Adam Smith (1723-1790)

Britse econoom

De Britse econoom Adam Smith wordt gezien als de grondlegger van het klassiek liberalisme. Smith was van mening dat het nastreven van het eigen individuele belang ook het grootste maatschappelijk belang zou opleveren. Een vrije markt zou zorgen voor harmonie en evenwicht op economisch gebied.

Opleiding

Adam Smith werd rond 5 juni 1723 geboren in het Schotse Kirkcaldy. Hij studeerde moraalfilosofie aan de universiteit van Glasgow en later met een beurs aan de Universiteit van Oxford. Adam Smith werd in 1751 professor in de logica aan de Universiteit van Glasgow. Later bekleedde hij de leerstoel moraalfilosofie.

Onderzoek

Smith had veel onderzoek gedaan. Hij kende de opbrengsten van het boerenbedrijf, de machines in de fabrieken en de smokkelroutes aan de zuidkust van Engeland. Hij was ook precies op de hoogte van de kindersterfte in de Schotse Hooglanden en hij kende de trucs waarmee werkgevers de lonen van het personeel wisten te temperen. Hij gebruikte deze informatie in zijn omvangrijke studie. Adam Smith introduceerde een aantal nieuwe begrippen en legde uit wat het verschil tussen ruilwaarde en gebruikswaarde was. Hij analyseerde ook de kenmerken van de productiefactoren grond, arbeid en kapitaal. Deze begrippen zou Karl Marx later gebruiken in zijn aanklacht tegen het kapitalisme.

Basis voor modern kapitalisme

Het belangrijkste werk van Adam Smith is 'An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations' (1776). Hierin onderzocht hij het verband tussen de mogelijkheden van verschillende landen en hun economische ontwikkelingen en legde hij de basis voor het moderne kapitalisme. Vooral in de Verenigde Staten vonden de denkbeelden van Adam Smith veel weerklank.

Vrijhandel

In het belangrijkste hoofdstuk van deze studie trok Smith de conclusie dat het evenwicht tussen vraag en aanbod lukt zolang de deelnemende marktpartijen op een vrije wijze hun voordeel najagen. Smith pleitte hartstochtelijk voor vrijhandel en hekelde elk streven naar monopolyvorming. Hij wees het Britse kolonialisme af en veroordeelde alle politieke bemoeienis met het bedrijfsleven. Mensen streven naar het verbeteren van hun eigen situatie en dragen daarmee bij aan welvaart voor de hele samenleving, concludeerde Adam Smith.

Einde mercantilisme

Uiteindelijk bleek 'An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations' de doodsteek te zijn van het mercantilisme, dat eeuwenlang de economie in Europa beheerste. In het mercantilisme werd het aandeel van een land in de wereldhandel gezien als de welstand en het prestige van het land.

Theory of moral sentiments

Sommige conclusies van Adam Smith leken in tegenstelling tot zijn twintig jaar eerder ontstane studie 'Theory of moral sentiments', maar u dient te bedenken dat Smith daar nooit een letter van heeft teruggenomen. Zelf zag hij dit eerdere werk als zijn belangrijkste studie en bleef tot zijn dood verbeteringen in 'Theory of moral sentiments' aanbrengen. De goedheid van de mens vormde een uitgangspunt; ook voor zijn latere werk, waarin de naar winst strevende mens centraal stond. Voor Smith vormden eerlijkheid, betrouwbaarheid en spaarzaamheid vaste waarden van het bestaan en hij verafschuwde verspilling en pronkzucht.

Latere jaren

In de veertien jaar die hem na de verschijning van 'The wealth of nations' nog restten, schreef Adam Smith vooral over psychologie, taal, kunst, bestuurskunde en tal van andere onderwerpen. Een groot deel van deze studies bleef door zijn slechte gezondheid onvoltooid. Deze studies werden na zijn dood in zijn opdracht verbrand.

Overlijden

Adam Smith overleed op 17 juli 1790 in Edinburgh. Een groot monument van de beeldhouwer Alexander Stoddart van Adam Smith werd in juli 2008 onthuld. Het drie meter hoge bronzen standbeeld staat bij de St. Giles-kathedraal op Parliament Square in Edinburgh.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan ontdekkingen en wetenschappers. Lees Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen om meer te weten te komen over interessante wetenschappers en ontdekkingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Wetenschap

Wetenschap en Ontdekkingen

In 'Wetenschap: 150 belangrijke wetenschappers en ontdekkingen' beschrijft Ruud van Capelleveen wonderlijke ontdekkingen en opmerkelijke levens van wetenschappers die het dagelijkse leven veranderden.
De auteur legt deze lastige onderwerpen uit in begrijpelijk Nederlands, zodat ook u nu kunt begrijpen waarom deze wetenschappers zo belangrijk zijn en deze uitvindingen zo bruikbaar waren.
Wetenschap


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.