De Schierstins in Veenwouden

Skierstins

De Schierstins (Fries: Skierstins) te Veenwouden is een verdedigbaar gebouw in de vorm van een toren. Dit type 'kastelen' komt ook in andere provincies voor. Ook daar was een dergelijke toren veelal het begin van een kasteel, hoewel vele torens het nooit zover gebracht hebben. Ook de Schierstins is een gewone verdedigbare toren gebleven, zij het met enkele uitbouwen.

Geschiedenis

De naam van de Schierstins is ontleend aan de monniken van het nabijgelegen klooster Claerkamp, waartoe de toren behoorde, die in een grijs (Fries: skier) gewaad gekleed gingen. Sinds 1439 draagt de Schierstins deze naam, daarvoor werd de toren het 'Idszengha goed' genoemd. De monniken van het klooster Claerkamp hielden zich vooral bezig met turfwinning in de omgeving van Veenwouden. Ofschoon de toren op een omgracht terrein staat, heeft de toren zelf nooit in het water gestaan, zoals uit opgravingen in 1961 is gebleken.

Bewoners

In 1661 kwam de toren, door huwelijk, in het bezit van een advocaat, Mellema, uit Leeuwarden. In 1756 werd de familie Gerdes eigenaar en rond 1800 kwam hij in het bezit van de familie Manger. Daarna wisselde de toren nog vele malen van eigenaar. In 1906 werd de enigszins bouwvallige toren gerestaureerd mede dank zij het Fries Genootschap. Tot 1960 kreeg de stins de functie van postkantoor. In de loop der tijd begon de Schierstins opnieuw tekenen van verval te vertonen, waarop de gemeente Dantumadeel zich over het gebouw ontfermde en er in 1961 aan een broodnodige restauratie kon worden begonnen.

De toren

De toren is nu meer dan een meter hoger dan hij oorspronkelijk was. Aan de bovenzijde is dat aan het metselwerk goed te zien door het gebruik van een ander soort stenen. Maar ook van onderen is de toren langer geworden, hoe gek dat ook klinkt. De fundering van de toren bestond namelijk uit vier zware kolommen. De aarde daaromheen werd grotendeels weggegraven en tussen de kolommen werden muren gemetseld, waarin schietsleuven werden uitgespaard. Deze ruimte, nu op de begane grond gelegen, staat niet in verbinding met de ruimten daarboven. Die kunnen alleen worden bereikt via een houten trap aan de buitenkant van de toren.

Cultureel historisch centrum

De Schierstins is nu een cultureel historisch centrum. Op de bovenverdieping is een permanente tentoonstelling ingericht ter herinnering aan de Friese schrijver Theun de Vries (1907-2005). Hij is bekend van vele boeken. Zijn meest bekende werk is wellicht 'Het meisje met het rode haar' uit 1956, een boek dat in 1980 werd verfilmd. Andere verdiepingen schenken aandacht aan de middeleeuwen. De Schierstins is ook het decor voor kinderfeestjes, trouwpartijen en andere feestjes. Ook worden er regelmatig diverse exposities georganiseerd.

Achterzijde Schierstins

Flora

Rondom de Schierstins is in de tuinen stinsenflora te bezichtigen. De botanicus Jacob Botke (1877-1939) gebruikte de term stinsenplanten in 1932 voor het eerst, misschien wel omdat de bewoners van Veenwouden de bij de stins groeiende bijzondere plantjes 'stinzenblomkes noemden'. Dit waren plantjes die 'Haarlems klokkenspel' genoemd werden. Het Haarlems klokkenspel is een verwilderde variant van de knolsteenbreek. Dit soort en soortgelijke bijzondere plantjes komen veel voor bij stinsen, borgen, op landgoederen en bij boerderijen en wordt sinds 1932, Jacob Botke volgend, aangeduid met stinsenflora.

Ligging

De Schierstins is gemakkelijk te vinden. Hij staat tegenover de N.H. Kerk van Veenwouden (Fries: Feanwalden), een van de plaatsen in de gemeente Dantumadeel. Veenwouden ligt in de provincie Friesland, ongeveer tien kilometer ten zuiden van Dokkum.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. De Schierstins in Veenwouden is opgenomen in Kastelen in Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Kastelen in Nederland 4

Dit vierde deeltje in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks bevat een aantal interessante kasteelbeschrijvingen. In dit deel staan een groot aantal kastelen uit Limburg, zoals Amstenrade, Borgharen, Eijsden, Neercanne en Valkenburg en andere pareltjes uit andere delen van het land, zoals Gelderland, Noord-Holland en Groningen.
In Kastelen in Nederland 4 van Ben Hendriks staan dertig interessante kastelen.
Kastelen in Nederland 4

Literatuur

E.J. van der Molen en Paul Vogt, Stinzen, Borgen en havezaten van het Noordererf, Zutphen, 1978.

R.J. Wielenga, Langs stinzen, staten en andere voorname huizen in Friesland, Baarn, 1979.

Dr. K.A. Kalkwiek en A.I.J.M. Schellart, Atlas van de Nederlandse kastelen, Alphen aan de Rijn, 1980.

Drs A. Steegh, Monumentenatlas van Nederland, Zutphen, 1985 (2e dr.).

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats


Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.
Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.