Kasteel Nideggen

Duits middeleeuws bergstadje in de Eifel

Nideggen is een middeleeuws bergstadje, dat is ontstaan bij de grote gelijknamige burcht uit de twaalfde eeuw. Het stadje ligt ongeveer tien kilometer ten zuiden van Düren in het uiterste noorden van de Eifel tussen Keulen en Aken.

Gulik

Het kasteel Nideggen was jarenlang een familiekasteel van de graven, later hertogen van Gulik (in het Duits Jülich, naar de gelijknamige plaats in het Rijnland).
In 1177 begon graaf Willem II van Gulik de bouw van de burcht op de hoge bergrug boven het riviertje de Rur, die vanaf Heimbach naar het noorden stroomt. De enige reden waarom de graaf deze plaats voor zijn burcht uitkoos is waarschijnlijk de hoge en onneembaar geachte rots, waarop hij zijn kasteel bouwde. Wellicht heeft ook de overgangsplaats over de Rur bij Brück, aan de voet van de hoge rots, een grote rol gespeeld.

Kasteel Nideggen

In 1347 werd de burcht aanzienlijk uitgebreid. Kasteel Nideggen kreeg een grote ridderzaal van twee verdiepingen, die één van de grootste van geheel Duitsland werd. Alleen die in het Keulse Gürzenach en de ridderzaal van het stadhuis van Aken zijn groter. De ridderzaal van Nideggen kreeg de afmetingen van 61 bij 16 meter, terwijl het kasteel zelf 110 meter lang en 55 meter breed was. De verdieping van de ridderzaal werd ondersteund door een rij van achthoekige pijlers, waarvan er nu nog slechts één overeind staat. Deze pilarenrij deelde de ridderzaal in twee gelijke helften.

Ridderzaal

Van de ridderzaal met verdieping is nu alleen nog de zuidmuur over. In deze zuidmuur vinden we nog de imposante kruisvensters. Tegenover de ridderzaal, aan de overzijde van de binnenplaats waren vroeger de dienstgebouwen, de stallen. Tegenwoordig is er een restaurant. De zuidmuur wordt geflankeerd door achthoekige torens. Aan de oostzijde waren vroeger de keukens en aan de westzijde lagen de vrouwenvertrekken, de kemenades. Dit waren de enige vertrekken in het kasteel die verwarmd konden worden.
Tijdens de Kerstdagen van 1356 vond er in de ridderzaal een groot feest plaats ter gelegenheid van de verheffing van graaf Willem V tot hertog. Hij noemde zich vanaf dat moment hertog Willem I van Gulik.

Plattegrond kasteel Nideggen

Het grondplan van kasteel Nideggen vormde een grote rechthoek. Vrijwel het gehele kasteel werd gebouwd in rode zandsteen. Zoals we zagen lag de grote ridderzaal aan de zuidzijde. Aan de noordzijde bevonden zich de bedrijfsgebouwen en aan de oostzijde stond de grote machtige donjon met daarnaast het poortgebouw. Tussen al deze gebouwen lag het open gedeelte van de voorburcht. Buiten het poortgebouw was nog een kleine voorhof, die werd afgesloten door een tweede poortgebouw met poort. Dit gedeelte was de dwingel. Een ieder die het kasteel trachtte te benaderen, moest door de dwingel (Duits: Zwinger) naar de hoofdpoort.
Bij het kasteel was een dorpje ontstaan. Hertog Willem I gaf het plaatsje in 1313 stadsrechten. Hij hoopte daarmee om strategische reden een uitbreiding van het stadje te bereiken.

