Mieke Bouwman-van den Berg (1907-1966)

Nederlandse juriste

De Nederlandse juriste Mieke (Marie Sophia) van den Berg werd op 24 juli 1907 geboren in Bussum. Ze bracht haar tienerjaren door in het Groningse Haren. Tijdens haar studie klassieke talen aan de universiteit van Groningen gingen haar ouders uit elkaar. In 1932 behaalde ze haar kandidaatsexamen. Na haar huwelijk in 1934 met de uit Leiden afkomstige jurist Herman Bouman stopte Mieke met haar studie.

Nederlands-Indië

In 1935 vertrok het echtbaar Bouwman naar Nederlands-Indië, waar Herman ging werken op een advocatenkantoor in Semarang. Mieke werd lerares Latijn aan het plaatselijke lyceum. De Japanse bezetting van Nederlands-Indië bracht zij vanaf 1942 door in het interneringskamp Lampersari bij Semarang. Na de oorlog werd zij weer herenigd met haar echtgenoot, die in Birma en Japan als krijgsgevangene dwangarbeid had moeten verrichten.
Na de bevrijding werd Herman Bouwman door het Geallieerde bezettingsleger belast met de opvang en registratie van krijgsgevangenen en geïnterneerden. Hulpbehoevenden werden overgebracht naar Nieuw-Zeeland. Mieke Bouwman-van den Berg hielp haar echtgenoot hierbij.

Advocatenkantoor op Java

Na een kort verblijf in Wellington keerde het echtpaar eind 1946 terug naar Java. Ze vestigden zich in Batavia, waar Mieke ging werken als redactrice bij de radio. Herman Bouwman vestigde een eigen advocatenkantoor. Na de onafhankelijkheid werd de baan van Mieke opgeheven en ging zij op het kantoor van haar man werken. Bouwman kreeg regelmatig opdrachten van de Nederlandse ambassade om gearresteerde Nederlanders juridisch bij te staan. In 1954 kreeg hij een opdracht die veel aandacht kreeg in Nederland. Hij verdedigde het voormalige hoofd van de Nederlandse inlichtingendienst in de koloniale periode Jungschläger en de officier van het KNIL-leger Schmidt. Zij werden met dertig Indische Nederlanders opgepakt en beschuldigd leiding te geven aan een guerrillaorganisatie. Zij zouden het Nederlandse gezag hebben willen herstellen. Het proces diende eigenlijk een ander doel. De nieuwe machthebbers hadden moeite om het grote land bijeen te houden en gebruikten het proces om de eenheid te herstellen.

Showproces Herman Bouman

De rechtszaak bleek al snel een showproces. Herman Bouman werd niet in staat gesteld om een eerlijke verdediging te voeren. Het tweetal moest veroordeeld worden en om dit te bereiken werd geen middel geschuwd. Uiteindelijk werd Bouman zelf beschuldigd lid te zijn van de verboden organisatie. Hij vluchtte in mei 1955 onder valse naam het land uit. Toen bleek dat een andere Nederlandse advocaat niet werd geaccepteerd, nam Mieke Bouwman-van den Berg deze taak op zich. Deze situatie was in Nederland niet onopgemerkt gebleven. Toen de kwestie ook internationale aandacht kreeg wilde Indonesië het proces zo snel mogelijk beëindigen. Zij probeerden Bouwman-van den Berg te bewegen de verdediging te staken, maar zij hield vol.

Held in Nederland

Inmiddels was Mieke in Nederland al tot een held uitgegroeid. Door een grote landelijke ochtendkrant werd zij uitgeroepen tot de vrouw van het jaar 1955. Het damesblad Libelle begon een actie om haar een zeilboot cadeau te doen. Het proces duurde echter nog steeds voort. Jungschläger was inmiddels in gevangenschap aan een hersenbloeding overleden, maar de zaak tegen Schmidt was nog niet gesloten. Tegen Schmidt werd vijftien jaar celstraf geëist. Nadat Mieke in september 1956 haar slotpleidooi had gehouden werd ze door tegenstanders voor het rechtsgebouw opgewacht. Zij wist te ontkomen door zich te verstoppen in een bezemkast en de rechtbank vervolgens via de achterzijde te verlaten. Schmidt werd een maand later veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijftien jaar.
Eind september 1956 verliet Mieke Bouwman-van den Berg Indonesië. In Nederland werd ze als een held binnengehaald. Mieke werd door de regering ontvangen in de Trêveszaal en werd door koningin Juliana op Paleis Soestdijk persoonlijk geridderd. Talloze andere huldigingen volgden. In 1957 maakte zij een reis door de Verenigde Staten van Amerika, waar zij aandacht zocht voor Schmidt en de andere arrestanten. Schmidt werd in 1959 vervroegd vrijgelaten.

Boot van Libelle

Met de door de lezers van Libelle geschonken boot zeilde het echtpaar in 1958 naar het Middellandse Zeegebied. Zij kochten een huis op Ibiza en brachten de laatste jaren in rust door.
Mieke Bouwman-van den Berg overleed op 17 juni 1966 op 58-jarige leeftijd op Ibiza aan een hartaanval.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Beroemde Vrouwen om meer te weten te komen over interessante en belangrijke vrouwen en feministen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Beroemde Vrouwen

In 'Beroemde vrouwen' brengt Ruud van Capelleveen een ode aan 114 vrouwen, die uw aandacht verdienen. Naast feministes, zoals Emmeline Pankhurst, Millicent Garrett Fawcett, Andrea Dworkin, Betty Friedan, Aletta Jacobs, treft u in deze uitgave beroemde vrouwen aan uit uiteenlopende disciplines.
Beroemde Vrouwen

Meer Beroemde Vrouwen

Beroemde vrouwen

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.