Spaanse bok

Franse kunstenaar in Brazilië

De Spaanse bok was een martelmethode die door de Spanjaarden in de nieuwe wereld werd toegepast bij de bestraffing van slaven. Deze zware lijfstraf werd later ook toegepast door de Nederlandse plantagehouders in Suriname. De toepassing van deze onmenselijke straf op de plantages werd pas in 1784 verboden.

Straf

De Franse kunstenaar Jean-Baptiste-Debret schilderde veel werken waarin het leven van de Brazilanen centraal stond. Hij had ook oog voor misstanden. Op het bovenstaande schilderij zien we hoe een slaaf gestraft werd. Men bond de handen van de slaaf samen, daarna wrong men de knieën tussen de samengebonden handen. Tussen de opgetrokken knieën en de handen bevestigde men een in de grond gestoken stok. Vervolgens werd de slaaf geslagen met een bundel roeden.

Jean-Baptiste-Debret

De Jean-Baptiste-Debret (1768-1848) was een leerling van Jacques-Louis David. Debret maakte met David een studiereis naar Rome. Hij debuteerde in 1798 op de Salon. Zijn werk werd goed ontvangen. De jury onderscheidde hem met de tweede prijs. Jean-Baptiste-Debret maakte in 1816 deel uit van de Franse culturele missie die in Rio de Janeiro een school en academie opzette. Debret kreeg in Brazilië veel staatsopdrachten, eerst van de Portugese overheersers en na de onafhankelijkheid van de Braziliaanse machthebbers.

Methode

De Spaanse bok was geen instrument, maar een methode. Bij deze lijfstraf bond men de handen samen. Daarna wrong men de knieën tussen de samengebonden armen door, waarna men een stok tussen de armen en de opgetrokken knieën stak. Deze stok werd stevig in de grond bevestigd, schreef Anton de Kom in 1934 in 'Wij slaven van Suriname'. Vervolgens werd de slaaf door de opzichter geslagen. Soms werd deze handeling verschillende keren achter elkaar herhaald. Bij een zevenvoudige Spaanse Bok werd de slaaf op zeven verschillende straathoeken van Paramaribo op deze manier mishandeld.

Plantages

Aan de benaming Spaanse bok kunnen we concluderen dat de plantagehouders in Suriname de methode hadden afgekeken van de Spanjaarden of de Portugezen. De Portugezen brachten rond 1550 de eerste slaven naar Brazilië. De slaven werkten daar op de suikerplantages. De West-Indische Compagnie veroverde in 1630 een deel van deze kolonie. Dit bezit werd destijds Nederlands-Brazilië genoemd. Johan Maurits van Nassau-Siegen bestuurde deze kolonie enige tijd. In 1654 werden de Nederlanders er verdreven. Met de op 31 juli 1667 getekende Vrede van Breda kreeg Nederland de op de Britten veroverde kolonie Suriname toegewezen.

Lijfstraffen

Lijfstraffen werden op de plantages vaak gegeven om een voorbeeld te stellen. De straf bestond meestal uit ernstige mishandeling. De bestraffing was zo zwaar dat de slaaf de bestraffing niet overleefde of een blijvende verminking aan het gebeuren overhield. Vooral weggelopen slaven werden zeer zwaar gestraft. De Spaanse bok werd met het regelement voor plantages uit 1784 verboden, maar de strafmethode werd nog tientallen jaren toegepast. Lijfstraffen waren destijds ook in Nederland tamelijk normaal. De lijfstraf zou pas in 1870 uit het wetboek verdwijnen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Hoofdpagina Geschiedenis
Geschiedenis Slavernij

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.