Kasteelruïne

Na de dood van de laatste heerser van Gulik op kasteel Nideggen begon het verval van het kasteel. Weliswaar bleef Nideggen een hertogelijke residentie van de heren van Gulik-Berg, maar na het uitbreken van de Gelderse opvolgingsstrijd werd de vroeger zo sterke burcht door Brabantse troepen in 1542 danig verwoest. De eens onneembaar geachte burcht was niet opgewassen tegen het voor die tijd moderne artillerievuur. Langzaamaan verviel de burcht steeds meer. Haar rol in de geschiedenis was uitgespeeld.
Dank zij een kapitale gift van de Dürense fabrikant Erich Schleicher in 1898 konden verscheidene herstelwerkzaamheden in gang worden gezet, waardoor de ruïne voor het nageslacht bewaard bleef. In de Tweede Wereldoorlog werd het kasteel gebombardeerd, maar ook nu weer volgde herstel van de ruïne. Dit herstelwerk duurde van 1955 tot 1979. Ook de stad Nideggen kreeg van het bombardement en het optrekkende westfront in 1944 haar deel mee van de oorlog. Slechts elf procent van de huizen bleef ongedeerd.

Museum in donjon

In de donjon, die vijf verdiepingen telt, is een zeer interessant museum ingericht. Vele aspecten van het leven op een kasteel worden hier zichtbaar gemaakt. Zo wordt veel aandacht besteed aan de ridderstand, haar wapenrusting en kleding en aan de rechtspleging, waarbij destijds tijdens verhoren het martelen van tegenstanders tot de gewoonste zaak ter wereld werd beschouwd. Op één der verdiepingen staat een groot aantal maquettes, van mottekasteel tot grote tolburcht. Van kasteel Cochem wordt getoond hoe de heer van dat kasteel de scheepvaart op de Moezel uitmelkte: hij spande eenvoudig een grote ketting over de Moezel, waardoor de schepen wel moesten aanleggen om na tolbetaling te kunnen doorvaren.
Op de zolderverdieping van de donjon staat een groot aantal modellen, die duidelijk door kinderen gemaakt zijn. Aan kinderen wordt door het museum veel aandacht besteed. In de benedenverdieping van de donjon bevindt zich onder meer de burchtkapel. Ook deze ruimten worden voor activiteiten met kinderen ingezet.

Stadje Nideggen

Tussen de Burcht Nideggen en het gelijknamige stadje staat een Romaanse kerk uit de twaalfde eeuw. Het is een laat-romaanse kerk, die Sint Johannes Baptist heet. De kerk bevat verscheidene beelden. Het belangrijkste beeldhouwwerk is wellicht de (overigens lege) sarcofaag van graaf Willem IV van Gulik en zijn vrouw Riccarda.
De smalle, soms erg steile steegjes van het stadje Nideggen, haar stadpoorten, de Zülpicher en de Dürenerpoort zijn zeer schilderachtig. De marktplaats, waar het raadhuis van Nideggen staat, is grotendeels autovrij gemaakt.
Stad en burcht zijn nog steeds één geheel en geven een goede indruk van het kleinschalige karakter van een middeleeuwse kasteelgemeenschap.

Gerelateerd

Duitsland heeft een groot aantal interessante hoogteburchten. Voorbeelden hiervan zijn de Keizerburcht van Neurenberg, Burg Kreuzberg, de Niederburg te Manderscheid en kasteel De Kronenburg. Bekijk ook ons overzicht over Kastelen in Duitsland.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij veel aandacht aan de geschiedenis van Duitsland en de mooiste plekjes in dit land. Lees Duitsland: Geschiedenis en Wetenswaardigheden als u uw vakantie in Duitsland wilt voorbereiden of meer wilt weten over de geschiedenis van dit interessante land.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: geschiedenis Duitsland

Geschiedenis Duitsland
Eifel
Kastelen in Duitsland

In 'Duitsland: Geschiedenis en wetenswaardigheden' verzamelde Ruud van Capelleveen 150 verhalen die blijk geven van zijn fascinatie voor Duitsland. De onderwerpen in deze uitgave gaan over de geschiedenis van onze oosterburen. Duitsland was eeuwenlang een lappendeken van staatjes en koninkrijkjes. Niet veel Nederlanders weten dat Duitsland pas in 1871 door Otto von Bismarck tot een eenheid werd gesmeed. In deze uitgave staan 150 interessante en fraai geïllustreerde verhalen met wetenswaardigheden over de geschiedenis van Duitsland.
Duitsland


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.