Kasteel Watermeerwijk

Berg en Dal

Op de hier afgebeelde prentbriefkaart uit 1905 zien we de Watermeerwijk in het Gelderse Berg en Dal. Deze plas, een soort ven, ligt in de hoek van de Postlaan en de Meerwijkselaan. Het is al heel lang een waterplas met een begroeid eiland in het centrum. Hierop stond ooit een mottekasteel. In de veertiende eeuw zouden de heren van Groesbeek hier hun heil hebben gezocht, nadat ze min of meer weggejaagd waren uit hun kasteel, dat in het centrum van het huidige dorp Groesbeek stond. Het kasteel van de Watermeerwijk is sinds lang verdwenen, hoewel er in de tweede helft van de vijftiende eeuw nog resten van te zien waren. Op een oude situatietekening staat ook de 'pol' vermeld, het eilandje, waarop de motte stond.

Jachtrechten

Zowel de heren van Kleef als die van Gelre en de burggraven van Nijmegen claimden al sinds de middeleeuwen de jachtrechten op het huidige Rijkswald dat zich in de middeleeuwen vrijwel vanaf het Nijmeegse territorium tot ver over de huidige Nederlands-Duitse grens uitstrekte. In die tijd was er nog geen dorp Groesbeek, maar er stond wel het kasteel van de heren van Groesbeek en wellicht wat boerderijen.
Van het begin van de vijftiende eeuw begonnen de hertogen van Gelre in dit deel van het Nederrijkswald de waldgraven zelf te benoemen. Voor de heren van Groesbeek bleven er daardoor nog nauwelijks voldoende inkomsten over. Zij waren daarom gedwongen hun heil ergens anders te zoeken en dat werd volgens een bepaalde theorie de Watermeerwijk.

Hoflaan

Het kasteel van de heren van Groesbeek lag in de dertiende eeuw in het lage gedeelte van Groesbeek aan de huidige Hoflaan. In het begin van de eenentwintigste eeuw werden bij opgravingen enkele houten voorgangers van de latere stenen burcht onderzocht.
In tegenstelling tot de situatie die hierboven werd geschetst, is Friedrich Gorissen van mening dat de heren van Groesbeek al veel eerder op de Watermeerwijk verbleven en vandaar naar Groesbeek trokken om er hun kasteel te bouwen. Daarna, tegen het einde van de veertiende eeuw vertrokken ze naar Heumen.

Bouw

Het kasteel van Heumen was in het midden van de veertiende eeuw door een lid van de familie Van Groesbeek gebouwd. In 1402 werd het tot open huis gemaakt voor de hertog van Gelre. Zo konden de heren van Groesbeek andere inkomsten aanboren om in hun onderhoud te voorzien.

Conclusie

Gezien alle feiten en omstandigheden lijkt het er op dat Friedrich Gorissen logischerwijze de beste theorie heeft ontwikkeld, met dien verstande dat leden van de familie Van Groesbeek wellicht geruime tijd twee kastelen tegelijk hebben bewoond.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan kastelen. Lees Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Literatuur

Gorissen, Dr. Friedrich; Die Burgen im Reich von Nimwegen ausserhalb der Stadt Nimwegen; in: Niederrheinische Jahrbuch, Band IV, Krefeld, 1959.

Gruben, R.W.J.M.; J.R. Mooren en S.A.L. Peters; Groesbeek; De morfologische ontwikkeling van een eenvoudige woontoren; in: H.L. Janssen en W. Landewé (redactie); Middeleeuwse kastelen in veelvoud; Wijk bij Duurstede, Nederlandse Kastelenstichting, 2009.

Eigen documentatie.

Lees verder over kastelen: meer kasteelinformatie

Kastelen Nederland

In de grootste provincie van Nederland, Gelderland, staat een groot aantal kastelen en adellijke huizen. Deze kastelen zijn nauw verbonden met de Gelderse geschiedenis. Opvallend is ook de grote verscheidenheid. U wordt daar uitvoerig over geïnformeerd in Kastelen in Gelderland. In deze uitgave staan 150 interessante kastelen en landhuizen.
Kastelen in Gelderland


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Kastelen: Van motte tot buitenplaats

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.