De affaire van Friso en Mabel

Mabelgate

Prins Friso ontmoette het burgermeisje Mabel Wisse Smit in het voorjaar van 2000 op een feestje in Brussel. De kennismaking van Mabel met koningin Beatrix en prins Claus volgde korte tijd later. Op 16 juni 2003 voerden Friso en Mabel in het Torentje hun eerste gesprek met minister-president, Jan Peter Balkenende. Friso en Mabel hielden een belangrijk feit achter voor Balkenende. Toen de pers het vermeende verleden van Mabel oprakelde reageerde de premier furieus.

Kennismaking

Het paar wilde zich aan het einde van die maand, op 30 juni 2003, verloven en hun huwelijk ter goedkeuring voorleggen aan de Staten-Generaal. Hierdoor zou Friso het recht op troonopvolging behouden. Prins Friso was op dat moment de tweede in lijn na Willem-Alexander. Premier Balkenende had twee weken om na te gaan of er in het verleden van Mabel Wisse Smit iets was voorgevallen dat toestemming voor het huwelijk in de weg zou staan. Hiervoor schakelde hij de inlichtingendienst AIVD in. Tijdens het eerste gesprek op 30 juni 2003 vertelde Mabel uitgebreid over haar werk bij de filantroop George Soros, de oprichter van het Open Society Institute, waarvan zij de directeur van de Europese tak was. Ze heeft ook gesproken over de verwikkelingen in Bosnië, waar zij in 1993 een verhouding kreeg met de Bosnische gezant bij de Verenigde Naties, Mohammed Sacirbey. Balkenende wilde weten of zij op een of andere manier betrokken was geweest bij de etnische zuivering in Srebrenica.

Klaas Bruinsma

Haar ontmoeting met de Nederlandse crimineel Klaas Bruinsma bleef in het eerste gesprek onbesproken, maar kwam wel in het tweede gesprek ter sprake dat zij een week later - deze keer zonder Friso - met de premier voerde. Zijn naam kwam voor in het onderzoek van de AIVD, waarover Balkenende inmiddels beschikte. Klaas Bruinsma was in de jaren tachtig een belangrijk figuur in de onderwereld geweest. Hij was de grootste drugshandelaar van Europa. 'De Lange' Bruinsma werd op 27 juni 1991 bij het Amsterdamse Hilton hotel geliquideerd door Martin Hoogland, een ex-politieman die voor de Joegoslavische maffia werkte. Mabel Wisse Smit vertelde de premier dat ze met Bruinsma had gezeild en ook wel eens met hem had gedineerd, maar hield het belangrijkste feit achter: Mabel had ook menig nachtje op de zeilboot van de drugscrimineel doorgebracht. Friso adviseerde Mabel niet te veel over Bruinsma te vertellen: "Ik heb haar geadviseerd om alleen die dingen te zeggen die de minister-president in zijn functie in de toekomst in de problemen zou kunnen brengen," vertelde prins Friso later tijdens een televisie-interview met Paul Witteman. "Dacht u toen niet meteen: wat zou mijn moeder ervan denken," vroeg de interviewer. "Nee," antwoordde de prins. "Ik wist wel meteen toen Mabel het mij vertelde in 2000 dat ik dat niet direct aan mijn moeder zou vertellen, want die had het meteen aan de minister-president moeten vertellen."

Kabinetsberaad

De verloving van Friso en Mabel kwam op vrijdag 27 juni 2003 ter sprake in een voorbespreking voor het kabinetsberaad. Aanwezig waren: Gerrit Zalm (vice-premier), Thom de Graaf (vice-premier) en de ministers Johan Remkes (Binnenland), Jaap de Hoop Scheffer (Buitenland) en Piet Hein Donner (Justitie). Soros, Sacirbey en Bruinsma passeerden de revue, maar het onderzoek van de AIVD had geen alarmerende zaken aan het licht gebracht en het kabinet besloot om toestemming voor het huwelijk aan de Staten-Generaal te vragen. Aan het einde van de maandagmiddag, 30 juni 2003, kondigde koningin Beatrix de verloving van Friso en Mabel aan in de hal van Huis ten Bosch.

Charlie da Silva

In september 2003 verscheen in het zakenblad Quote een verhaal over een studentenfeest in Amsterdam, waar Mabel Wisse Smit destijds met Klaas Bruinsma was verschenen. Korte tijd later ontving Mabel via de Rijksvoorlichtingsdienst een vragenlijst van Peter R. de Vries. De misdaadverslaggever had de voormalige lijfwacht van Klaas Bruinsma opgespoord en deze Chileen, Charlie da Silva, beweerde dat Mabel regelmatig logeerde op de zeilboot van Klaas Bruinsma. Peter R. de Vries zocht bovendien naar aanwijzingspunten voor een band tussen Klaas Bruinsma en de stiefvader van Mabel, de bankier Peter Wisse Smit. Deze laatste vraag werd ontkennend beantwoord door de moeder van Mabel en de overige vragen van Peter R. de Vries werden door het verloofde stel afgehandeld. De vragenlijst werd via de Rijksvoorlichtingsdienst naar de programmamaker gestuurd, vertelde Jutta Chorus in 'Dwars door alle weerstand heen'. Op 2 oktober 2003 richtte Charlie da Silva zich in een uitzending van de misdaadverslaggever Peter R. de Vries tot Mabel met de vraag: "Mabel, ken je me nog?"

