Hunebed bij Bronneger

Vijfduizend jaar oude begraafplaats

In Drenthe begroeven onze voorvaders vijfduizend jaar geleden hun doden in hunebedden. In de tijd van de hunebedbouwers was slechts een klein deel van Nederland geschikt voor permanente bewoning. De gebieden in het noorden en westen van Nederland stonden nog onder water of waren te moerassig. Ook Drenthe bestond voor een groot deel uit moerassen. De Hondsrug lag droog. Daar vestigden zich de eerste landbouwers in Nederland.

Oorsprong

De herkomst van het woord hunebed is niet bekend. Het woord hunebed wordt in de zeventiende eeuw voor het eerst gebruikt in een tekst van de Drentse predikant Johan Picardt. In de Duitse taal werd al eerder gesproken over 'Hünebett' en 'Hünengrab'. "Het kan zijn dat Picardt, die Duitser van geboorte was, zijn wijsheid aan die taal heeft ontleend," schreef Evert van Ginkel. Johan Picardt gebruikte het woord hunebed in een ander verband. Later in de zeventiende eeuw legde Titia Brongersma een verband tussen de grafheuvels en de Hunnen. Tot in de twintigste eeuw werden hunebed en hunnebed in allerlei variaties door elkaar gebruikt, terwijl de Drenten zelf bleven spreken over steenhoop of steenberg.

Draagstenen en dakstenen

Steenhoop is geen gek woord voor de grafheuvel. Het hunebed is immers een ruimte binnen een opstelling van grote zwerfstenen. De grote stenen die voor de bouw van de hunebedden werden gebruikt, zijn in de ijstijden met het landijs in Nederland terechtgekomen. We onderscheiden draagstenen en dakstenen. Hoewel het principe steeds hetzelfde was, wijken hunebedden af in grootte en verhoudingen. De bouwers moesten genoegen nemen met het beschikbare materiaal. De meeste Nederlandse hunebedden hebben een rechthoekige vorm. De locatie van het graf werd met zorg gekozen. "Er was een grens aan het aantal kilometers dat men een gegeven aantal stenen kon verslepen over min of meer begaanbaar terrein." Men neemt aan dat vijf kilometer het maximum was.

Begraven in een hunebed

"Over de manier waarop er in een hunebed werd begraven, lopen de meningen uiteen," stelde Evert van Ginkel. "Bovendien hebben de hunebedden naar alle waarschijnlijkheid ook andere functies vervuld." In de nabijheid van hunebedden werden brandsporen aangetroffen. Het vuur speelde waarschijnlijk een grote rol bij de dodencultuur van de hunebedbouwers. In de Nederlandse hunebedden werden heel weinig menselijke resten aangetroffen: in de zure Nederlandse bodem kunnen skeletten volledig vergaan. In een hunebed werden meestal meerdere mensen begraven. De doden kregen bij hun bijzetting grafgiften mee. Bij hunebedden werden grote hoeveelheden aardewerk en andere voorwerpen gevonden, zoals bijlen, messen en pijlpunten.

Zware stenen

De hunebedden werden gebouwd met stenen die in de voorlaatste ijstijd, ongeveer 150.000 jaar geleden, door het ijs werden meegesleept uit noordelijke streken. Toen het ijs zich aan het einde van de ijstijd terugtrok, bleven deze grote stenen hier liggen. Deze stenen wegen soms wel 25.000 kilogram. De plaats waar het hunebed werd gebouwd, werd met zorg gekozen, want de zware stenen konden niet over grote afstanden verplaatst worden.

Hoe groot was een hunebed?

De lengte van een hunebed varieerde sterk: van 6 tot 25 meter. De keien werden in de vorm van een rechthoek geplaatst. De stenen stonden met de vlakke kant naar binnen gericht. Het graf werd afgedekt met enkele grote dekstenen. Vervolgens werd het graf afgedekt met zand, zodat een grafheuvel in het landschap ontstond.

Grafgiften

In hunebedden werden grafgiften aangetroffen. Net als in andere primitieve culturen dachten ook de bouwers van de hunebedden, dat de dode doorleefde in een andere wereld. De dode kreeg potten, kruiken, sieraden, wapens en andere voorwerpen van aardewerk en steen mee voor zijn reis door de volgende wereld. Door potten en bekers die werden gevonden in hunebedden hebben een speciale vorm. Hieraan werd de naam trechterbeker gegeven. De trechterbekercultuur bestond tussen 4350 en 2750 voor Christus.

Hunebedden in Drenthe

Er zijn nog 54 hunebedden in Nederland. In Groningen staan twee hunebedden. De overige 52 bevinden zich in Drenthe. De meeste liggen op de hogere Hondsrug. In de omgeving van Bronneger vijf hunebedden. Bij Bronneger ligt waarschijnlijk het oudste hunebed van Nederland. Dat hunebed wordt D21 genoemd. Bij Bronneger staat ook D22 het kleinste hunebed van Nederland. Dichtbij deze twee hunebedden aan de Steenakkersweg vindt u ook hunebedden D23, D24 en D25.

Bronneger

Bronneger is een esdorp. De plaats ligt iets ten noorden van Broger en ongeveer achttien kilometer ten oosten van de provinciehoofdstad Assen. Bronneger ontwond in de dertiende of veertiende eeuw aan de rand van het beekdal van het Voorste Diep. De naam Bronneger werd in 1381 voor het eerst genoemd in een akte.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Drenthe

Drenthe

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.