Hans Dijkstal (1943-2010)

Liberale politicus

Hans Dijkstal kwam na een loopbaan als adviseur en wethouder in Wassenaar in 1982 voor de VVD in de Tweede Kamer. In 1994 stond Dijkstal aan de wieg van 'Paars', het eerste kabinet-Kok, waarin het CDA buitenspel was gezet en de PvdA met de VVD en D66 een regering vormde. Dijkstal werd minister van Binnenlandse Zaken en vicepremier. Hans Dijkstal trok zich in 2002 terug uit de actieve politiek. Aanleiding hiervoor was het teleurstellende verkiezingsresultaat van de VVD, waarvan hij toen vier jaar leider was.

Ordentelijk bestuur

Has Dijkstal werd op 28 februari 1943 geboren in Port Said in Egypte, waar zijn vader in de scheepvaart werkte. Hij studeerde van 1961 tot 1964 rechten aan de Universiteit van Amsterdam. Dijkstal was een vriendelijke en opgewekte man. Op feestjes en in enkele radio- en televisie-uitzendingen speelde hij niet onverdienstelijk saxofoon. Als jongen wilde de in Port Saïd geboren Dijkstal acteur of muzikant worden. Het liep anders: Hans ging rechten studeren en volgde een opleiding voor het verzekeringswezen. Begin jaren zeventig raakte Dijkstal betrokken bij de lokale politiek in Wassenaar. In 1982 kwam hij in de Tweede Kamer. Hans Dijkstal stond bekend als een 'linkse' VVD'er. Hij hield geen rekening met de conservatieve krachten binnen zijn partij, toen zich de mogelijkheid voordeed om met de PvdA een regering te vormen. Dijkstal werd in 1994 minister van Binnenlandse Zaken en vicepremier. Hij stond voor 'ordentelijk bestuur'. Zijn ministerschap was daarom weinig spectaculair.

Jip-en-Janneke-taal

In 1998 behaalde de VVD grote verkiezingswinst. Hans Dijkstal nam de leiding van de fractie over van Frits Bolkenstein. Dijkstal was meer dan Frits Bolkenstein een teamspeler, zowel binnen de VVD als met de coalitiegenoten van D66 en de PvdA. Hierdoor werden typische VVD-thema's als vreemdelingenbeleid, veiligheid en misbruik van uitkeringen onvoldoende belicht. De maanden in de aanloop naar de verkiezingen van 2002 waren moeilijk voor Hans Dijkstal. De loopbaan van Dijkstal werd gekenmerkt door politiek correct optreden. Fortuyn was daarom geen partij voor hem. De politiek leider van de VVD moest volgens de partijleiding 'Jip-en-Janneke-taal' spreken. Partijvoorzitter Bas Eenhoorn richtte deze dodelijke uitspraak aan de man die nooit hoogdravende woorden gebruikte. Iedere kiezer begreep hem. Met de opmerking over zijn taalgebruik werd vooral de aanpak van Hans Dijkstal bedoeld: hij was te zalvend. Hij wilde niemand kwetsen.

Verkiezingen van 2002

Pim Fortuyn werd enkele dagen voor de verkiezingen vermoord in Hilversum. Lijst Pim Fortuyn werd vanuit het niets de tweede politieke partij van Nederland: veel Nederlanders verkozen een dode politicus voor een levende. De VVD verloor veertien zetels. Het politieke klimaat in Nederland was veranderd en zou nog jaren gekenmerkt worden door negatieve krachten.
"De uitzonderlijke gebeurtenissen tijdens en na de verkiezingscampagne, de bijzondere uitslag, de veranderingen binnen de VVD en het verloop van de formatie hebben voor een situatie gezorgd waarin het voor mij niet meer mogelijk is om effectief als volksvertegenwoordiger te werken," schreef Dijkstal in augustus 2002 in zijn afscheidsbrief aan de Tweede Kamer.

Afscheid

Dijkstal overhandigde onder luid applaus de voorzittershamer aan zijn opvolger Gerrit Zalm. "Ik heb misschien te laat ingezien dat het gevaar van Fortuyn bij ons aan de rechterkant zat," zei Dijkstal later die dag in een interview.
Hans Dijkstal distantieerde zich van zijn partij, maar zegde het lidmaatschap van de VVD niet op. Hij herkende zich niet meer in de VVD. Hij ergerde zich aan de harde toon die de VVD in het integratiedebat uitte: "Ik vind dat er nooit, ook niet om electorale redenen, gemarchandeerd mag worden met het begrip verdraagzaamheid."

VVD

De oud-VVD-leider Hans Dijkstal overleed op 9 mei 2010 op 67-jarige leeftijd in zijn woonplaats Wassenaar. Het droeve nieuws werd bekend gemaakt door het partijbureau van de VVD. Hans Dijkstal was al geruime tijd ernstig ziek. In 2009 werd bij Hans Dijkstal kanker geconstateerd. Hij onderging chemokuren, maar de ziekte kon niet bedwongen worden.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Politiek

Politiek
Overzicht Politiek 2010

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.