Kasteel Rode Toren te Heteren

Kasteel in de Betuwe

Tegenover kasteel Doorwerth, aan de overzijde van de Rijn in Heteren, in de Betuwe dus, werd in de veertiende eeuw voor het eerst als bezitter van kasteel de Rode Toren Johan van Heteren genoemd. De Rode Toren bestond toen dus al, maar de bouwdatum is in nevelen gehuld. De naam de Rode Toren zou afkomstig kunnen zijn van Rothem of Rotheim; die naam kan verwijzen naar een stuk grond waarvoor een perceel bos gerooid werd. Waarschijnlijk werd de toren gebouwd in een roodachtige steen, waardoor de naam Rode Toren al gauw ingeburgerd kon raken.

Johan van Heteren

Johan van Heteren was waarschijnlijk afkomstig van het slot van Heteren, dat een stuk westelijker dicht bij de Rijndijk heeft gestaan. De precieze plaats daarvan is nog steeds niet helemaal zeker. Johan werd aangeduid als knape. Zijn vader zou Philips van Heteren zijn geweest en Johan had een aantal broers.

Roeloff Mom

In 1444 werd de Rode Toren door Willem van Heteren verkocht aan Roeloff Mom. Hij was raadsheer in Arnhem en woonde in die stad in de Bakkersraat. De hertog van Gelre liet door ridder Otto van Ostade de Rode toren veroveren, wellicht omdat Roeloff Mom zich niet voor hem buigen wilde. Hoe dan ook, de Rode Toren werd tot open huis voor de hertog verklaard en aan de nazaten van Mom in leen teruggegeven. Dit betekende, dat de eigenaar van de Rode Toren te allen tijde de hertog of zijn vertegenwoordiger toegang tot zijn slot zou moeten verlenen, maar anderzijds kon rekenen op steun van de hertog in moeilijke tijden. In 1512 viel Floris van Egmond de Betuwe binnen. Hij belegerde de Rode Toren. Met geweld werd de toren veroverd, waarbij alle bewoners de dood vonden. Daarna werd het kasteeltje vernietigd, maar in latere jaren weer opgebouwd.

Van Balveren

Van de familie Mom kwam de Rode Toren in het bezit van de familie Spierinck, omdat Catharina Mom met Arnt Spierinck was getrouwd. Enkele tientallen jaren later, na de dood van haar man, verkoopt Catharina haar aandeel in het kasteel aan Christoffel van Balveren, die daarmee vervolgens in 1665 ook wordt beleend. Van Balveren was heer van Rosande en dijkgraaf in de Over-Betuwe en dus een belangrijk man in deze omgeving. Het echtpaar Mom had drie zoons, die elke over een deel recht op het slotje konden doen gelden. Ook twee andere zoons verkochten hun aandeel aan Van Balveren. Van Balveren had echter schulden gemaakt en moest in 1678 zijn bezit in de Roode Toren afstaan. Door schenkingen en erfenissen aan verschillende eigenaren komt de Rode Toren ten slotte via Otto Roeleman Frederik van Bylandt aan de familie Van Quad tot Wijckraedt.

Rode Toren in 1735

Ligging

De Rode Toren lag op een vrijwel rechthoekig terrein. Op de noordwesthoek daarvan stond een vierkante toren op een grondoppervlak van circa 14 bij 14 meter en bestond vermoedelijk uit vier verdiepingen. De toren had een weergang. Aan de oostzijde van de toren sloot een L-vormig woongedeelte aan. Aan de zuidzijde van het complex stond een poorttoren. De gebouwen liggen rondom een ommuurd binnenplein. Het kasteelterrein was ten dele omgracht. Op de beide tekeningen van Cornelis Pronk uit omstreeks 1732 is de situatie goed te zien.

Kaart met Rode Toren

Tegenwoordige Staat

In het midden van de achttiende eeuw bericht de Tegenwoordige Staat: 'Bij Driel treft men het slot Rooden Tooren aan, een oud bouwwerk met stevige muren en een robuste vierkante toren, die nu evenwel aanmerkelijk aan het vervallen is.' Kort daarna, in 1790 werd het oude slot gesloopt. In tegenstelling tot wat de Tegenwoordige Staat zegt lag de Roode Toren niet op het grondgebied van Driel maar in Heteren, juist tegen de grens met Driel, in de nabijheid van de Achterstraat, op een afstand van ruim zevenhonderd meter vanaf de Rijndijk. In die tijd is het slotje al niet meer dan gewone boerderij. Maria Louise van Quadt tot Wickraedt stierf op in 5 februari 1793, waarna de Rode Toren overgaat aan het echtpaar Geurt Speyards en Jacoba Geurtsen. In Heteren gaat de man door het leven als Geurt Speyers. Hij bezat hier nog meer gronden en huizen.

Kasteelresten

Er zijn nog resten van het oude slot aanwezig, maar die zitten dicht onder de oppervlakte en zijn nauwelijks te zien. Op oudere kaarten wordt het slot nog aangegeven en is de oude slotgracht ook nog te zien, maar op later kaarten is de slotgracht niet meer aanwezig. Op moderne kaarten wordt ook een boerderij aangegeven aan de Rijndijk met de naam De Roode Toren, maar deze naam heeft niets te maken met het oude slot.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Rian Hofs, De Rode Toren en den Olden Hof te Heteren; in:Kobus van Ingen en René Hartman (red.), Terugblik, de Betuwe op slot, Over kastelen en adellijke huizen; Jaarboek Stichting Tabula Batavorum 4; Opheusden 2003, p. 7, 87-96.

Hermans, D.B.M.; Castellologica in het kort: De Rode Toren te Heteren; in: Castellologica, verkenningen, mededelingen van de Nederlandse Kastelen Stichting, deel III; Doorn, 1993- p. 267-272.

Vredenburg, Jan; Kastelen in Gelderland; Utrecht, Matrijs, 2013, p. 405.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.