Paul Sérusier (1863-1927)

Franse kunstenaar

De Franse kunstenaar Paul Sérusier wordt door kunstkenners ingedeeld bij het postimpressionisme. Sérusier koos aanvankelijk vaak voor afbeeldingen van het gewone leven in Bretagne. Onder invloed van Paul Gauguin ging het later vooral om het verbeelden van de passie. Hij werd medeoprichter genoemd van de groep Les Nabis.

Opleiding

Paul Sérusier werd op 9 november 1863 geboren in Parijs. Hij groeide op in een zakelijke familie. Zijn vader had een zaak in parfum en handschoenen. Paul blonk uit op de middelbare school. Hij studeerde in 1883 af aan het lyceum. Paul Sérusier werkte korte tijd in de handel, maar besloot al snel voor een opleiding aan de Académie Julian.

Paul Gauguin

Paul Sérusier raakte op de academie bevriend met Maurice Denis. In de winkel van Père Tanguy zagen Denis en Sérusier het werk van Paul Cézanne en deze ontdekking zou grote invloed hebben op hun ontwikkeling als kunstenaar. Later ontmoette Sérusier in de schilderskolonie Pont-Avon Paul Gauguin. Gauguin gaf hem advies en het resultaat daarvan was onmiddellijk zichtbaar in het werk van Paul Sérusier.

Talisman

Onder invloed van Gauguin schilderde Sérusier in Pont-Aven een schilderijtje op hout. Het kunstwerk 'Le Talisman' is slechts 21,5 bij 27 centimeter, maar veroorzaakte op de Académie Julian in Parijs grote deining. Niet enkel de kleuren, maar vooral de opzet met grote egale vlakken, veroorzaakte heftige discussies. Een aantal leerlingen van de Académie Julian verenigden zich. Zij kwamen regelmatig bijeen in het restaurant L'Os à Moelle om over kunst te discussiëren.

Les Nabis

De kunstenaars die bijeen kwamen in L'Os à Moelle noemden zich Les Nabis. De naam werd afgeleid uit het Hebreeuws: de profeten. De kunstenaars van deze beweging wilden zich bevrijden van de werkelijkheid. De werkelijkheid was niet goed genoeg meer. Een schilderij moest de passie voor het onderwerp verbeelden. De kunstenaars ontwikkelden hiervoor een bijzondere manier van werken. Zij verkenden en tekenden eerst in de natuur en maakten daarna, uit het hoofd, een schilderij in hun atelier. Het beeld dat in het geheugen stond werd aangepast, zodat een harmonisch geheel ontstond.

Invloed

In het werk van Sérusier was de invloed van Paul Gauguin nog lang zichtbaar. Net als Gauguin werkte Sérusier vaak met korte kwaststreken die naast elkaar werden aangebracht. Bovendien werkte Sérusier net als Gauguin met versimpelde lijnen. Een andere overeenkomst is het kleurgebruik. De beide kunstenaars schilderden in kleuren die geen relatie hadden met hetgeen ze gezien hadden. Zo kon de lucht blauw worden en het gras rood. Na het vertrek van Gauguin naar Tahiti viel Les Nablis uiteen.

Bretagne

Sérusier ging met de Deen Mogens Ballin en de Nederlandse kunstenaar Jan Verkade naar Bretagne. In het plaatsje Huelgoat ontwikkelde Sérusier een andere manier om met kleur om te gaan. Hij schilderde niet meer overwegend in ongemengde primaire kleuren, maar met kleur die gemengd werd met grijs. Teveel felle kleuren zouden afleiden, meende Sérusier. De kunstenaar zou blijven terugkeren naar Bretagne. De wintermaanden bracht hij doorgaans door in Parijs.

Depressie

Zijn vriendin Gabriela Zapolska verliet hem in 1895. Na het vertrek van de Poolse actrice en journaliste raakte Sérusier in een diepe depressie. Jan Verkade nodigde hem uit om naar een klooster in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg te komen. De Nederlandse kunstenaar was in Beuron ingetreden en zou later de kloosternaam Willibrord aannemen. Paul Sérusier trad niet tot de kloosterorde toe, maar maakte er wel kennis met de principes van de Duitse kunstenaar en monnik Desiderius Lenz. Alles zou zijn ontworpen door God en volgens zijn maat, aantal en gewicht. Hierdoor veranderden zijn kleurgebruik en opvattingen over compositie. In het vervolg zou Sérusier naast een dominante kleur steeds een tegengestelde kleur plaatsen. Deze dissonante kleur werd gemaakt door een kleur met wit te mengen.

Artistiek testament

Sérusier gaf vanaf 1908 les aan de Académie Ranson. In 1912 trad hij in het huwelijk met Marguerite-Gabrielle Claude. Zij was een van zijn leerlingen. In 1921 publiceerde hij zijn ideeën over het schilderen in het boek 'ABC de la peinture'. In deze publicatie behandelde Sérusier uitgebreid zijn ideeën over kleur en compositie. Hij beschreef onder meer hoe eenvoudige vormen als cirkels en vierkanten de kunstenaar konden helpen bij het construeren van een afgewogen compositie. U zou het 'ABC de la peinture' kunnen zien als zijn artistieke testament.

Overlijden

Paul Sérusier overleed op 6 oktober 1927 in Morlaix in Bretagne na een aanrijding door een auto. Werk van Sérusier is in Nederland te vinden in het Van Gogh Museum in Amsterdam. Ook het Musée d'Art moderne et d'Art contemporain (MAMAC) in Luik bezit werk van Paul Sérusier. In Frankrijk bezitten het Musée des Beaux-Arts in Brest en het Musée d'Orsay in Parijs een imposante collectie Sérusiers.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Kunstbegrip en Kijken naar Kunst als u meer wilt weten over kunstenaars en kunststromingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Biografie

Met 'Uit de kunst' van Ruud van Capelleveen komt u veel te weten over belangrijke kunststromingen en kunstenaars. De auteur koos interessante voorbeelden. De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake. 'Uit de kunst' is een gevarieerde bundel over kunst en kunstenaars.
Uit de kunst

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.