Neeltje Jacoba

Premier Balkenende ontbood Mabel Wisse Smit de volgende avond op het Torentje. Chorus: "Hij was zeer verontrust. Voor hem op tafel lagen de vragen van Peter R. de Vries. De 'enkele ontmoetingen' bleken meer ontmoetingen te zijn geweest, gedurende enige jaren. Wisse Smit had in 1989 en 1990 samen met andere bemanningsleden enkele keren overnacht op de Neeltje Jacoba, de boot van Klaas Bruinsma. En het contact was niet verbroken, zei ze nu, alleen de vorm van de vriendschap was anders geworden." Balkenende wilde de toestemmingswet niet meer indienen, maar dit nieuws werd nog niet naar buiten gebracht. De premier had het druk. Hij vertrok voor een vijfdaagse reis door Zuid-Europa als voorbereiding op het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie dat op 1 juli 2004 zou beginnen. Na zijn terugkomst in Den Haag volgde een ontmoeting met Friso. De prins vertelde de premier dat hij afzag van toestemming van de Staten-Generaal.

De kwaadheid van Balkenende

De volgende morgen was er kabinetsberaad en vooraf kwamen de vijf betrokken ministers weer bij elkaar om te praten over de implicaties van het huwelijk van Friso en Mabel. Balkenende vertelde zijn collega's dat hij was 'belazerd'. Hij voelde er niets voor om de wet aan de Kamerleden voor te leggen en vond dat hij zelf het initiatief moest tonen: prins Friso en Mabel moesten op hun nummer gezet worden. Later die middag op 10 oktober 2003 toonde Jan Peter Balkenende zijn woede tijdens de gebruikelijke persconferentie na het kabinetsberaad: "Tegen onwaarheid is geen kruid gewassen."

Moed

De premier bevestigde de relatie tussen de drugscrimineel en de verloofde van prins Friso. In een brief aan de Tweede Kamer, schreef hij dat de toestemmingswet niet was ingediend, omdat "niet volledige en niet juiste informatie aan de regering is verstrekt, waardoor het vertrouwen is geschaad." Deze mededeling bepaalde de volgende dagen de berichtgeving. Veel dagbladen namen de lezing van Jan Peter Balkenende over. Aan de woorden van Mabel Wisse Smit werd geen geloof meer gehecht. Op 23 oktober debatteerde de Tweede Kamer over de kwestie Mabel Wisse Smit. "Hoewel bijna alle fractievoorzitters meteen op 10 oktober hadden verklaard dat zij vonden dat de premier juist had gehandeld, hadden de meesten van hen toch nog heel wat vragen," schreef het Friesch Dagblad. PvdA-leider Bos wilde weten of de premier het koninklijk huis schade had berokkend. Hij stelde veel vragen, maar Balkenende liet zich niet verleiden tot een verkeerd antwoord. "Zeer memorabel in het parlementaire geheel was de rol van de SP," schreef de redacteur van het Friesch Dagblad. "Haar fractieleider Marijnissen vond dat premier Balkenende adequaat en juist had gehandeld en prees hem om zijn moed."

Tafelrede

Mabel en Friso trouwden op 24 april 2004 in de Oude Kerk in Delft. Jan Peter Balkenende stond er op om de plechtigheden bij te wonen. Na de inzegening was er een diner voor de genodigden in paleis Noordeinde. Tijdens zijn tafelrede bedankte prins Friso de premier: hij had hem verlost van het reservekoningschap, een baan die hij sowieso nooit had geambieerd. Hilariteit in de feestzaal. Jan Peter Balkenende lachte gezellig mee.

Pers

In het najaar van 2007 onderzochten Otto Scholten, Peter Vasterman, Nel Ruigrok, Janet Takens en Jacomijne Prins voor de Nederlandse Nieuwsmonitor de berichtgeving in vijf landelijke dagbladen over de affaire Mabel Wisse Smit. Het was niet de bedoeling om precies uit te zoeken wat er zich werkelijk had afgespeeld tussen Mabel Wisse Smit en Klaas Bruinsma op de Neeltje Jans, schreven de de samenstellers. "Ons doel met dit rapport is meer inzicht te verwerven in de rol die media in deze affaire gespeeld hebben." De berichtgeving van Peter R. de Vries speelde een centrale rol in het ontstaan van de affaire, concludeerden de onderzoekers. "Dat de hype 'zuiverend heeft gewerkt' en dat 'uit de hele kwestie hooguit de conclusie getrokken kan worden dat Peter R. de Vries beter thuis was in de onderwereld en de Volkskrant in de bovenwereld' is - gezien de uitkomsten van dit onderzoek - een al te simpele conclusie."
De misstap van Mabel Wisse Smit is niet onomstotelijk vast komen te staan, vonden de onderzoekers. "Bij alle kritiek op de rol van media moet ogenblikkelijk worden aangetekend dat politiek Den Haag in verschillende fasen van de affaire weinig heeft gedaan om het vuur te doven en veel om het op te stoken. Soms is opzet nauwelijks te ontkennen - Kamerleden die nog voor de uitzending van Peter R. de Vries de zaak op scherp zetten - soms is het oplaaiend vuur een gevolg van een niet te vermijden reactie op vragen van journalisten. Waarbij niet zonder meer gesteld kan worden dat een andere reactie een ander gevolg gehad zou hebben."

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Koninklijk Huis

Koninklijk Huis
Koninklijk Huis in Nederland
Koninklijke Geschiedenis

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.