Ernst Abbe (1840-1905)

Duitse wis- en natuurkundige

De Duitse wis- en natuurkundige Ernst Abbe heeft baanbrekend werk geleverd op het gebied van de optica. Hij stond aan de basis van de afbeeldingstheorie voor microscopen. Ernst Abbe werkte jarenlang in de microscopenfabriek van Carl Zeiss in Jena. Als directeur toonde hij zich een groot voorvechter van sociale voorzorg en winstdeling door de arbeiders. Hij is daarom zelf nooit echt rijk geworden.

Opleiding

Ernst Abbe werd op 23 januari 1840 geboren in Eisenach. Hij groeide op in een eenvoudig gezin. Zijn vader was arbeider in een spinnerij. Dankzij steun van de werkgever van zijn vader kon hij in 1850 naar het gymnasium, de school die later zijn naam droeg, in Eisenach. Hij sloot deze opleiding in 1857 met voornamelijk goede cijfers af. Ondanks de beperkte financiële mogelijkheden van zijn vader werd Ernst toch in staat gesteld om wiskunde, natuurkunde, astronomie en filosofie te studeren aan de universiteiten van Jena (1857-1859) en Göttingen (1859-1861). Zijn laatste studiejaren kon hij financieren met bijverdiensten als huiswerkhulp en privéleraar.

Carl Zeiss

Ernst Abbe trad in 1871 in het huwelijk met Else Snell, de dochter van de wis- en natuurkundige Karl Snell. Het echtpaar kreeg twee dochters: Margarete en Paula. Abbe kreeg in 1867 de leiding over de wetenschappelijke afdeling van de fabriek van Carl Zeiss. Na de dood van Zeiss werd hij medeeigenaar van de fabriek en richtte hij de Carl-Zeiss-Stichting in Jena op. Ernst Abbe verbeterde de door Zeiss ontwikkelde technieken en deed ook enkele belangrijke nieuwe ontdekkingen op het gebied van de optica. Hij verbeterde met name de microscoop en ontwikkelde lenzen voor de fotografie.

Sociaal mens

Abbe was een groot voorvechter van sociale voorzorg en winstdeling door de arbeiders. Abbe introduceerde in de fabriek van Zeiss in Jena de achturige werkdag. De sociaal ingestelde directeur van de Zeiss-fabriek vond opleiding en ontwikkeling van arbeiders erg belangrijk. Ernst Abbe richtte in Jena ook een bibliotheek en een Cultuurhuis op. Abbe schreef een groot aantal artikelen over dit onderwerp. Met politieke vrienden richtte hij in 1890 het Jenaer Volksblatt op als concurrent van de conservatieve Jenaischen Zeitung. Het Jenaer Volksblatt zou tot 1941 blijven bestaan.

Sterrenwacht in Jena

Ernst Abbe werd in 1870 professor in Jena. Van 1877 en 1889 was Abbe directeur van de sterrenwacht in Jena. De sterrenwacht van de Friedrich Schiller Universiteit bestaat nog altijd. De sterrenwacht werd opgericht in opdracht van hertog Karel August van Saksen-Weimar-Eisenach (1757-1828). Karl Dietrich von Münchow werd de eerste directeur. De sterrenwacht begon in 1813 in een aanbouw aan het huis van Friedrich Schiller. In 1889, dus in de tijd van Ernst Abbe, bouwde men op een belendend terrein een geheel nieuwe sterrenwacht.

Getal van Abbe

In de wetenschappelijke wereld is Ernst Abbe het meest bekend van zijn werk in optica. Hij heeft essentiële bijdragen geleverd aan de ontwikkeling van de afbeeldingstheorie voor microscopen. Het naar hem genoemde Getal van Abbe, ook bekend als het dispersiegetal, is een maat voor de kleurschifting van optische glassoorten. Het Getal van Abbe is vooral van belang voor het ontwerp van eenvoudige lenzensystemen waarbij de chromatische aberratie geminimaliseerd moet worden. Dit kan met deze formule berekend worden.

Afscheid

Na zijn afscheid als directeur van Zeiss op 24 september 1903 werd Ernst Abbe door zijn arbeiders geëerd met een fakkeloptocht door de straten van Jena. Ook de kranten in Berlijn deden uitgebreid verslag van deze gebeurtenis.

Overlijden

De gezondheid van Ernst Abbe verslechterde in de maanden na zijn vertrek bij Zeiss. Ernst Abbe overleed op 14 januari 1905 in Jena. Deze man, die zich politiek als een radicale tegenstander van de regering toonde, was een van de meest warme patriotten in Duitsland. Abbe was geen patriot met grote woorden geweest, maar een daadkrachtige patriot die overging tot handelen, zei Siegfried Czapski in maart 1905 ter herinnering aan Ernst Abbe in een vergadering van de Deutsche Physikalische Gesellschaft.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan ontdekkingen en wetenschappers. Lees Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen om meer te weten te komen over interessante wetenschappers en ontdekkingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Wetenschap

Wetenschap en Ontdekkingen

In 'Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen' beschrijft Ruud van Capelleveen wonderlijke ontdekkingen en opmerkelijke levens van wetenschappers die het dagelijkse leven veranderden.
De auteur legt deze lastige onderwerpen uit in begrijpelijk Nederlands, zodat ook u nu kunt begrijpen waarom deze wetenschappers zo belangrijk zijn en deze uitvindingen zo bruikbaar waren.
Wetenschap


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.