Maria van Bourgondië en het Groot Privilege

Groot Privilege

In februari 1477 stelde Maria van Bourgondië een akte op met een reeks gunsten aan de Staten-Generaal van de Nederlanden. Hiermee kwam ze tegemoet aan een groot deel van de klachten en wensen van de Staten, die ontevreden waren met het centrale bestuur van de Bourgondische ambtenaren in Mechelen. Met het Groot Privilege werd de macht van het centrale bestuur beperkt en kregen de gewesten weer meer te vertellen.

Opstand

Maria van Bourgondië was pas twintig jaar oud toen zij een groot probleem moest oplossen. Haar vader Karel de Stoute was tijdens een militaire operatie tegen de opstandige Lotharingers doodgevroren in het ijs van een moeras bij Nancy gevonden. De steden in Vlaanderen wilden hiervan gebruikmaken. De burgers in de Vlaamse steden kwamen met hulp van het leger van de Franse koning Lodewijk XI in opstand tegen Bourgondië. Zelfs in Gent, waar Maria van Bourgondië op dat moment verbleef, kwam de zelfbewuste burgerij in opstand. Het hertogdom Gelre en het prinsbisdom Luik verklaarden zich onafhankelijk. Om haar positie veilig te stellen riep Maria de Staten-Generaal bijeen.

Privileges

Tijdens deze vergadering erkenden de afgevaardigden Maria van Bourgondië als erfgename van Karel de Stoute, maar dit gebeurde pas nadat zij een lange lijst met voorwaarden, privileges, hadden afgedwongen. In het Groot Privilege werd onder meer bepaald dat de Staten-Generaal zelf mochten bepalen waar en wanneer er vergaderd zou worden en als Maria oorlog wilde voeren, dan was hiervoor toestemming van alle gewesten nodig. Met het Groot Privilege werden het Parlement en de Algemene Rekenkamer in Mechelen afgeschaft. Maria kreeg in Mechelen een Grote Raad met 24 leden die haar bij het bestuur van haar gewesten zouden helpen. Om de invloed van buiten in de gewesten te voorkomen werd bepaald, dat alleen ingezetenen bestuursfuncties mochten bekleden in het gewest en verdachten zouden alleen veroordeeld mogen worden door plaatselijke rechters. Ook de eigen identiteit speelde een rol in het overleg met Maria van Bourgondië. Het Groot Privilege bepaalde dat in de Nederlandse gewesten de regeringsdocumenten in de Nederlandse taal zouden worden opgesteld.

Huwelijkskandidaten

De staten van Holland en Zeeland verlangden bovendien dat Maria van Bourgondië niet zonder hun toestemming zou trouwen. Dat was een actuele kwestie, want de twintigjarige Maria was nog ongehuwd. Er werden drie kandidaten genoemd. Adolf van Egmond viel al snel af. Deze hertog van Gelre overleed nog datzelfde jaar op het slagveld bij Doornik. Karel, de zevenjarige zoon van de Franse koning Lodewijk XI, en Maximiliaan van Oostenrijk, de zoon van keizer Frederik III van Duitsland, resteerden. De Staten vreesden de invloed van de Franse koning, waarmee de vader van Maria, Karel de Stoute, voortdurend in oorlog was geweest. Hierdoor trouwde Maria van Bourgondië in augustus 1477 met de 18-jarige Habsburger Maximiliaan.

Huwelijk

Het huwelijk van Maria en Maximiliaan werd met ongekende luister gevierd. Uit dit huwelijk werden drie kinderen geboren, van wie een zoon en een dochter de volwassen leeftijd bereikten. Het huwelijk betekende het feitelijke einde van de regeringsperiode van Maria. Maximiliaan nam haar taak over. Hij verafschuwde de voorrechten van de gewesten en draaide de voorrechten van het Groot Privilege terug. Het huwelijk van Maria en Maximiliaan duurde vijf jaar. Maria van Bourgondië overleed op 25-jarige leeftijd. Tijdens een valkenjacht bij het kasteel van Wijnendale viel zij van haar paard. Maria werd naar het Prinsenhof in Brugge gebracht, waar zij op 27 maart 1482 overleed. Zij werd begraven in de Onze-Lieve-Vrouwenkerk in Brugge. Daar kunt u het praalgraf van Maria van Bourgondië bezichtigen, dat werd gemaakt door Jan Borreman.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Door de Nederlandse geschiedenis

'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland. Deze auteur toont aan dat geschiedenis buitengewoon verfrissend en boeiend kan zijn.
Door de Nederlandse geschiedenis

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.