Landgoed Schuilenburg in Hellendoorn
Tekst: Ben Hendriks
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Kastelenkenner en auteur van Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats en Kastelen in Nederland
Zweder van der Schulenborg
Foto Ben Hendriks: Schuilenburg
De meest beruchte bewoner van de Schuilenburg was ongetwijfeld Zweder van der Schulenborg. Deze Zweder was afkomstig van de Schuilenborch bij Wisch onder Terborg in het Gelderse. Of je hem een echte roofridder kunt noemen is twijfelachtig, maar hij viel wel kooplieden uit verschillende Overijsselse steden lastig. Zijn manier om tol te heffen misschien, want de Schuilenburg bij Hellendoorn, was gelegen aan een belangrijke weg, die de Regge kruiste op het punt waar de Schuilenburg gebouwd was.Huis Ter Molen
Die Schuilenburg heette toen overigens nog Ter Molen. Het Huis Ter Molen was voor het midden van de veertiende eeuw gesticht door Johan van der Molen of wellicht zelfs door een voorvader van Johan. Hoe oud het huis Ter Molen is, is dus niet precies bekend. Johan van der Molen verkocht in 1339 het Huis Ter Molen aan Johan van Almelo, afkomstig uit een zeer invloedrijke Twentse familie.Geschiedenis
In de negentiende eeuw dacht men dat de havezate Schuilenburg, zoals Ter Molen later genoemd werd, op een hoge ouderdom kon bogen. Hier zou in 1123 keizer Hendrik V een belegering hebben uitgevoerd in zijn strijd tegen Lotharius van Saksen. Ook andere gebeurtenissen worden met de Schuilenburg in verband gebracht, maar de naam de Schuilenburg komt ook op andere plaatsen in Overijssel en elders voor, zodat toeschrijving van deze gebeurtenissen aan de Hellendoornse Schuilenburg met een korreltje zout moet worden genomen.Johan van Almelo
Johan van Almelo was ook al in het bezit van het dichtbij Ter Molen liggende Hulsen, dat hij verenigde met zijn nieuw verworven bezit. Een erfdochter Hadewich, kleindochter van Johan, huwde met Zweder van Schulenborg en zo kwam Ter Molen in deze familie. Zweder kreeg problemen met de bisschop van Utrecht, omdat hij openlijk steun had verleend aan de Hertog van Gelre. Dit was reden genoeg voor de IJsselsteden om Zweder in 1381 de oorlog te verklaren. Het huis Ter Molen werd belegerd en verwoest.Simon van Schulenborg
Simon van Schulenborg, zoon van Zweder en Hadewich werd na het overlijden van zijn moeder weer met het huis Ter Molen beleend. Hij zag kans om het goed aanzienlijk uit te breiden, door aankoop van omliggende goederen. De zoon van Simon, Dirk van der Schulenborg, wist belangrijke functies te verkrijgen en daarmee groot aanzien te verwerven.Bewoners
Via dochter Hadewich ging Ter Molen over in het geslacht van den Boetzelaer. Leden van dit geslacht wisten het bezit nog verder uit te breiden. In 1564 trouwde een erfdochter met Willem van Ketteler, een afstammeling uit een bekend Westfaals geslacht, zodat Ter Molen weer in het bezit kwam van een andere familie. Vanaf dit tijdstip wordt Ter Molen ook Schuilenburg genoemd en deze naam zal in het vervolg verbonden blijven aan het oude goed Ter Molen.Van de familie van Ketteler gaat de Schuilenburg dan over op de familie van Raesfelt. Wederom via een erfdochter ging de Schuilenburg in 1685 over in een andere familie, nu in die van Rechteren. Vanaf dit moment wordt de Schuilenburg niet meer continu bewoond en begint het huis langzaam te vervallen.
In 1854 werd de Schuilenburg verkocht aan de Engelsman Thomas Wilson, die het voor zijn kleinzoon kocht, maar het huis was toen eigenlijk al verdwenen. In 1883 werd het goed al weer verkocht aan de familie Vening Meinesz, die de Schuilenburg in bezit hield tot 1976. Toen kwam het terrein van de voormalige havezate in het bezit van de gemeente Hellendoorn.
Stichting Oald Schulenborg
In de jaren vanaf 1980 spanden verschillende historisch georiënteerde instellingen zich in om iets te doen met de voormalige kasteelplaats. De Stichting Oald Schulenborg werd opgericht om een en ander financieel te begeleiden. De stichting voert nog steeds het beheer over het terrein, dat intussen danig op de schop is geweest.In 1995 werden de eerste proefsleuven gegraven. De resultaten hiervan waren zodanig positief dat inmiddels het gehele terrein van de voormalige havezate Schuilenburg is heringericht. De grachten werden uitgegraven, de plaats van de oude watermolen werd gelokaliseerd en het oude voorburchtterrein werd heringericht met oude Nederlandse vruchtbomen. Er werd een brug gebouwd van het voorterrein naar de kasteelplaats en het terrein werd voor het publiek toegankelijk gemaakt. Op voorbeeldige wijze werden hier en daar informatiepanelen geplaatst, opdat het publiek een goed overzicht kan krijgen omtrent de oude situering van de havezate en de daarbij behorende terreinen.
Afbeeldingen
Er zijn maar weinig prenten bekend van de oude havezate. De tekening van Cornelis Pronk uit 1733 laat ons een gebouw zien van drie verdiepingen met een uitbouw aan de rechterzijde, die een poorttoren geweest zou kunnen zijn. De toegang via een hoge gemetselde trap leidt naar de eerste verdieping. De afmetingen van het grondoppervlak zullen naar schatting ongeveer zeven bij tien meter zijn geweest. Toen het gebouw nog ommuurd was, waren de afmetingen ongeveer 18 bij 18 meter. De Schuilenburg was dus bepaald geen groot gebouw.Foto Ben Hendriks: Schuilenburg
Ligging Schuilenburg
Het terrein van de Schuilenburg is niet moeilijk te vinden. Vanuit het centrum van Hellendoorn leidt een weg naar het dorp Daarle. Op ca 3 km van het centrum ligt het terrein van de Schuilenburg aan de rechterzijde van deze weg, juist voor het punt waar de weg het riviertje de Regge kruist. Het terrein is goed aangegeven en er is een ruime parkeerplaats.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen. Het Landgoed Havezate Schuilenburg in Hellendoorn komt ook voor in onze uitgave Kastelen in Nederland 7.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Literatuur
Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie
Kastelen NederlandLeestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Kasteelgeschiedenis
Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.Kastelen: Van motte tot buitenplaats
Nederlandse Kastelen
Met 'Kastelen in Nederland' laten wij u genieten van de rijkdom van onze vaderlandse geschiedenis en in het bijzonder van de prachtigste en interessantste kastelen en huizen in Nederland.Dankzij de vele illustraties is de uitgave 'Kastelen in Nederland' ook een kijkspel. Hierdoor krijgt u niet alleen een goede indruk hoe het kasteel in het Nederlandse landschap staat, maar wordt u ook geattendeerd op de uiterlijke bouwkundige bijzonderheden.
Kastelen in Nederland
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.