Kasteel Haamstede
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Graaf Floris IV

J.F. Christ: Kasteel Haamstede in 1835
Omstreeks 1200 stierven de eerste bezitters van Haamstede, het geslacht van Haamstede, uit. Het kasteel of wat er toen ook voor een gebouw stond, kwam daardoor in handen van de Hollandse graaf Floris IV. Graaf Floris IV maakte met de heren van Zierikzee in 1229 een afspraak. De heren kwamen overeen dat ze hun Zierikzeese bezittingen op Duiveland zouden omruilen tegen een aantal bezittingen van de graaf op Schouwen, waaronder een burcht van Haamstede. Hoe deze burcht er uit gezien heeft is niet bekend, misschien was het maar een houten woontoren.Heren van Zierikzee

In een akte uit 1313 is sprake van een steenhuis. De oorspronkelijke, ongetwijfeld houten donjon, zal dus inmiddels herbouwd zijn geweest in steen. Deze stenen donjon vormt nog steeds het oudste deel van het huidige kasteel. De twee huidige torens, die uit veel later tijd dateren, zijn daar tegenaan gebouwd.
Witte van Haamstede was kennelijk een kundig veldheer, want hij heeft in de strijd van Holland tegen Vlaanderen steeds een belangrijke rol gespeeld. In 1321 werd hij opgevolgd door zijn zoon Floris. Omdat het geslacht een rol speelde in de Hoekse en Kabeljauwse twisten kregen ze nog al eens moeilijkheden met hun bezit, dat hen van tijd werd afgenomen.

Foto: Kasteel Haamstede in 1930
Witte van Haamstede
Omstreeks het midden van vijftiende eeuw raakte het geslacht van Haamstede haar bezit definitief kwijt. Het kasteel kwam aan Lodewijk van Gruuthuse, die heer van Brugge was. Hij was getrouwd met Margareta, een dochter van Hendrik IV van Borsele. Dit echtpaar heeft Haamstede behoorlijk uitgebreid, want Lodewijk kwam uit een geslacht dat gewend was aan luxe.Tijdens een feest in 1525 brak er brand uit in het kasteel. Deze brand bracht grote schade toe aan de meeste gebouwen. Het kasteel werd een ruïne. Het kasteelterrein met de ruïne veranderde na de verwoesting veelvuldig van eigenaar. In 1609 kwam het complex in handen van Jacob van Eijnde, omdat hij trouwde met Clara van Raephorst, die de ruïne van haar moeder had gekregen. Het echtpaar begon aan een restauratie van Haamstede. Toen ontstonden de beide torens, die nu aan weerszijden van de oude donjon staan. Een van de torens fungeerde als traptoren, die de verbinding tussen de verschillende verdiepingen tot stand bracht.
Uitbreiding
Ook volgende eigenaren hebben zich kosten noch moeite getroost om het kasteelcomplex verder uit te bouwen en te verfraaien. Tegen 1700 kwam Haamstede in het bezit van de familie Mogge, die het kasteel tot het midden van de negentiende eeuw in bezit hield. Het kasteel Haamstede werd toen verkocht aan enkele notabelen uit Zierikzee, tot ten slotte één van hen uiteindelijk eigenaar werd van kasteel Haamstede. Dat was Cornelis van der Leck de Clerq, die notaris was in Zierikzee. Hij werd de nieuwe ambachtsheer van Haamstede, die in 1886 werd opgevolgd door zijn zoon. Deze laatste liet Haamstede uitvoerig restaureren, waarbij het kasteel van een pleisterlaag werd voorzien. De laatste telgen uit dit geslacht brachten Haamstede in een vennootschap in, die het kasteel met bijbehoren exploiteerde.In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw werd het kasteel voor de zoveelste maal ingrijpend gerestaureerd. Dit maal met medewerking en steun van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. In 1981 werd het kasteel Haamstede met de directe omgeving gekocht door de Vereniging Natuurmonumenten. Daarmee bleef kasteel Haamstede voor de toekomst bewaard.

Foto Ben Hendriks: Kasteel Haamstede
Ligging
Kasteel Haamstede ligt in het centrum van de gelijknamige plaats Haamstede, juist ten westen van de kerk en is van alle zijden te bezichtigen. Het kasteel wordt nog steeds particulier bewoond. Het kasteel is daarom niet dagelijks door het publiek te bezichtigen Van tijd tot tijd worden er echter excursies georganiseerd, waarbij kasteel Haamstede en de omgeving bezichtigd kunnen worden. Bovendien kan het kasteel jaarlijks op Monumentendag en op sommige andere dagen bezichtigd worden. Informatie hierover is te verkrijgen bij de VVV Zeeland.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Kasteel Haamstede komt ook voor in de door Ben Hendriks geschreven uitgave Kastelen in Nederland.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Kastelen in Nederland

Kastelen in Nederland
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandLeestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kasteelgeschiedenis

Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Nederlandse Kastelen

Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.