Willem Aantjes (1923-2015)

Nederlandse politicus

De Nederlandse politicus Willem Aantjes werd op 16 januari 1923 geboren in Bleskensgraaf. Hij groeide op in een gereformeerd milieu in de Alblasserwaard. Willem Aantjes bezocht de mulo in Sliedrecht en het Marnixgymnasium in Rotterdam. Na de Tweede Wereldoorlog studeerde Aantjes rechten aan de universiteit in Utrecht.

Politieke loopbaan

Willem Aantjes begon zijn politieke loopbaan in 1959 als lid van de Tweede Kamer voor de Anti-Revolutionaire Partij (ARP). Aantjes bedankte in 1967 voor het ministerschap op Volkshuisvesting. Formeel deed hij dat vanwege gezondheidsredenen, maar later werd onthuld dat zijn oorlogsverleden de ware reden was. Willem Aantjes sprak in augustus 1975 op het eerste CDA-congres zijn 'Bergrede' uit, waarin hij aangaf hoe volgens hem het evangelie een richtsnoer kon zijn voor de moderne christen-democratische politiek. Aantjes beschouwde Barend Biesheuvel en Wiert Beghuis als zijn belangrijkste politieke leermeesters. Biesheuvel bracht hem het vak van parlementariër bij en Berghuis vormde hem ideologisch.
Vanaf 1971 was Willem Aantjes fractievoorzitter van de ARP en hij behoorde in 1977 tot de oprichters van het Christen-Democratisch Appèl (CDA), waarin de ARP opging. Na de eerstvolgende verkiezingen werd Willem Aantjes de fractievoorzitter van de Tweede-Kamerfractie van het CDA. Tijdens het eerste kabinet Van Agt was Willem Aantjes een van de acht CDA-kamerleden, die het niet eens waren met het regeringsbeleid, maar het kabinet gedoogden.

Onderzoek Loe de Jong

De reputatie van Willem Aantjes werd onherstelbaar beschadigd, toen de historicus Loe de Jong van het RIOD, dat onderzoek deed op het gebied van de Tweede Wereldoorlog, in 1978 bekend maakte dat Willem Aantjes bewaker was geweest in Port Natal bij Assen en lid was geweest van de Waffen SS. Nadien bleek deze bewering grotendeels onjuist en te berusten op krakkemikkig onderzoek, maar Willem Aantjes werd ondertussen wel tot aftreden gedwongen.

Oorlogsverleden onderzocht door commissie-Enschedé

Een later onderzoek van de commissie-Enschedé naar deze affaire wees uit dat de door Aantjes zelf gegeven lezing van zijn oorlogsverleden juist was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Willem Aantjes, zoals veel Nederlanders, in Duitsland tewerkgesteld als postbode. In Duitsland meldde Aantjes zich aan bij de Germaansche SS, een onderdeel van de NSB, om terug te kunnen keren naar Nederland. Eenmaal terug in Nederland werd hem echter opgedragen naar Rusland te gaan, maar dat weigerde hij, zodat hij in kamp Port Natal gevangen gezet werd. Willem Aantjes heeft het lidmaatschap van de Germaansche SS na de oorlog verzwegen.

Vertrek uit de actieve politiek

Nadat Willem Aantjes tot een vertrek uit de actieve politiek werd gedwongen werkte hij nog wel in verschillende functies binnen het CDA. Daarnaast was hij als bestuurder werkzaam voor onder meer de Kampeerraad en de Adviesraad voor de Openluchtrecreatie. Ook was hij lid en later vicevoorzitter van de Raad voor de Volkshuisvesting. Maar hij kreeg nooit meer een kamerzetel of een andere politieke functie die bij hem paste. Partijleden bleven met een grote boog om hem heen lopen.
In 2002 verscheen een studie van R. Bouwman onder de titel 'De val van een bergredenaar. Het politieke leven van Willem Aantjes' over het leven van deze bijzondere politicus.

Rehabilitatie

Ter gelegenheid van de 85e verjaardag van Willem Aantjes werd in januari 2008 in Bleskensgraaf (Zuid-Holland) een beeld onthuld in de voortuin van zijn ouderlijk huis. Met de onthulling van het standbeeld in het geboortedorp van Aantjes eerden zijn partijgenoten, waaronder Hannie van Leeuwen, de voormalig ARP/CDA-politicus. Zij gebruikten deze gelegenheid ook om spijt te betuigen voor de schade die ontstond na de publicatie van het onvolledige onderzoek van historicus Loe de Jong.
Willem Aantjes overleed op 22 oktober 2015 op 92-jarige leeftijd in Utrecht.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met L.A. Dumonde.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.