Renaissance in Frankrijk

Het ontwaken van de Europese cultuur

De renaissance luidde het begin van de moderne tijd in. Men omarmde het idee van architectonische harmonie. De typische kenmerken van de renaissance zien we voor het eerst in de bouw van nieuwe Italiaanse paleizen. Mede door de uitvinding van het buskruit schonk men nu minder aandacht aan de verdediging. Pracht, praal en harmonie werden de belangrijkste kenmerken van de bouwkunst. De Franse koning Frans I bouwde in Chambord een prachtig voorbeeld van een renaissance kasteel.

Wedergeboorte

Het woord renaissance betekent letterlijk wedergeboorte. "De renaissance heeft zijn wortels in het eind veertiende-eeuwse Florence, maar is geïnspireerd op een herwaardering van de klassieke oudheid," schreef de historicus Robert Ritchie in zijn studie 'De renaissance: het ontwaken van de Europese cultuur'. "Humanisten begonnen klassieke teksten te bestuderen in een poging de mens en zijn omgeving beter te begrijpen. De term renaissance of wedergeboorte heeft betrekking op het ontwaken van de Europese cultuur na een duizendjarige slaap, die was ingezet na de ondergang van de grote beschavingen in de oudheid."

Pracht en praal

"In de loop van de vijftiende eeuw omarmde men het idee van architectonische harmonie en werden nieuwe gebouwen aangepast aan de rest van de stad," schreef Robert Ritchie. Kastelenliefhebbers weten dat door de Italiaanse invloed ook de bouw van de vorsten veranderde. Mede door de uitvinding van het buskruit schonk men nu minder aandacht aan de verdediging. Pracht, praal en harmonie werden de belangrijkste kenmerken, waaraan ook het huis van de edelman moest voldoen.

Grieken en de Romeinen

Een belangrijk kenmerk van de renaissance was de hernieuwde belangstelling voor de geschriften van de Grieken en de Romeinen. De hunkering naar nieuwe kennis was erg groot. Naast ontwikkelingen in de kunst en de wetenschap moet ook de drang om op zoek te gaan naar nieuwe gebieden toegeschreven worden aan de herwaardering van kennis. Men zocht letterlijk naar nieuwe horizonten. Voor het einde van de vijftiende eeuw werd Amerika ontdekt en ook in het Verre Oosten werden de grenzen van de bekende wereld verlegd.

Proces

De belangstelling voor de geestelijke waarden kwam langzaam op gang. Hierdoor is moeilijk vast te stellen wanneer de renaissance begon. De steden maakten een grote bloeitijd door en vormden een ideaal klimaat voor kunstenaars en geleerden. Sommige historici zien een verband met de uitvinding van de boekdrukkunst en plaatsen het ontluiken van de renaissance daarom in het midden van de vijftiende eeuw. Vanuit Italië verspreidde de renaissance zich over de rest van Europa.

Culturele opleving

Ritchie: "Ondanks politieke en militaire spanningen floreerde de culturele opleving en opende deze telkens nieuwe horizonten." De renaissance moet gezien worden als een golfbeweging die zich langzaam door Europa verplaatste. "Toen de reformatie nadelige gevolgen kreeg voor de cultuur in Centraal- en West-Europa, was de renaissance nog op volle kracht aan de Atlantische zijde in Spanje en Groot-Brittannië." Daarom kan men stellen dat de periode van de renaissance twee eeuwen omspande, van halverwege de veertiende tot halverwege de zestiende eeuw.

Stadspaleizen

In de vijftiende eeuw kwam de renaissance tot volle ontwikkeling in Italië. De typische kenmerken van de renaissance zien we voor het eerst in de bouw van nieuwe Italiaanse stadspaleizen. "De steeds rijker wordende leidende families van Florence geven gedurende de vijftiende eeuw opdracht tot de bouw van ambitieuze stadspaleizen, schreef Robert Richie. Deze gebouwen werden ontworpen volgens klassieke lijnen. Ze werden zodanig ontworpen, dat ze opgingen in hun omgeving. "In de praktijk ging het om grotere versies van middeleeuwse bouwwerken, maar zo ontworpen dat ze licht en luchtig overkwamen. Zelfs de eenvoudigste nieuwe gebouwen hadden gevels met stijlvolle ramen, poorten en balkons." Uitgebreidere bouwwerken kregen schitterende toegangen, grootse trappen en dragende zuilen.

