Anne Frank (1929-1945)

Exodus

In 1933 kwam in Duitsland Adolf Hitler aan de macht. Veel Joden begrepen dit signaal en vestigden zich in het buitenland. Zo ook het gezin Frank. Zo kwam Anne Frank in 1933 met haar ouders, Otto en Edith en zuster Margot naar Nederland. Tijdens de Duitse bezetting van Nederland, dook het gezin Frank onder in een kamertje achter het bedrijf van vader Otto Frank op de Prinsengracht. Hier in het achterhuis hield Anne Frank een dagboek bij. Het onderduikadres werd in 1944 verraden. Alle gezinsleden werden naar Kamp Westerbork vervoerd en van daaruit naar Bergen-Belsen. Anne, haar zuster en haar moeder werden ziek en overleden.

Bestseller

Otto Frank overleefde de verschrikkingen. Na de oorlog kreeg hij het dagboek van zijn dochter in handen en liet het uitgeven. Als 'Het achterhuis' werd het dagboek in 1947 door haar vader uitgegeven.
Het dagboek van Anne Frank werd een internationale bestseller. Hierdoor werd Anne Frank internationaal één van de bekendste Amsterdammers. De verkiezing van de 'Grootste Nederlander aller tijden', waarbij Anne op de achtste plaats eindigde, toont aan dat wij haar nu in het hart hebben gesloten. Postuum werd de jonge dagboekschrijfster symbolisch tot Nederlander gebombardeerd. Een eer die haar tijdens haar korte leven niet was beschoren want Anne was, sinds Adolf Hitler in 1941 alle geëmigreerde Joden hun staatsburgerschap ontnam, staatloos.

Anne in Amsterdam

Anne Frank werd geboren in 1929 in Frankfurt am Main. Van 1933 tot 1942 woonde Anne op het Merwedeplein. De woning van de familie Frank aan het Merwedeplein in de Amsterdamse rivierenbuurt werd door woningcorporatie Ymere in 2005 volledig teruggebracht in de oorspronkelijke staat. De kamer van Anne en haar zusje Margot kregen dezelfde indeling als vroeger. Op basis van onder meer foto's kon precies worden achterhaald welke verfkleuren en welk behang de familie Frank in de woning had.
Op foto's uit deze tijd zien we een blij en gelukkig meisje. Deze gelukkige tijd eindigde toen Nederland door Duitsland bezet werd en er speciale verordeningen kwamen voor Joden. Zij werden steeds meer uit openbare gelegenheden geweerd. In november 1940 werden Joden uit overheidsfuncties ontslagen en werden allerlei andere kwalijke maatregelen genomen, die het leven voor deze bevolkingsgroep haast onmogelijk maakten: bedrijven werden geconfisqueerd, ze moesten auto's en radio's inleveren en werden verplicht om de 'Jodenster', een opvallend geel embleem in de vorm van een Davidsster met het woord 'Jood', te dragen. In de zomer van 1941 besloot Duitsland het 'joodse vraagstuk' definitief op te lossen door alle Europese Joden af te laten voeren naar concentratiekampen en hen daar te vermoorden. De Nederlandse Joden moesten zich melden om in het oosten van Europa tewerkgesteld te worden. Zij werden eerst naar het verzamelpunt in Kamp Westerbork gebracht. Vanaf juli 1942 vertrok elke week een trein vanuit Westerbork naar de vernietigingskampen.

Het achterhuis

Voor velen was de oproep om zich vrijwillig te melden een signaal van 'íets' - wat precies dat wisten zij niet - dat weinig goeds kon inhouden. Joden doken onder: zij verborgen zich bij vrienden of vreemden met goede bedoelingen. Toen de Duitsers in 1942 begonnen met het oppakken van Joden die zich niet vrijwillig hadden gemeld, besloot Otto Frank op 6 juli 1942 zijn gezin onder te brengen in een schuilplaats achter zijn bedrijf op de Prinsengracht. Behalve het uit vier personen bestaande gezin Frank verbleven in deze schuilplaats ook Fritz Pfeffer, de heer en mevrouw Van Pels en hun zoon Peter.
In de ruim twee jaar dat Anne Frank in deze schuilplaats verborgen zat schreef zij enkele schriften vol. Aan het einde van de onderduiktijd herschreef Anne Frank haar dagboeken met het plan er een boek van te maken dat na de oorlog uitgegeven kon worden. Anne gebruikte het dagboek niet alleen om haar gedachten in op te schrijven. Zij plakte er ook van alles in en schreef daar commentaar bij. Anne Frank wilde met iemand corresponderen. Dat was te gevaarlijk. Daarom verzon zij denkbeeldige vriendinnen aan wie zij brieven schreef. Na ongeveer een jaar koos Anne één van haar denkbeeldige vriendinnen uit om haar dagboekbrieven aan te richten. Die vriendin heette Kitty. Zij probeerde ook het dagelijkse leven in het achterhuis en het nieuws van buiten te beschrijven. Zij slaagde er in het wel en wee van de onderduikers op een eerlijke en soms ook komische manier te beschrijven.
Op 4 augustus 1944 werd de schuilplaats ontdekt.

