Veluwe

In 1923 verscheen het boek 'Rheden - de parel van de Veluwe', een uitgave van de plaatselijke VVV's en geschreven door de heer P. Thiele. In dit boek worden ook de verschillende adellijke behuizingen in de gemeente besproken, waaronder kasteel Biljoen. Dit kasteel werd na de verwoesting van haar voorganger nieuw gebouwd. De voorganger van kasteel Biljoen werd genoemd in een charter uit 1076 en heette hier 'Curtis Bruoche', ook wel Broicherhof of Broekerhof genoemd.

Banvloek

Over deze naamgeving schrijft de heer Tiele: "Karel [van Egmond] gaf het nieuw gebouwde kasteel den naam 'Biljoen'. De oorsprong van dezen naam moet meer dan waarschijnlijk gezocht worden in den banvloek, die voornoemde Herman van Hoorn in zijn brief van 1155 uitsprak en waarmee hij ieder bedreigde die tegen het weggeschonken goed iets wederrechtelijks wilde ondernemen. Daardoor werd als het ware deze plaats buiten den handel gesloten en evenals niet langer gangbare munt 'bilioen' verklaard. Door het landgoed met dien naam te herdoopen, maakte Karel de bedreiging van den bisschop niet weinig bespottelijk. Het kasteel draagt in de geschriften dier dagen echter ook de namen Bouillon en Baljoen."

Geschiedschrijving

Ook de plaatselijke geschiedschrijver, H. Kerkkamp, vermeldt in zijn boek 'Historie van Velp en Rozendaal' (Velp, 1973) dat "Biljoen is afgekeurde munt, geld, dat naar de munt moet om vernieuwd te worden." Hij zegt verder: "Ook wordt verondersteld, dat Biljoen een verbastering zou zijn van Bouillon, maar daarmee komt men geen stap verder." Beide schrijvers borduren voort op het artikel 'Kasteel Biljoen' in deel I van de uitgave van Moes en Sluyterman 'Nederlandsche kasteelen en hun historie'. Dit deel verscheen in 1912 bij Elsevier in Amsterdam.

Buitengewoon Biljoen

Het boekje 'Buitengewoon Biljoen. Landgoed tussen Veluwe en IJssel', dat in 2009 werd uitgegeven door de Stichtingen Geldersch Landschap/Geldersche Kasteelen, nadat de stichtingen kasteel Biljoen in eigendom hadden verworven, besteedt geen enkele aandacht aan de naamgeving van kasteel Biljoen. Ook het al in 1984 verschenen boek van Eliëns en Harenberg 'Middeleeuwse kastelen van Gelderland' schonk geen aandacht aan de naamgeving van het nieuw gebouwde kasteel Biljoen.

Kastelen in Gelderland

In het in 2013 verschenen boek 'Kastelen in Gelderland' houdt men zich wat de naam betreft duidelijk op de vlakte: "Op of nabij de fundamenten van de Broekerhof liet de hertog een vierkant omgracht kasteel bouwen, dat hij de naam 'Bouillon' gaf. Het is niet bekend waarom het deze naam kreeg."

Kaarten en prenten

Op prentbriefkaarten vanaf 1900 wordt het kasteel consequent Biljoen genoemd.

Op oude kaarten wordt kasteel Biljoen met verschillende namen afgebeeld:
1. Op kaarten van de percelen van het Sint Catharinae Gasthuis in Arnhem: Bolion, Boljoen.
2. Op de Hottinger kaart van 1783: Bieljoen.
3. Op een kaart van 'De buitenwerken der stad Arnhem (...) uit 1808-1810: Billioen.
4. Op een gedrukte uitgave van het kadastrale minuutplan uit 1822 wordt Biljoen aangeduid als: Billioen.
5. Op de topografische kaart van 1868: Billioen.

Op oude tekeningen wordt het kasteel ook verschillende aangegeven:
1. Op een tekening uit 1731van Cornelis Pronk: Biljoen.
2. Op een tekening van Jan de Beijer van 1744: Billioen.
3. een tekening van Christian Henning uit 1790: Biljoen.

Conclusie

Kortom de naam van Kasteel Biljoen is in de loop der tijd zeer verschillend gespeld, maar een uitleg over de naamgeving is eigenlijk niet bekend en wordt in moderne uitgaven nergens gegeven.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Nederlandse Kastelen
Kasteel en geschiedenis

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.