Ruïne kasteel van Brederode in Santpoort-Zuid

Brederode de Edelste

Brederode de Edelste - Wassenaer de Oudste
Egmond de Rijkste - Arkel de Stoutste

In dit oude rijmpje over vier Hollandse adellijke geslachten wordt niet gezegd dat die Van Arkels zo ondeugend waren. Het woord stout betekende in vroegere tijden moedig, dapper. Maar het geslacht Van Brederode schijnt het edelste onder de edelen te zijn geweest, aldus het rijmpje.

Jan Wolfert van Brederode

Het zou ons niet verbazen als het rijmpje in de zeventiende eeuw zou zijn ontstaan. Want in de jaren rond 1640 verkeerde veldmaarschalk Jan Wolfert van Brederode, al was het maar uit hoofde van zijn functie, vaak in het gevolg van stadhouder Frederik Hendrik. Van Johan van Brederode wordt zelfs beweerd dat hij in 1679 naar Engeland werd gezonden om de hand te vragen van Maria Stuart, de toekomstige vrouw van Willem III, die later koning van Engeland werd. De Van Brederodes verkeerden dus inderdaad in zeer edele kringen. Natuurlijk waren die Van Brederode in de middeleeuwen net zulke harde knapen als al hun collega's. Bij veldslagen zullen ze het zwaard heus niet edeler hebben gehanteerd dan hun mederidders. Maar het rijmpje moet toch een bron hebben.

Ruïne

Hoe het ook zij. In de zeventiende eeuw was het kasteel Brederode in Santpoort (N.H.) al een ruïne. Het kasteel werd al voor het jaar 1300 gesticht. Het speelde een belangrijke rol tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten en werd in 1351 door Gijsbrecht van Nijenrode succesvol belegerd. Het kasteel werd verwoest, maar later weer opgebouwd.

Tachtigjarige Oorlog

In 1573 kwamen gefrustreerde Spaanse troepen langs het kasteel. Ze hadden zo juist het voor hen slecht afgelopen beleg van Alkmaar achter de rug. Ze verwoestten Brederode, dat nadien nooit meer opgebouwd werd. Na de dood van de laatste Van Brederode in 1679 verviel de ruïne aan de Staten van Holland. Later kwamen de kasteelresten in het bezit van de Nederlandse Staat.

Interessante ruïne

De ruïne van Brederode trekt veel bezoekers en terecht. Het is een interessante ruïne. De maquettes die er te zien zijn, geven een beeld van het kasteel zoals het er in betere tijden uitzag. Als je na het bekijken van deze maquettes de ruines bewondert en de toren beklimt krijg je een heel goed idee van wat het wonen en leven in zo'n kasteel moet hebben betekend. De bruggen over de slotgracht en de indrukwekkende dikke muren hebben een bijzonder karakter. Ze geven de bezoeker bij het bekijken van het kasteel, waar zoveel strijdhandelingen hebben plaatsgevonden, toch een zeker romantisch gevoel.

Bedreigingen

Er zijn verschillende bedreigingen voor het voortbestaan van de ruïne in zijn huidige omgeving. Steeds dreigen er in de buurt terreinen bebouwd te worden. Velen trekken tegen mogelijke bouwplannen ten strijde onder begeleiding en steun van de Nederlandse Kastelenstichting. Tot nog toe slaagt men hier in, maar projectontwikkelaars hebben geduld en slaan toe, zodra ze de kans krijgen. In de onmiddellijke omgeving van een kasteel horen per definitie geen moderne bouwwerken te verrijzen.

Monument

Deze situatie klemde te meer, omdat de Rijksoverheid in haar bezuinigingsdrift besloot om 34 rijksmonumenten te vervreemden. Het Rijk verzekerde wel dat het monument onder de Monumentenwet 2011 bleef vallen. Het monument werd op 15 januari 2016 met tal van andere objecten waarvoor de staat geen bestemming zag overgedragen aan de Nationale Monumentenorganisatie.

Ligging

De ruïne van Brederode ligt in Noord-Holland, in Santpoort, juist ten zuiden van Velsen. De route naar het kasteel wordt ter plekke goed aangegeven.

Brederode door Meindert Hobbema

Kasteel Brederode was in de zeventiende eeuw al een ruïne, zoals u ziet op dit schilderij van Meindert Hobbema (1638-1709).
Het kasteel bij Santpoort Zuid werd in 1573 door de Spanjaarden vernietigd.
Brederode door Meindert Hobbema

Ruïne van Brederode

In het midden van de negentiende eeuw herleefde de belangstelling voor kastelen. Kastelen werden gerestaureerd en men schiep zelfs nieuwe woontorens en kastelen, zoals kasteel Sandenburg bij Neerlangbroek en kasteel Henkenshage in St. Oedenrode. De romantici hoefden weinig te doen aan de Ruïne van Brederode.
Romantische Ruïne van Brederode

Maquette Brederode

Het kasteel van Brederode werd gesticht in de tweede helft van de dertiende eeuw door een afstammeling van de toen zeer bekende familie de Van Teylingens, die op het nabij gelegen kasteel de Aelbrechtsberg in Bloemendaal resideerden.
Maquette Brederode

Matham en de ruïne van Brederode

Van de overbekende ruïne van Brederode zijn erg veel afbeeldingen bekend, niet alleen foto's van de huidige ruïne, maar ook prenten van het slot in welstand en de langzame aftakeling in de eeuwen na de verwoesting van 1573.
Matham en de ruïne van Brederode

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Ruïne kasteel van Brederode komt ook voor in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland

Met de serie 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel.
Kastelen in Nederland

Literatuur

A.J. Allan; De Ruïne van Brederode; uitg. NKS/ANWB, deel XLVIII uit de serie 'Nederlandse Kastelen'.

E.W. Moes en K. Sluiterman; Nederlandsche kastelen en hun historie; Amsterdam, 1912, deel 1, p. 223.

A.I.J.M. Schellart en W. van Stuijvenberg; Kastelen in Nederland; Amsterdam, 1984.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.