Vereniging Nederland en België

Slag bij Waterloo

De Slag bij Waterloo was de genadeklap voor Napoleon Bonaparte. Bij zijn terugkeer in Parijs werd Napoleon tot aftreden gedwongen en verbannen naar het eiland Sint-Helena, waar hij zes jaar later overleed. Na de nederlaag van Napoleon kwamen de overwinnaars bij elkaar, want dit was het juiste moment om nieuwe grenzen te trekken in Europa. Engeland, Oostenrijk en Pruisen wilden verhinderen dat Frankrijk een gevaar voor de buurlanden kon vormen.

Franse tijd

We gaan even terug in de tijd. In de Slag van Fleurus in 1794 namen de Fransen, onder generaal Jean-Baptiste Jourdan, het op tegen een coalitieleger van Oostenrijkers, Zuid-Nederlanders en een door Frederik Jozias van Saksen-Coburg-Saalfeld geleid leger van de Noordelijke-Nederlanden. Na de overwinning van de Fransen versloeg Jean-Charles Pichegru de Britse en Oostenrijkse troepen in andere delen van de Zuidelijke Nederlanden en viel Pichegru in 1795 de Republiek der Verenigde Nederlanden binnen. Dit betekende het begin van de Franse overheersing in de Nederlanden.

Sterke staat

De geallieerden besloten in 1814 in Wenen om de Zuidelijke Nederlanden toe te voegen aan Nederland. Hierdoor zou aan de noordgrens van Frankrijk een sterke staat ontstaan, die de aspiraties van Frankrijk om de grens in noordelijke richting op te schuiven zou temperen. Dat deze samengevoegde volken weinig met elkaar gemeen hadden, deed niet ter zake en interesseerde niemand, want uiteindelijk ging het hen om herstel van het machtsevenwicht in Europa. Dit besluit werd in juni vastgelegd in de Acht Artikelen van Londen. Een maand later werd dit besluit door de Nederlandse koning Willem I aanvaard en op 21 september 1815 legde de koning in Brussel de grondwettelijke eed af als koning van de Nederlanden.

Grondwet

Voor Willem I deze eed in Brussel kon afleggen moest er nog wel het een en ander geregeld worden. Het grootste struikelblok was de vaststelling van de grondwet. Koning Willem I was een liberale vorst. Hij vond de scheiding van staat en kerk belangrijk en zaagde hiermee aan de poten van de katholieke stoel. Bovendien vond hij dat de grondwet door de volksvertegenwoordigers aanvaard zou moeten worden.

Verzet

De katholieken hadden onder de Habsburgers veel macht en zagen dat door de nieuwe grondwet voor hen geen politieke rol meer was weggelegd. De bezwaren uit de katholieke hoek lieten niet lang op zich wachten. De katholieke wereld in de Zuidelijke Nederlanden werd verscheurd door twee stromingen. De liberaal-katholieken stonden achter de ver doorgedreven scheiding van kerk en staat, zoals die was voorzien in de nieuwe grondwet. De conservatieven waren faliekant tegen. Het grootste verzet kwam uit Gent, waar bisschop De Broglie de katholieken opriep niet alleen tegen het wetsontwerp te stemmen, maar de gelovigen ook verbood een openbare functie te aanvaarden, indien hiervoor een eed op de door hem verfoeide grondwet nodig was.

Referendum voor nieuwe grondwet

Willem I was door adviseurs gewaarschuwd om geen moderne fratsen uit te halen en de grondwet gewoon aan de bevolking op te leggen. Koning Willem I vond dit echter uit de tijd en koos voor een referendum onder de stemgerechtigde notabelen in de Zuidelijke Nederlanden. De oproep van bisschop De Broglie had succes. In de zuidelijke provincies werd het voorstel met 796 tegen 527 stemmen verworpen. Bovendien waren bijna driehonderd stemmers niet eens komen opdagen.

Kwestie van tellen

Na dit referendum telde koning Willem I de koppen opnieuw: de onthouders hadden geen bezwaar, anders hadden zij wel de moeite genomen om van hun stemrecht gebruik te maken. Deze onthoudingen konden dus zonder bezwaar bij de voorstanders worden opgeteld, redeneerde Willem I. Bovendien hadden ruim honderd stemmers uitdrukkelijk op godsdienstige motieven tegen gestemd. Aangezien de koning vond dat deze zeker met nieuwe voorstellen tevreden gesteld zouden kunnen worden, werden deze stemmen ook alvast bij de voorstanders geteld. Door deze creatieve rekenmethode werd de grondwet met 933 tegen 670 aangenomen. Door dit gekonkel bleef de grondwet van 1815 uiteraard zeer omstreden in de Zuidelijke Nederlanden.

Kroning Willem I

Op 16 maart 1815 proclameerde Willem I zichzelf in Nederland tot koning van de Nederlanden, die nu zeventien provincies telde, en groothertog van Luxemburg. De belangrijkste noviteit in de nieuwe grondwet was een splitsing van de Staten-Generaal in twee Kamers: de leden van de Eerste Kamer werden door de koning aangewezen, de Tweede Kamer zou worden gekozen door Provinciale Staten. In het gebied dat zestien jaar later België zou gaan heten werd Willem I op 21 september 1815 als koning ingehuldigd.

Opstand

Vanaf het begin moesten de bewoners in de katholieke Zuidelijke provincies niets hebben van de 'krenterige Hollander'. Een goede samensmelting van de noordelijke en de zuidelijke provincies verliep uitermate stroef. Na vijftien jaar brak in augustus 1830 een opstand uit in Brussel. De opstand verspreidde zich snel over alle zuidelijke provincies: in oktober 1830 werd de onafhankelijkheid van België uitgeroepen. De Nederlanden vielen definitief uit elkaar.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Door de Nederlandse geschiedenis

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland. Deze auteur toont aan dat geschiedenis buitengewoon verfrissend en boeiend kan zijn.
Door de Nederlandse geschiedenis

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.