Havenuitbreiding Rotterdam

Concurrentie

De gemeenteraad van Rotterdam was in de negentiende eeuw niet erg meegaand als nieuwe plannen voor de ontwikkeling van de stad ter sprake kwamen. "Het Rotterdam van die dagen schuwde alles wat ging buiten de oude sleur, waarmede het geld en vaak veel geld verdiend had," schreef L.J.C.J. van Ravesteyn in 'Rotterdam in de negentiende eeuw'. "Het was tegen de stoomboot ter wille van de zeilvaart, het vreesde de spoorweg die het watervervoer afbreuk zou doen, het wilde geen entrepots en geen moderne handelsinrichtingen omdat het schade duchtte voor de eigenaar van particuliere pakhuizen."

Ontwikkelingen

Voor een haven is een gunstige ligging alleen niet voldoende om tot bloei te kunnen komen. Men moet ook snel en adequaat kunnen inspelen op nieuwe technische ontwikkelingen. Als de schepen steeds groter worden zal men op tijd moeten beginnen met het uitdiepen van de vaargeul en de kades en los- en laadinrichtingen moeten aanpassen. De snelle ontwikkeling van de haven van Rotterdam aan het einde van de negentiende eeuw kan helemaal op het conto van de daar werkzame handelaren geschreven worden. Deze handelaren profiteerden vooral van de gunstige economische ontwikkelingen in Duitsland en de groeiende wereldeconomie.

Pincoffs

Rotterdam werd na de aanleg van de Nieuwe Waterweg in 1872 een echte havenstad. Op Feijenoord aan de zuidelijke rivieroever vond de eerste grote havenuitbreiding plaats. Lodewijk Pincoffs (1827-1911) realiseerde daar zijn Rotterdamse Handelsvereniging. Pincoffs vervulde ook talrijke functies bij andere havenbedrijven. Hij was bijvoorbeeld commissaris bij de Holland-Amerikalijn. Lodewijk Pincoffs kreeg hoge onderscheidingen, maar week in 1879 na een financieel schandaal uit naar New York. Door zijn frauduleuze handelen werden talrijke bankiers, handelsverenigingen en kleine beleggers gedupeerd. Rotterdam nam de Fijenoordhavens vervolgens over en bracht ze onder beheer bij de Dienst Handelsinrichtingen.

Havenbaron

Daniël George van Beuningen (1877-1955) was aan het begin van de twintigste eeuw de grootste werkgever in de Rotterdamse haven. Hij was de medeoprichter van de Steenkolen Handels Vereniging (SHV). Dit bedrijf profiteerde tijdens de Eerste Wereldoorlog van de Nederlandse neutraliteit. De SHV verzorgde de kolenhandel tussen Engeland en het Duitse Roergebied. Later had Van Beuningen ook belangen in de Nederlandse Rijnvaart Vereeniging, de Maatschappij Vrachtvaart, de NV Machinefabriek en Scheepswerf van P. Smit Jr., het watertaxibedrijf Spido en tal van andere bedrijven. Hij was de havenbaron bij uitstek, schreef zijn biograaf Harry van Wijnen, maar ook een mecenas en organisator. Daniël George van Beuningen was onder meer betrokken bij de stichting van het Havenziekenhuis en het Stadion Feijenoord. Daarnaast was hij kunstverzamelaar. Het museum Boymans Van Beuningen herinnert aan zijn inspanningen op dit gebied.

Handarbeid

Het laden en lossen van schepen was lange tijd handarbeid. Pas aan het einde van de negentiende eeuw kwam daar enige verandering in. Tot ver in de twintigste eeuw vond het lossen gedeeltelijk plaats men mankracht en deels met hijsinstallaties en rolbanden. In vroeger tijden mochten de schepen in Rotterdam alleen worden gelost of beladen door zakkendragers die waren aangesloten bij het zakkendragersgilde. In Delfshaven staat nog een huisje van het gilde. Hier kwamen de gildeleden bijeen als een schip arriveerde en werd het werk onder de leden verdeeld. Later kwamen er stuwadoorsbedrijven. Door de mechanisatie werd de werkgelegenheid bedreigd. Dit leidde in 1896 en 1907 tot omvangrijke stakingen. In 1984 werd, na een grote ontslagaanzegging, het werk bij toerbeurt vier weken lang telkens bij een ander Rotterdams stukgoedbedrijf stilgelegd. Het zou de laatste grote staking in de haven van Rotterdam in de twintigste eeuw zijn. Het laden en lossen van schepen gebeurde nu vooral mechanisch.

