De Crack State in Heerenveen
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Hypolitus Roelofs Crack
Foto Ben Hendriks: De Crack State, september 1994
De Crackstate is vernoemd naar de familie, die het pand bewoonde. De bouwheer van het eerste huis was Hypolitus Roelofs Crack. Crack was de grietman van Aengwirden. Een grietman was het bestuurlijke hoofd van een grietenij, de voorloper van de Friese gemeente. Met de gemeentewet van 1851 werden de grietenijen opgeheven en vervangen door de gemeenten. Je zou een grietman dus een burgemeester kunnen noemen.De Crackstate is nooit een kasteel geweest
C. Pronk: De Crack State, 1754
De Crackstate is nooit een kasteel geweest. Het gebouw dateert niet uit de middeleeuwen, het was niet omgracht en niet verdedigbaar, om slechts enkele kenmerken van een middeleeuws kasteel te noemen. Je zou het een edelmanshuis kunnen noemen, want de Crackstate werd door enige opeenvolgende geslachten van de voorname familie Crack bewoond. Een der familieleden, Johannes Sytzes Crack liet omstreeks 1648 het oude huis vervangen door het huidige gebouw.Indeling
Het achterdeel van het huis is gedekt door twee evenwijdige zadeldaken, waarvoor in 1660 een brede voorbouw werd gezet. Boven de topgevel, in het midden van de voorbouw, werd een forse klokkenkoepel aangebracht. Het middengedeelte van de topgevel is versierd met festoenen en klauwstukken. Deze topgevel is gedekt met een fronton. Het huis werd ontworpen door Willem, de zoon van de beroemde Amsterdamse bouwkundige Hendrick de Keyser, zodat het geen wonder is dat er Amsterdamse invloeden in de Crackstate zijn aan te wijzen. Vooral de voorgevel van de Crackstate maakt een grote indruk op de toeschouwer.De raadszaal werd in de achttiende eeuw verbouwd in de stijl van Lodewijk XVI. Deze zaal is nu nog geheel intact en werd bij de restauratie van 1976 zorgvuldig in ere hersteld. De brug over de gracht werd omstreeks 1770 aangelegd. Het hek voor de Crackstate dateert echter pas uit het begin van de negentiende eeuw en is afkomstig uit Hoorn.
Gerechtsgebouw
Foto: Voorzijde De Crack State omstreeks 1908
Van 1811 tot 1945 heeft de Crackstate dienst gedaan als gerechtsgebouw. In de loop van de negentiende eeuw werd de voorgevel van een pleisterlaag voorzien, die intussen, sinds 1952, weer verdwenen is. De oude vensters werden vervangen door de huidige empirevensters. Achter de Crackstate werd een gevangenisgebouw gebouwd.In 1923 werd de Rechtbank opgeheven, maar de kantonrechter bleef in de Crackstate zitting houden.
Gemeente Heerenveen
In 1949 werd de gemeente Heerenveen eigenaar van de Crackstate en liet een intense restauratie doorvoeren. Daarna werd de Crackstate in 1952 de zetel van het gemeentebestuur van Heerenveen.Het gevangenisgebouw aan de achterzijde van de Crackstate werd vervangen door een moderne uitbreiding van het gemeentehuis. Ook de andere nieuwe gebouwen in de omgeving van de Crackstate passen niet echt bij de omgeving van de historische Crackstate.
Ligging
De state staat in het centrum van Heerenveen en is nog steeds in gebruik als representatieve afdeling van het gemeentehuis; de burgemeester en de wethouders hebben hier hun kamers en de befaamde grote zaal fungeert als trouwzaal.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Huis De Crack State in Heerenveen is opgenomen in Kastelen in Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Kastelen in Nederland 5
Ben Hendriks toont in 'Kastelen in Nederland' de mooiste en interessantste kastelen en buitenplaatsen van Nederland. Ook deze uitgave is weer een genot voor de liefhebber van Nederlandse kastelen. Ben Hendriks laat weer zien dat er in ons land talrijke pareltjes staan.Kastelen in Nederland 5
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandLeestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kasteelgeschiedenis
Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Nederlandse Kastelen
Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.