Adolf Eichmann De zaak 40/61

Oorlogsmisdadiger in Jeruzalem

'40/61' was het nummer van de zaak Adolf Eichmann op de rol van de rechtbank in Jeruzalem. De Nederlandse schrijver Harry Mulisch bezocht in 1961 het proces in Jeruzalem en schreef hierover artikelen die werden gepubliceerd in Elseviers Weekblad. Deze reportages vormden de basis voor het boek 'De zaak 40/61: een reportage', dat in 1962 verscheen bij De Bezige Bij.

Opsporing en vervolging

Adolf Eichmann was door de Israëlische geheime dienst opgespoord in Argentinië. Onder verdoving en in een rolstoel werd hij naar Israël gevlogen. Tegen de politie op het vliegveld in Argentinië zei men, en dat bleek ook uit zijn papieren, dat hij een rijke, ongeneeslijk zieke jood was, die voor zijn dood nog eenmaal het land der vaderen wilde zien. In het beloofde land werd Adolf Eichmann maandenlang verhoord. Van deze verhoren werd een uit duizenden pagina's tellend verslag opgesteld. Hierin vertelde Adolf Eichmann tot in detail wat hij had gedaan en gevoeld in de nazi-tijd.

Wannseeconferentie

Het bevel tot het uitroeien van de Joden is door Adolf Hitler nooit op enige manier schriftelijk uitgelegd. Het kwam op een onverklaarbare manier uit het niets bij Hermann Göring terecht. Eichmann verklaarde tijdens het proces dat hij het aanvankelijk nauwelijks kon bevatten en iedere belangstelling voor zijn werk verloor. Op de Wannseeconferentie op 20 januari 1942 werd door Reinhard Heydrich de systematische vernietiging van alle Europese joden aangekondigd. Hoge functionarissen van alle betrokken ministeries en instanties waren hierbij aanwezig. Adolf Eichmann was in Wannsee als deskundige voor het transport. Hij gaf toe, het getallenmateriaal voor zijn rede voorbereid te hebben. Van het vernietigingsplan zelf zou hij pas op de Wannseeconferentie zelf uit de mond van Reinhard Heydrich hebben vernomen.

Deportatie

Adolf Eichmann ging voortvarend aan het werk. Hij onderscheidde zich door gehoorzaamheid, vlijt en stiptheid. "Rudolf Höss, kampcommandant van Auschwitz, getuigde in Neurenberg dat Eichmann al in 1943 niet meer aan een Duitse overwinning geloofde." Toch organiseerde hij een jaar later nog de deportatie van ruim 400.000 Hongaarse joden. In oktober 1944 beval Heinrich Himmler hem de deportaties stop te zetten. Eichmann ging echter, tegen dit bevel van Himmler in, toch door met het transport van de joden naar de vernietigingskampen. Hij was immers nog niet klaar met de uitroeiing.

De taal van het fascisme

Adolf Eichmann maakte aan het begin van het proces in de arrondissementsrechtbank in Jeruzalem een zelfverzekerde indruk. Nooit aarzelde hij en nooit raakte hij in de war. Met gedecideerde bewegingen van zijn ballpoint scandeerde hij het ritme van de tussenzinnen, en demonstreerde Adolf Eichmann zijn ongelooflijke geheugen. Harry Mulisch omschreef Eichmanns verklaringen in 'De zaak 40/61' als "de taal van het belastingbiljet en het proces-verbaal, vermenigvuldigd tot in het krankzinnige. Dit spreken is het fascisme."

Doodvonnis

Later in het proces, toen Adolf Eichmann zich realiseerde dat het vonnis een doodvonnis zou zijn, veranderde zijn gezicht, volgens Harry Mulisch in een ruïne. "Geen stukje er van staat meer stil, de mond vliegt naar links en rechts, de tong tast onophoudelijk langs de wangen en de lippen, de ogen schieten opzij, een tic nestelt zich dan weer onder het linker- dan weer onder het rechteroog. Ook de neiging tot sidderen van het hoofd en de handen [...] is toegenomen."

Perfecte uitvoerder

Eichmann was de ideale uitvoerder van de plannen van Adolf Hitler, want hij kon dit doen zonder daar gewetenswroeging over te krijgen. Zoals een ander onbezorgd een paar brieven naar de brievenbus bracht, voerde Adolf Eichmann de Europese joden naar de gaskamers. Tijdens de verhoren en het proces in Jeruzalem verklaarde Adolf Eichmann dat hij zelfs zijn vader, indien het hem dit was bevolen, zou hebben gedood. De mens was machine geworden, schreef Harry Mulisch.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Episoden

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.