Eyam

Pestdorpje in midden Engeland

Ten oosten van Sheffield in Engeland ligt het Peak district. In het zuiden van dit gebied, niet ver van het befaamde kasteel Chatsworth, ligt een klein plaatsje: Eyam. Het is één van die kleine dorpjes in midden Engeland, waar je op je tochten doorheen rijdt, want er is, zo op het oog, weinig bijzonders te zien. Omdat ons de plaatselijke kerk opviel, besloten we even te stoppen. Het werd een bijzondere kennismaking met het dorpje Eyam.

Kerk van Sint Lawrence

De plaatselijke kerk heet de kerk van Sint Lawrence. Rond de kerk ligt een begraafplaats, waar twee kruizen zijn opgericht. Het eerste kruis herdenkt de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog. Het tweede kruis is een zogenaamd Celtic Cross, een Keltisch kruis, dat herinnert aan de invoering van het christendom en dateert uit de achtste eeuw. De Keltische kruizen werden geplaatst tot de twaalfde eeuw. In de negentiende eeuw ontstond in Ierland en Engeland een opleving van het plaatsen van dit soort kruizen.

The Plague

In de kerk herinnert veel aan 'the Plague' (de Plaag) van 1665-1666, die de bevolking van het dorpje decimeerde. John Clifford heeft een aardig boekje geschreven over deze gebeurtenis. Het heet de 'Eyam Plague 1665-1666' en werd door hemzelf uitgegeven; de derde, verbeterde druk dateert van 2003 (ISBN 0-9544666-0-8).
In Londen heerste in deze jaren ook een plaag, die herinnerde aan de Zwarte dood (de pest) uit de veertiende eeuw. Alleen al in Londen vonden meer dan 70.000 mensen de dood aan de builenpest. Een reizende kleermaker, Viccars, bracht de builenpest naar Eyam. Hij logeerde bij het gezin Cooper in een van de tegenwoordige 'Plague cottages' (pesthuisjes). Hij zou een doos hebben meegebracht, die besmette doeken bevatte. Na opening van deze doos werd hij ziek en overleed binnen enkele dagen. De builenpest wordt meestal overgebracht door vlooien die op ratten huizen. Omdat de builenpest ook vergezeld gaat van longaandoeningen, kon deze ziekte ook van mens op mens overgaan. In september 1665 overleden in drie weken tijd zes mensen aan de ziekte, die allen dicht bijeen woonden. In de volgende maand waren er al 23 slachtoffers. In de wintermaanden waren er minder slachtoffers, maar eind mei was het dodental al gestegen tot 73. Dit was zeer ver boven het normale sterftecijfer van Eyam.

Maatregelen

Dit grote aantal doden leidde tot maatregelen van de plaatselijke rector William Mompesson. Samen met zijn voorganger Stanley, nam men een aantal maatregelen om de pest in te dammen. Men waarschuwde de buurdorpen, die normaal allerlei artikelen aan de bewoners leverden om deze aan de rand van het dorp, bij de rivier de Derwent te deponeren. Het verschuldigde geld, werd in het water van de rivier gedeponeerd, waardoor het, dacht men, wel zou ontsmetten.
Een volgende maatregel was een verbod tot samenscholingen. Een andere maatregel schreef voor dat de overledenen, zodra ze koud waren, moesten worden begraven in de eigen tuin. Ze moesten zo weinig mogelijk worden aangeraakt en bij voorbeeld met behulp van dekens in hun graf worden gesleept.
De kerk werd gesloten. Kerkdiensten werden in het open veld gehouden in de buurt van het dorp, waarbij men er op lette dat de afstand tussen de mensen enkele meters zou moeten bedragen, om, zo veel als mogelijk was, besmetting te voorkomen.

Cordon sanitaire

De belangrijkste beslissing van het tweetal was om een cordon sanitaire rond het dorp in te stellen. Niemand mocht het dorp verlaten omdat de ziekte anders naar buiten werd gebracht. In de meeste gevallen was dit ook geen probleem voor de mensen van Eyam in die tijd, want bijna niemand kwam verder het dorp uit dan enkele mijlen.
Hulp van buiten werd hoofdzakelijk verleend door de eigenaar van Chatsworth House, de hertog van Devonsihire. Hij zorgde er voor dat de bewoners van het dorpje voorzien werden van eerste levensbehoeften. Deze werden bij de rivier neergezet, waar de bevolking de goederen kon afhalen. Natuurlijk was deze zorg voor de bewoners van Eyam ook enigszins eigen belang, want de hertog zal best bang zijn geweest, dat de ziekte ook op zijn landgoed de kop zou opsteken.
Al deze maatregelen berustten op een sterk geloof van de bewoners van Eyam in een Hogere Macht. "Geïsoleerd van de buitenwereld, wachtten de gelovigen rustig hun lot af," schrijft John Clifford.

Slachtoffers

Ook na mei 1666 bleven er vele doden vallen. Tot en met oktober waren er slachtoffers te betreuren, maar plotseling, na veertien maanden, was de nachtmerrie voorbij. Het leven leek weer normaal te worden. Als een soort afsluiting besloot men alle goederen, kleding en dergelijke, waarvan men dacht dat ze besmet zouden kunnen zijn, op een grote brandstapel te verbranden.
In totaal zijn er in Eyam, in een periode van ongeveer veertien maanden, 276 doden gevallen; hieronder zijn ook normale sterfgevallen begrepen. Het is zeer moeilijk in te schatten, hoeveel procent van de bevolking het leven heeft gelaten. De cijfers variëren steeds. In de ene opgave wordt gesproken over gezinnen, in andere over aantallen huizen. Het juiste aantal inwoners is niet goed bekend. Vermoedelijk was het aantal inwoners van Eyam in die tijd ongeveer even groot als nu, ongeveer negenhonderd bewoners. Gezien de cijfers in andere steden, vermoed men dat een kwart tot een derde deel van de inwoners het slachtoffer is geworden van The Plague.
In het plaatselijke museum zijn allerlei zaken bijeengebracht, die herinneren aan de moeilijke jaren 1665-1666.
Door de zelfopoffering van de bevolking, de vrijwillige quarantaine, is Eyam voorgoed bekend geworden in de wereld.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan het Britse koninklijke huis en de kastelen, landhuizen en paleizen in Groot-Brittannië. Lees Groot-Brittannië: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Engeland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Groot-Brittannië

Geschiedenis Groot-Brittannië

'Groot-Brittannië: Geschiedenis en wetenswaardigheden' is een interessante uitgave geworden, die recht doet aan de vele facetten die zo kenmerkend zijn voor de Britse samenleving. Dit digitale boek brengt u in de stemming om ook zelf eens te gaan kijken en zal de lezers die Engeland al bezocht hebben toch nog verrassen met diepere inzichten. De vele afbeeldingen maken het lezen tot een groot feest: u ziet waar het over gaat.
Groot-Brittannië


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.