Benedictus XVI over condoomgebruik

Verwarring

In november 2010 ontstond verwarring over het standpunt van paus Benedictus XVI over condoomgebruik. Een nieuwe uitspraak over condoomgebruik door mannelijke prostituees leidde tot vreugde, maar ook tot teleurstelling. Eerder dit jaar, tijdens een reis naar Afrika zei paus Benedictus, dat condoomgebruik niet de oplossing kon zijn van het aidsprobleem. Heeft paus Benedictus een koerswijziging gemaakt?

Peter Seewald

De paus verklaarde in november 2010 in een interview met de Duitse journalist Peter Seewald dat het gebruik van een condoom in sommige gevallen acceptabel is. Niet iedere katholiek zal blij zijn met deze uitspraak. Vooral in behoudende kringen binnen de katholieke kerk huldigt men het standpunt dat seks alleen tussen partners, man en vrouw, binnen een huwelijk plaats mag vinden. Volgens deze theorie bestaat de geslachtsdaad enkel voor de voortplanting.
De werkelijkheid is echter weerbarstiger. Veel katholieken kennen wel degelijk genot toe aan de geslachtsdaad. In het 'NOS Journaal' lichtte de Nederlandse priester en historicus Antoine Bodar dit verschil tussen praktijk en ideaal toe. Eerst vertel ik u wat Benedictus heeft gezegd en hoe woordvoerders van de Verenigde Naties hierop reageerden.

L'Osservatore Romano

De krant van het Vaticaan, de 'L'Osservatore Romano', publiceerde op 20 november 2010 een fragment uit 'Het licht van de wereld' van Peter Seewald (Bochum, 1954).
Seewald schreef dit boek aan de hand van enkele interviews met de kerkvorst. In een van deze gesprekken vroeg de journalist aan Benedictus XVI of de katholieke kerk fundamenteel tegen het gebruik van condooms is.
"Natuurlijk zie ik dat [condoomgebruik, J.C.M. W.] niet als een echte en morele oplossing," antwoordde Benedictus. "In bepaalde gevallen, als het de bedoeling is het risico van hiv-besmetting te voorkomen, kan het desondanks een eerste stap zijn naar een andere, meer menselijke seksualiteit." Condoomgebruik kan in sommige gevallen gerechtvaardigd zijn, stelde hij vast: "bijvoorbeeld als een mannelijke prostitué een condoom gebruikt, als dit een eerste beetje verantwoordelijkheid is, om opnieuw het bewustzijn te ontwikkelen dat niet alles is toegelaten en dat je niet zomaar alles kunt doen wat je wilt."

Verenigde Naties

De uitspraak van paus Benedictus XVI wordt door de Verenigde Naties gezien als opmerkelijk en positief. Volgens Michel Sidibé, directeur van het aidsprogramma UNAids van de Verenigde Naties, erkent het Vaticaan met deze uitspraak dat verantwoord seksueel gedrag en condoomgebruik belangrijk zijn bij de voorkoming van deze ziekte.
Overigens zijn er binnen de Verenigde Naties ook andere meningen. Slechts veertig procent van de infecties is terug te voeren op seks tussen mannen. Het effect van condoomgebruik door mannelijke prostituees is niet bekend. Als de pauselijke regel breder kan worden uitgelegd, kan de koerswijziging een belangrijke verbetering betekenen voor de aidsbestrijding.
Het pauselijk verbod van het gebruik van condooms heeft het werk van de Verenigde Naties in de strijd tegen aids ernstig bemoeilijkt. In veel landen zijn gelovigen nauwelijks over te halen tot condoomgebruik.
Inmiddels zijn miljoenen aidspatiënten overleden, maar het propageren van condooms kan nog miljoenen levens redden.

Antoine Bodar

Antoine Bodar maakte het verschil tussen theorie en praktijk duidelijk: "Het is natuurlijk typisch Noordwest-Europees denken dat de theorie en de praktijk altijd bij elkaar horen. Terwijl de kerk veeleer wil zeggen: de theorie is het ideaal, dat moeten we nastreven, we pogen het te bereiken, maar ja, dat lukt meestal niet. En als ik dan al aids zou hebben, ja, dan moet ik natuurlijk een condoom gebruiken."

Humanae Vitae

De doctrine en de seksuele moraal van de katholieke kerk is ongewijzigd, meldde een bron in Vaticaanstad. De encycliek 'Humanae Vitae' (Over het menselijk leven) uit 1968 blijft onverminderd gelden. Het verschil tussen praktijk en ideaal geeft grote spanningen. Dit heeft misschien niet eens zoveel te maken met de tijdgeest. In de achttiende eeuw was misbruik al een groot probleem binnen de katholieke kerk, las ik onlangs in een studie van de Amerikaanse historicus Peter Gay. De onzedelijke handelingen van de geestelijken werden met de 'mantel der liefde' bedekt.
De misbruikpraktijk, de seksuele beleving en de kloof tussen theorie en praktijk zijn ongewijzigd. Wel spreken we er nu over en bestaan er in onze tijd media waarmee wij deze gedachten wereldkundig maken. Veel gelovigen in West-Europa kunnen de misbruikpraktijk nu aanvaarden, maar hebben het zicht op het ideaal verloren.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer informatie over Kerk en Samenleving

Kerk en Samenleving
Katholieke Kerk

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.