Geschiedenis Walburgskerk Zutphen

Gids Walburgskerk en Librije

In mijn vorige artikel schreef ik over de Walburgskerk in Zutphen en de heilige Walburga, aan de hand van een teruggevonden boekje in mijn overvolle boekenkast. De 'Gids Walburgskerk en Librije' verscheen in 1987 bij De Walburg Pers in Zuphen. Het boekje is klein in omvang - 32 pagina's -, maar bevat een schat aan informatie.
Deze keer wil ik u meer vertellen over de geschiedenis van de Walburgskerk. De laatste aflevering in deze kleine serie zal over de Librije gaan.

Laatgotische hallenkerk

De Walburgskerk in Zutphen is een laatgotische hallenkerk. De kerk ontstond in de loop van de 14e en vijftiende eeuw uit een vroeggotische bakstenen kruisbasiliek uit het tweede kwart van de dertiende eeuw, schreef Gerard Hoekstra in 'Langs de oude Gelderse kerken' in 1973. "Zoveel resten van deze basiliek zijn bewaard gebleven, dat deze in hoofdzaak nog te reconstrueren valt. In de voormalige krocht waren nog resten te vinden van de oorspronkelijke Romaanse kapittelkerk. Ook het opgaande muurwerk van het hoogkoor is nog Romaans. Haar uiterlijk werd grotendeels bepaald door de tot het noorden doordringende Nederrijnse en speciaal Keulse romano-gotiek."

Kapittelkerk

Tot de Hervorming was de St. Walburgskerk in Zutphen een collegiale of kapittelkerk: er was dus een college van geestelijken, een kapittel aan verbonden. Kapittelkerken konden gesticht worden door de heer van het land of door de bisschop van het bisdom. Ook kon een kapittel ter verhoging van de status aan een bestaande parochiekerk verbonden worden. De samenstellers van de 'Gids Walburgskerk en Librije' denken dat dit laatste het geval was in Zutphen. In de oudste oorkonden over deze kerk uit de elfde eeuw in het kapittelarchief, word het kapittel genoemd, maar "omdat de inhoud van die stukken niet in alle opzichten betrouwbaar is, en ook de datering niet, is de vroegste geschiedenis van het Zutphense kapittel onzeker."
De meeste kerkhistorici, die de kerkgeschiedenis van de Walburgskerk in Zutphen hebben bestudeerd, zijn er overigens wel van overtuigd, dat het kapittel in de elfde eeuw is ontstaan. Naast kapittelkerk is de Walburgskerk ook altijd parochiekerk gebleven.

Brand

Aan het eind van de elfde eeuw werd de Walburgskerk door brand verwoest. Graaf Otto bekostigde de herbouw. In het jaar 1105 kon de toenmalige bisschop van Utrecht, Burchard, de herbouwde kerk inwijden. Op Palmzondag in 1446 brandde de Walburgskerk af ten gevolge van een blikseminslag. Behalve de toren ging ook een deel van het middenschip en de zuiderzijbeuk in vlammen op. Na deze brand volgde een periode van herstel en uitbreiding. "De lage, smalle zijbeuken werden verhoogd en verbreed. Zo werd de basiliek omgevormd tot de huidige hallenkerk. In 1456 is de noordelijke zijbeuk herbouwd, getuige een jaartal in gotische tekens op de westelijke wand," vermeldt de 'Gids Walburgskerk en Librije'.

Walburgskerk

Aan de buitenzijde maakt de Walburgskerk door de gelaagdheid en de afwisseling van materialen een schilderachtige indruk. Hier zien we dat er lang aan de kerk werd gebouwd en dat vele veranderingen zich opvolgden. In de vijftiende en zestiende eeuw kreeg de Walburgskerk haar huidige vorm.
In maart 1600 sloeg bliksem weer toe in Zutphen. Tijdens een heftig onweer brandde de kerktoren af. De toren werd herbouwd, maar kreeg niet meer de hoogte die hij eens had. Van 1633 tot 1637 werkte men aan de bouw van een nieuwe torenbekroning. Met de achtkantige 'lantaarn' kreeg de toren een hoogte van 78 meter.

Librije

In 1591 werd de Walburgskerk definitief voor de hervormde eredienst in gebruik genomen. De koperen doopvont van Gielis van den Eynden uit Mechelen is nog altijd een belangrijk sierraad van deze fraaie kerk. Het orgel van de Zutphense orgelbouwer Hendrick Baeder dateert uit de jaren 1637-1643.
De Walburgskerk in Zutphen heeft ook een bijzondere librije. Hierover informeer ik u de volgende keer.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer informatie over Kerk en Samenleving

Kerk en Samenleving
Kerkgeschiedenis

Leven in de delta is een reis door de tijd en door Nederland. De teksten en de vele foto's verduidelijken veel. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.