Gerard Mercator (1512-1594)

Vlaamse cartograaf, instrumentenmaker en graveur

De Vlaamse cartograaf, instrumentenmaker en graveur Gerard Mercator paste als eerste een hoekgetrouwe kaartprojectie toe. Deze methode werd later de mercatorprojectie genoemd. Hoewel hij weinig kaarten maakte had hij daardoor toch een grote invloed op latere kaartmakers in de Nederlanden.

Opleiding

Gerard Mercator werd op 5 maart 1512 geboren als Gerard de Kremer tijdens een bezoek van zijn ouders aan het familielid Gisbert De Cremer in Rupelmonde ten zuidwesten van Antwerpen. Hij was pastoor in het ziekenhuis van Rupelmonde. Het gezin keerde terug naar hun woonplaats Gangelt in het hertogdom Gulik, om zich vijf jaar later definitief in Rupelmonde te vestigen, waar de vermogende Gisbert De Cremer zorgde voor de schoolopleiding van Gerardje. Gerard Mercator kreeg zijn opleiding bij de Broeders des Gemenen Levens in 's-Hertogenbosch en studeerde daarna aan de universiteit in Leuven. Het oudste bekende werk van Gerard Mercator zijn de koperplaten voor de nieuwe aard- en hemelglobe van Gemma Frisius. Deze werken verschenen in 1537 en werden door Mercator gemaakt onder leiding van Gaspard van der Heyden.

Cursief schrift op landkaarten

In de jaren hierna verschenen zijn eerste zelfstandige werken: een wandkaart van het Heilige Land, Amplissima Terrae Sanctae Descriptio (6 bladen, 1537), een kleine wereldkaart in hartvormige projectie, Orbis Imago (1538) en een wandkaart van Vlaanderen Exactissima Flandriae Descriptio (9 bladen, 1540). Mercator was de eerste kaartmaker die cursief schrift toepaste op landkaarten. Dit verfraaide het kaartbeeld zodanig, dat het tot in de negentiende eeuw gebruikelijk bleef om plaatsnamen op kaarten cursief te schrijven.

Vernieuwingen op cartografisch gebied

In 1541 tekende hij nog een aardglobe en daarna maakte hij enige tijd niets op cartografisch gebied. Gerard Mercator werd van ketterij beschuldigd en vestigde zich later in het Duitse Duisburg. In Duisburg vervolgde Gerard Mercator zijn vernieuwingen op cartografisch gebied onder meer in 1554 met een wandkaart van Europa, waarop de onderlinge positie van de Europese landen voor het eerst op juiste wijze werd weergegeven. In 1564 maakte hij een uit acht bladen bestaande kaart van de Britse eilanden. De kaarten werden met een burijn in spiegelbeeld gegraveerd in koper. De kaarten werden in zwart/wit afgedrukt en pas na verkoop ingekleurd met penseel en waterverf.

Wereldkaart op 21 bladen

In 1569 graveerde Gerard Mercator een wereldkaart op 21 bladen. Deze kaart kan Mercators meesterwerk genoemd worden. Deze Mercatorkaart is een van de eerste kaarten waarop een projectie van het wereldbeeld is toegepast zonder hoekvervorming. Deze kaart werd door Mercator speciaal gemaakt voor de scheepvaart. Het was daarom belangrijk dat de kompasrichtingen op de kaart met de werkelijkheid overeenstemden. Het door Gerard Mercator toegepaste kaartbeeld vond later veel navolging en het op deze wijze afbeelden van het wereldbeeld wordt dan ook Mercatorprojectie genoemd.

Kosmografische werken

In zijn laatste jaren legde Gerard Mercator zich meer toe op het samenstellen van kosmografische werken. Hij maakte hiervoor een indeling, maar realiseerde slechts een klein deel hiervan. Vanwege de vervolging verhuisde hij in 1552 met zijn familie naar Duitsland. Willem V van Kleef was lutheraan. Hij bood bescherming aan humanisten. Gerard Mercator overleed op 2 december 1594 op 82-jarige leeftijd in Duisburg. Zijn zonen Arnold en Rumold waren ook actief als cartograaf.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan ontdekkingen en wetenschappers. Lees Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen om meer te weten te komen over interessante wetenschappers en ontdekkingen. Gerard Mercator komt ook voor in onze uitgave Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Wetenschap

Wetenschap en Ontdekkingen

In 'Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen' beschrijft Ruud van Capelleveen wonderlijke ontdekkingen en opmerkelijke levens van wetenschappers die het dagelijkse leven veranderden.
De auteur legt deze lastige onderwerpen uit in begrijpelijk Nederlands, zodat ook u nu kunt begrijpen waarom deze wetenschappers zo belangrijk zijn en deze uitvindingen zo bruikbaar waren.
Wetenschap


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.