James McNeill Whistler (1834-1903)

Amerikaanse kunstenaar

De Amerikaanse kunstenaar James McNeill Whistler woonde het grootste deel van zijn leven in Engeland. Hij wordt vooral gewaardeerd door schilderij van zijn moeder, dat hij de titel 'Arrangement in gray and black, no. 1' gaf, maar meestal wordt aangeduid als 'Whistler's Mother'. Geliefd is ook zijn atmosferische serie 'Nocturnes'.

Opleiding

James McNeill Whistler werd op 10 juli 1834 geboren in Lowell, Massachusetts. James was de zoon van een ingenieur. In 1842 aanvaardde zijn vader het aanbod om te komen werken aan de aanleg van een Russische spoorlijn. Hierdoor kreeg James Whistler zijn kunstopleiding aan de kunstacademie in Sint-Petersburg. In 1851 begon hij aan een opleiding aan de militaire academie West Point. Drie jaar later werd hij daar ontslagen wegens slechte resultaten in scheikunde. Later dat jaar aanvaarde Whistler een baan als tekenaar bij de kustwacht, maar vertrok enkele maanden later naar Parijs voor het volgen van een kunstopleiding.

Engeland

In Parijs werkte James Whistler een tijd in het atelier van Charles Gleyre. In september 1857 bezocht hij de tentoonstelling in Manchester, waar hij naast werken van Engelse tijdgenoten kennis maakte met het werk van Diego Velazquez. Whistler raakte bevriend met Henri Fantin-Latour en met Alphonse Legros vormde het drietal de Société des Trois. In 1859 vestigde James Whistler zich in Londen, waar hij begon met een serie etsen, waarop de rivier de Thames werd uitgebeeld. De winter van 1861 bracht hij door in Parijs. In deze periode ontstond 'Symphony in white'. In 1862 waren de schilderijen 'The coast of Brittany' en 'The Thames in Ice' te zin op de expositie van de Royal Academy. 'The white girl' werd in 1863 geweigerd door de Salon in Parijs, maar kreeg veel bekijks op de Salon van de Onafhankelijken.

Japanse kunst

Rond 1864 raakte James Whistler onder de indruk van de Japanse kunst. Een voorbeeld van een schilderij, waarin deze invloed merkbaar is, is 'Symphony in white, no. 2, the little white girl'. Het doek werd in 1865 geëxposeerd bij de Royal Academy. Later dat jaar werkte James Whistler in de Franse havenstad Trouville, waar hij Gustave Courbet ontmoette en in Valparaiso in Chili. In 1866 keerde hij terug naar Engeland.

Portretten

In de laatste periode van zijn werkzame leven ontstonden veel portretten. Daarnaast schilderde James Whistler etherische landschappen onder de muzikale naam 'Nocturnes'. 'Nocturne in black and gold: The falling rocket' veroorzaakte grote opschudding in 1877 toen het doek te zien was in de Grosvenor Gallery. De criticus John Ruskin vond dat Whistler te veel geld vroeg voor een pot verf, die in het gezicht van het publiek werd gegooid. Een rechtszaak was het gevolg. Tijdens de rechtszitting in november 1878 waren veel belangrijke personen uit de Victoriaanse tijd aanwezig. Edward Burne-Jones en William Powell Frith traden op voor Ruskin. Albert Moore en Dante Gabriel Rossetti verdedigden James Whistler. Whistler won het proces en Ruskin werd veroordeeld tot betaling van een symbolische schadevergoeding.

Succesvolle tentoonstellingen

In de jaren tachtig hield James Whistler een aantal solo-exposities in Londen, waarbij hij zich ook bemoeide met de aankleding van de zaal. Vanaf de jaren tachtig was zijn werk te zien in vele Europese steden. In augustus 1888 verliet Whistler zijn maîtresse Maude Franklin en trad in het huwelijk met Beatrice Godwin. In 1898 werd hij door de internationale kunstenaarsvereniging gekozen tot voorzitter. Aan het eind van zijn leven ontving Whistler veel eerbewijzen en onderscheidingen, waaronder het Franse Légion d'Honneur.

Overlijden

In zijn laatste levensjaren maakte Whistler een aantal fraaie aquarellen van zeegezichten en een laatste zelfportret. Hij opende in 1898 een kunstschool. In 1901 moest hij dit instituut sluiten, omdat hij door zijn slechte gezondheid niet meer in staat was om les te geven. In zijn laatste jaren correspondeerde hij vooral veel met zijn vrienden en kunstenaars. James Whistler overleed op 17 juli 1903 in Londen.

Nocturne in zwart en goud

James McNeill Whistler werkte vijf jaar aan een schilderij met een nachtelijk vuurwerk in het stadspark Cremorne Gardens bij de Battersea Bridge in Londen. Dit werk wordt nu beschouwd als een hoogtepunt van het estheticisme, maar werd heftig bekritiseerd in zijn tijd.
Nocturne in zwart en goud

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Kunstbegrip en Kijken naar Kunst als u meer wilt weten over kunstenaars en kunststromingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer over kunst en kunstenaars

Kunst

Met 'Uit de kunst' van Ruud van Capelleveen komt u veel te weten over belangrijke kunststromingen en kunstenaars. De auteur koos interessante voorbeelden. De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake. 'Uit de kunst' is een gevarieerde bundel over kunst en kunstenaars.
Uit de kunst

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.