Wereldhaven

In 1932 werd op initiatief van de gemeente Rotterdam het Havenbedrijf Rotterdam opgericht. De grootse vooruitgang boekte Rotterdam na de Tweede Wereldoorlog, toen de overheid het belang inzag van een haveninrichting die zowel nationaal als internationaal zou moeten kunnen concurreren. Vanaf 1947 werden grote nieuwe havengebieden ontwikkeld. In het Botlekgebied werd gezocht naar een combinatie van industrie en havenfaciliteit. Dat was gunstig voor de bedrijven die zich daar vestigden en ook goed voor de werkgelegenheid. Na de Suezcrisis in 1956 werd het Europoortgebied ontwikkeld. Europoort kon uitstekend bereikt worden door grote tankschepen en in dit gebied vestigden zich petrochemische bedrijven. "Tussen Rotterdam en Hoek van Holland zijn vijf grote olieraffinaderijen gevestigd: Shell, Esso, Chevron, Gulf en BP," schreef Wim van Gelder. "De havens die in de onmiddellijke omgeving van deze bedrijven liggen, kunnen schepen ontvangen tot ongeveer 300.000 ton." Ook andere bedrijven die zich specialiseerden op bulkgoederen, zoals ertsen en voedingsmiddelen, kregen een plaats in deze haven. Rotterdam werd een wereldhaven. Vanaf 1962 had Rotterdam de grootste haven van de wereld. Deze positie werd in 2004 overgenomen door de Chinese stad Shanghai. Later streefde ook Singapore Rotterdam voorbij.

Maasvlakte

In de Maasmonding werd de Maasvlakte aangelegd, een groot industriegebied direct aan de Noordzee, dat behoort tot de gemeente Rotterdam. Dit havengebied ligt op een op de Noordzee gewonnen stuk land. De gemeente heeft na de Tweede Wereldoorlog veel energie gestoken in de vestiging van staalindustrie in de Rotterdamse haven. De Maasvlakte werd als perfecte locatie gezien. Door een stijgende productie zou het bedrijventerrein in IJmuiden te klein worden voor Hoogovens en voor de aanvoer van kolen en ijzererts zouden diepe havens en waterwegen nodig zijn. De vestiging van de staalindustrie op de Maasvlakte had echter ook grote nadelen: milieu, veiligheid en beschikbaar personeel. Hierdoor ging dit plan niet door. Wel werden de elektriciteitscentrale van het Rotterdamse gemeentelijke energiebedrijf en de achtste petroleumhaven op de Maasvlakte gerealiseerd.

Containers

In 1966 werd in Rotterdam de eerste container gelost. De haveninstallaties werden aangepast toen het containervervoer groeide. Europe Container Terminals (ECT) kwam in 1967 in het Eemhavengebied in bedrijf. In 1970 handelde dit bedrijf 160.000 containers af. In 1983 waren dat er al meer dan een miljoen.

Tweede Maasvlakte

In 2004 werd goedkeuring gegeven voor de aanleg van een Tweede Maasvlakte, die verder in zee kwam te liggen. De Raad van State vernietigde deze plannen, omdat bij de zandwinning onvoldoende rekening werd gehouden met de natuur, maar voordat de Raad van State in november 2009 de uitbreidingsplannen alsnog goedkeurde was men in augustus 2008 al begonnen met de aanleg van de Tweede Maasvlakte. Door deze uitbreiding wordt de capaciteit voor de overslag van containers verdrievoudigd.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan Rotterdam en andere interessante plaatsen in Zuid-Holland. Lees 'Rotterdam: Geschiedenis en wetenswaardigheden' als u meer wilt weten over de fascinerende geschiedenis van Rotterdam.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Leven in de delta

'Leven in de delta' is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel.
U komt veel te weten door het lezen van 'Leven in de delta'. Ruud van Capelleveen heeft veel geschreven over kastelen, de ontwikkeling van de spoorwegen in Nederland en de Tweede Wereldoorlog. Ook deze onderwerpen zijn goed vertegenwoordigd in 'Leven in de delta'.
Leven in de delta

Lees verder: geschiedenis Zuid-Holland

Zuid-Holland
Geschiedenis Rotterdam

Rotterdam is een fascinerende stad. Toeristen voelen zich er meestal direct thuis en vervelen zich niet want de stad heeft veel interessants te bieden. De auteur Ruud van Capelleveen toont en vertelt in 'Rotterdam: Geschiedenis en wetenswaardigheden' over honderdvijftig plaatsen, personen en gebeurtenissen die belangrijk zijn voor de geschiedenis van de stad aan de Maas.
Rotterdam


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.