Willem II en de Nederlandse Grondwet van 1848

Revolutiejaar 1848

In 1848 werd in Frankrijk koning Louis-Philippe ten val gebracht. Karl Marx en Friedrich Engels publiceerden in Londen het 'Communistisch manifest'. Overal in Europa braken plotseling volksopstanden uit: Polen, Beieren, Bohemen, Italië, Oostenrijk en Hongarije. Koningen werden verdreven en liberale grondwetten, waarmee gewone burgers meer te zeggen kregen, werden ingevoerd. Koning Willem II maakte zich grote zorgen. Mogelijk was de brief van zijn dochter Sophie, die getrouwd was met de groothertog van Saksen-Weimar-Eisenach, beslissend voor de grote politieke draai van de koning. Prinses Sophie beschreef in haar brief woedende volksmassa's en onlusten in Weimar.

Spook van revolutie

Koning Willem II was bang dat het spook van de revolutie ook in Nederland zou toeslaan. De koning maakte snel een stap voorwaarts en maaide, door snel ingrijpen, het gras weg voor de voeten van zijn tegenstanders.

Johan Rudolf Thorbecke

Koning Willem II ontbood op 14 maart 1848 jonkheer W. Boreel van Hogelanden, voorzitter van de Tweede Kamer. Willem wenste snel een Grondwet 1848. Hij installeerde een commissie bestaande uit conservatieven en liberalen. De redactie van de nieuwe grondwet kwam in handen van Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872), hoogleraar in de politieke en diplomatieke geschiedenis in Leiden. Willem koos speciaal voor deze liberale opponent, want hij wist dat Thorbecke al uitgewerkte ideën had. Thorbecke ijverde immers al vanaf 1839 voor een nieuwe grondwet. In 1844 sneuvelde zijn laatste voorstel tot wijziging, omdat de wijzigingen te 'on-Nederlands' zouden zijn.
Willem had, nu het zo onrustig was in Europa, plotseling veel haast; on-Nederlands veel haast zelfs. "In één nacht ben ik van zeer conservatief zeer liberaal geworden," zou Willem II hebben verzucht. Hij keurde alle concepten snel goed. Zo kreeg Nederland in recordtijd een grondwet. In april 1848 kon de herziene tekst van de grondwet al aan de koning worden overhandigd.

Nieuwe Nederlandse grondwet

De nieuwe Nederlandse grondwet was modern voor die tijd. De onderdanen werden staatsburgers. In grote lijnen bepaalt de tekst van Johan Rudolf Thorbecke nog steeds het Nederlandse staatsbestel. De wet betekende een verschuiving van de politieke macht. De leden van de Tweede Kamer werden voortaan op democratische wijze gekozen. De leden van de Eerste Kamer werden indirect, namelijk door de leden van de Provinciale Staten, gekozen.
De macht van de Oranjes werd beperkt. Voortaan waren de ministers verantwoordelijk voor het doen en laten van de leden van het Huis van Oranje. De Staten Generaal vormden nu het centrum van de macht. Een regering moest het vertrouwen hebben van het parlement.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we veel aandacht aan royalty en koninklijke huizen. Lees Koninklijke Geschiedenis als u meer wilt weten over de geschiedenis van de belangrijkste koninklijke huizen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer informatie over royalty

Hoofdpagina Royalty
Huis van Oranje

In deze bundel is een eerste selectie opgenomen van de artikelen die Ruud van Capelleveen over het Koninklijk Huis schreef. Voor deze uitgave werden de meeste artikelen herschreven, geactualiseerd en aangevuld. Door deze wijzigingen blijven de artikelen interessant; nu en later.
Koninklijke geschiedenis


In deze publicatie in de serie Kastelen in Nederland van Ben Hendriks staan vooral veel kastelen en paleizen die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie die zijn bewoond of eigendom zijn geweest van de koninklijke familie, zoals Huis ten Bosch, Soestdijk, Drakensteyn, Noordeinde, Paleis Het Loo, het Oude Loo. Ook deze uitgave van Ben Hendriks staat weer garant voor veel leesplezier.
Kastelen in Nederland


Met deze uitgave over het Britse vorstenhuis komt u veel te weten: niet alleen over het wel en wee van alle Engelse koningen en koninginnen, maar ook over de tijd waarin zij leefden, de machtsstrijd waarin de koningen verwikkeld raakten en de oorlogen die zij voerden. In dit digitale boek staan alle Britse koningen en koninginnen vanaf Willem de Veroveraar.
Engelse koningen en koninginnen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.