Chambord

In Chambord in het departement Loir-et-Cher bouwde de Franse koning Frans I een prachtig voorbeeld van een renaissance kasteel. In dit jachtslot versmolten het middeleeuwse en het klassiek-Italiaanse idioom, schreef Ritchie. Chambord is het imposantste kasteel in het Loiredal. Koning Frans I van Frankrijk vertegenwoordigde een nieuw soort Europees vorst. Hij streefde niet alleen naar roem op het slagveld, maar ook naar een culturele superioriteit van zijn hof.

Frans I

Zijn aspiratie om een groot Europees rijk te vormen leed in 1521 schipbreuk. Frans I werd een jaar gevangen gehouden in Spanje, maar zijn zucht om macht uit te stralen leed daar niet onder. Hij hield vast aan een politiek van interne versterking van zijn rijk, bleef betrokken in de Italiaanse oorlogen, maar waagde zich niet meer persoonlijk op het slagveld. Frans I werd een manager op afstand.

Renaissancevorst

De renaissancevorst Frans I was een belangrijke koning die veel tot stand bracht. Ritchie: "Later werd zijn regeerperiode als het prachtlievendste en creatiefste bewind in de Franse geschiedenis beschouwd. [...] Met zijn mecenaat bouwde Frans I een brug tussen de gotiek en de Italiaanse renaissance, wat een culturele en artistieke omwenteling teweegbracht in Frankrijk." In 1539 werd het Frans de officiële bestuurstaal.

Leonardo da Vinci

Deze koning trad op als mecenas van verschillende kunstenaars en wetenschappers. Ook de Italiaanse kunstenaar Leonardo da Vinci werd door koning Frans I ondersteund. Leonardo da Vinci was te gast bij de Franse vorst en zou ook betrokken zijn geraakt bij de bouw van het Château de Chambord. Hij was de man, die de bijzondere trap van Chambord met de dubbele spiraal ontwierp, een trap waarop de komende en gaande personen elkaar niet konden waarnemen.

Gevolgen van de renaissance

Het politieke landschap van Europa werd door de renaissance opnieuw ingekleurd door ontdekkingsreizen en oorlogen. Koninklijke huwelijken en het aantrekken van handelsrelaties brachten grote veranderingen teweeg. Daarnaast werd het woord en het gezag van de katholieke kerk in twijfel getrokken. Her en der ontstonden verschillende godsdienstige opvattingen. De reformatie verdeelde de kaart van het Europese godsdienstige landschap voor eeuwen in twee zones.

Interessant boek

De renaissance luidde het begin van de moderne tijd in, betoogde Robert Ritchie in zijn studie over deze geschiedenisperiode. Zijn standaardwerk 'De renaissance: het ontwaken van de Europese cultuur' verscheen in 2005 in een Nederlandse vertaling van Johan de Bakker bij uitgeverij Arium in Alphen aan den Rijn.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Hierin schrijven ook regelmatig over Frankrijk en Parijs. Lees Parijs: Geschiedenis en wetenswaardigheden als u meer wilt weten over deze interessante stad.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis Frankrijk

Frankrijk

Elke keer als u de Franse hoofdstad bezoekt wordt u verrast door de allure, de schoonheid en de geschiedenis van Parijs. Deze stad is het resultaat van een ontwikkeling van tweeduizend jaar. In de wereldstad Parijs kunt u uren ronddwalen. Het is gemakkelijk om van deze stad te gaan houden. Over bijna elk gebouw in het centrum van Parijs is een interessant verhaal te vertellen.
Parijs


Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.