Sint-Pancratiuskerk in Heerlen

Pancratius

De Sint-Pancratiuskerk staat op het Pancratiusplein in het centrum van Heerlen. De kruisvormige basiliek is vernoemd naar de heilige Pancratius. De legende over deze heilige vertelt dat hij op 14-jarige leeftijd in Rome weigerde te offeren. Onder de Romeinse keizers Diocletianus en Maximianus werd iedereen verplicht om op deze wijze hun welwillendheid ten opzichte van de Romeinse goden te tonen. Deze keizers bestreden hiermee het christendom. Pancratius weigerde en werd vermoord. Later werd hij als heilige martelaar vereerd.

Bouwgeschiedenis

Historisch onderzoek heeft aangetoond dat men in de elfde en mogelijk zelfs in de tiende eeuw begon met de bouw van de romaanse kerk in Heerlen. De kerk werd in 1065 voor het eerst genoemd in een schenkingsakte van de kerk van Toul. In deze tijd heersten de graven van Are-Hochstaden over Heerlen. Deze familie uit het Rijnland vereerde Pancratius als heilige. De kerk die Dirk van Are-Hochstaden in Heerlen lieten bouwen werd daarom door hen naar deze heilige vernoemd. Men bouwde eerst het koor, het schip en de zijbeuken. De Sint-Pancratiuskerk werd in de twaalfde eeuw voltooid met de bouw van de westelijke beëindiging. Op de plaats van dit kerkdeel bouwde men in 1394 de toren.

Kerktoren

Een neef van Dirk van Are-Hochstaden schonk het graafschap in het midden van de dertiende eeuw aan het aartsbisdom Keulen. Bij een bezoek aan Heerlen zal de zwaarte van de kerktoren opvallen. De toren van de Sint-Pancratiuskerk had een dubbelfunctie; de toren was tevens verdedigingstoren van het Landsfort. Het Landsfort werd omringd met een zware walmuur en daaromheen lag een brede gracht. Heerlen werd vanaf 1244 bestuurd door de hertogen van Brabant en werd na de afscheiding in 1388 een vrije heerlijkheid met een eigen jurisdictie. Men bleef beducht voor een aanval van het bisdom Keulen.

Verbouwingen

Het interieur van de Sint-Pancratiuskerk is geheel gepleisterd en witgeschilderd. Hier en daar bracht men met grijs accenten aan. Met deze overschildering bedekte men in 1969 onder meer de wandschilderingen en blokkenpatronen die architect Pierre Cuypers rond 1880 liet aanbrengen. Aan het begin van de twintigste eeuw werd onder leiding van zijn zoon, Jos Cuypers, het negentiende-eeuwse koor gesloopt en werden een transept en een groter koor gebouwd. De Sint-Pancratiuskerk werd rond 1960 uitgebreid door architect Frits Peutz. Hij verving onder meer de sacristie van Jos Cuypers.

Interieur

De Sint-Pancratiuskerk in Heerlen heeft een aantal fraaie kerkschatten. Tot de inventaris behoren onder meer een romaanse sedes sapientiae, een zetel der wijsheid. Het is een beeld van Maria die haar kind Jezus op schoot vasthoudt, zittend op een troon. Andere bijzondere voorwerpen zijn de laatgotische scheepjesmonstrans en twee houten reliëfs uit begin van de achttiende eeuw met voorstellingen uit het leven van de heilige Bruno. In het priesterkoor hangt een Mgr. Savelbergkroon van kunstenares Magda Drummen: een moderne dubbelwandige kroonluchter met een diameter van drie meter. De acht glazen buitenpanelen tonen afbeeldingen van de kerkelijke hoogfeestdagen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Limburg

Limburg
Geschiedenis Heerlen

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.