Hoofdkantoor Nederlandse Spoorwegen in Utrecht

Knooppunt Utrecht

De Nederlandse Spoorwegen (NS) werd in 1938 opgericht als opvolger van de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen voor de exploitatie van het spoor in Nederland. Het werd een semi-overheidsbedrijf, waarvan alle aandelen in handen kwamen van de rijksoverheid en de werknemers rechten kregen die leken op die van ambtenaren. Het hoofdkantoor van de NS kwam in het midden van ons land, in Utrecht, de stad die al een belangrijk knooppunt van het Nederlandse spoorwegnet was.

HGB I

Het eerste kantoor van de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen tussen het Moreelspark en station Utrecht Centraal werd in 1870 gebouwd door Nicolaas Kamperdijk en Cornelis Vermeijs. Het was een ontwerp in neoclassicistische eclectische stijl. Het interieur werd sober en degelijk uitgevoerd. Het hoofdkantoor in Utrecht werd al snel te klein. Enkele jaren later voegde architect A.C. Vink een verdieping toe aan het gebouw. Tijdens deze uitbreiding werd ook de gevelpartij aangepast.

HGB II

In 1895 bouwde men naast deze eerste locatie een tweede kantoorpand. De beide gebouwen werden met een loopbrug verbonden. Het kantoor van architect Jaap Klinkhamer kreeg een opmerkelijke gevel. De beeldhouwwerken kwamen uit het Amsterdamse atelier van de beeldhouwers Pierre van den Bossche en Willem Crevels, de firma die veel ornamenten voor kantoren en winkels maakte, maar vooral bekend werd door het beeldhouwwerk voor de Gouden Koets in 1898.

HGB III

In 1921 kreeg de Nederlandse Spoorwegen een derde kantoorpand in Utrecht. Dit is het grootste bakstenen gebouw in Nederland. Het door architect George Willem van Heukelom ontworpen pand bevat 22 miljoen gemetselde stenen. Vanwege de bijzondere vorm kreeg het de naam 'De inktpot'. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap beschreef het monument als volgt: "De drievoudige hoofdingang met brede en hoge natuurstenen stoep, bevat recht afgesloten, zich sprongsgewijs verdiepende nissen waarin de dubbele houten deuren met koperen hekwerken zijn aangebracht en die worden bekroond door terracotta-friezen, die evenals de vier hoger geplaatste gestileerde koppen zijn vervaardigd door W.C. Brouwer, alsmede loden lampenhouders, verzonken in de voorgevel en herhaald op de hoeken, voorzien van aan de Amsterdamse School verwante en krullende motieven."

Spoorbedrijven

Later bouwde de Nederlandse Spoorwegen nog een grote kantorenflat die vlak langs het spoor bij station Utrecht Centraal staat. Dit is het enige kantoorgebouw dat nog door de NS wordt gebruikt. HGB II en HGB III zijn nu van ProRail. Het eerste kantoor van de Nederlandse Spoorwegen wordt nu gebruikt door DB Schenker Rail en andere spoorbedrijven.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Utrecht

Utrecht
Utrecht op oude foto's en ansichten

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.