Concentratiekampen

De familie Frank werd met de andere bewoners van de schuilplaats afgevoerd naar Westerbork. Vervolgens ging de reis naar Auschwitz-Birkenau. Op het perron van Auschwitz werden het gezin en de vrienden uit elkaar gehaald. Otto Frank, Hermann en Peter van Pels en Fritz Pfeffer werden naar het mannenkamp weggevoerd. Auguste van Pels en Edith, Margot en Anne Frank gingen naar Auschwitz-Birkenau.
Auguste van Pels werd later naar Raguhn, een onderdeel van het concentratiekamp Buchenwald, gebracht. Van Raguhn ging de reis naar Theresienstadt. Auguste overleed tussen 9 april en 8 mei 1945. De exacte plaats en het tijdstip zijn niet bekend.
Edith stierf op 6 januari 1945 in Auschwitz-Birkenau. Margot en Anne werden naar Bergen-Belsen gebracht. Anne stierf overleed daar waarschijnlijk in februari 1945. Margot overleed in februari of maart 1945 aan tyfus. Alleen Otto (1889-1980) overleefde de verschrikkingen.

Herinnering

Na de bevrijding vonden de helpers Miep Gies en Bep Voskuijl in het huis Prinsengracht 263 het door Anne tussen 12 juni 1942 en 1 augustus 1944 bijgehouden dagboek. Zij gaven het dagboek aan vader Otto. Otto Frank redigeerde en publiceerde het dagboek in 1947 onder de titel Het Achterhuis. Het dagboek gaf een ontroerend relaas van de benarde omstandigheden waarin zij met haar familie verkeerde. Het dagboek werd een internationale bestseller. Otto schonk het dagboek aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD).
De schuilplaats van de familie Frank, het achterhuis aan de Prinsengracht, werd museum Anne Frankhuis. Het grachtenpand werd in 1957 aangekocht door de Anne Frank Stichting om de idealen uit het dagboek van Anne Frank uit te dragen. Het Anne Frankhuis vertelt het verhaal van de Joden van Amsterdam. Het museum herinnert aan het afschuwelijke feit, dat bijna de hele Joodse gemeenschap van de stad in de Tweede Wereldoorlog werd vermoord. Het Achterhuis laat zien hoe onderduikers, waaronder Anne Frank, leefden.
Via een trap kunnen bezoekers de tweede verdieping bereiken en het Achterhuis betreden via de draaiende boekenkast, waarachter de ingang verborgen was. In het voorhuis is een tentoonstelling over antisemitisme en de Tweede Wereldoorlog ingericht. Jaarlijks trekt het Anne Frankhuis meer dan 800.000 bezoekers, waaronder veel buitenlandse toeristen. Op drukke dagen staat er vaak een lange rij wachtende bezoekers, die om de hoek van het Anne Frank Huis langs de huizen krult in de richting van de Keizersgracht. Hoewel de gemiddelde wachttijd tien minuten is kan dit op drukke dagen oplopen tot een uur.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Beroemde Vrouwen

In 'Beroemde vrouwen' brengt Ruud van Capelleveen een ode aan 114 vrouwen, die uw aandacht verdienen. Naast feministes, zoals Emmeline Pankhurst, Millicent Garrett Fawcett, Andrea Dworkin, Betty Friedan, Aletta Jacobs, treft u in deze uitgave beroemde vrouwen aan uit uiteenlopende disciplines.
Beroemde Vrouwen

Lees verder: meer geschiedenis

Biografie

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.