Hongerwinter 1944-1945

Laatste oorlogswinter

In de laatste oorlogswinter was de nood in de steden in het westen hoog. Er was veel te weinig voedsel en brandstof. Twintig duizend mensen kwamen door honger of kou om. Dit kwam onder meer door de oorlogssituatie - het zuiden was al bevrijd - en de spoorwegstaking.

Algemene Spoorwegstaking

In het najaar van 1944 was het zuiden van Nederland grotendeels bevrijd, maar stokte de geallieerde opmars. Boven de Waal waren de steden nog altijd door de Duitsers bezet. De regering in Londen kondigde in september 1944 een Algemene Spoorwegstaking af. Veel NS-medewerkers gaven gehoor aan deze oproep. Hierdoor werd het transport in Nederland enkele weken stilgelegd. De Duitse bezetter gebruikte pressiemiddelen om de staking te breken. Bovendien wierpen zij blokkades op en verstrekten zij geen transportvergunningen meer. Hierdoor lag het vervoer van voedsel naar het westen zes weken stil.

Schaarste

Na de spoorwegstaking hebben de Duitsers enige tijd de voedseltransporten naar de Randstad verboden. Door de deling van Nederland in een geallieerd en een Duits deel ontstond vooral in de Randstad een grote schaarste aan voedsel en brandstof. In winkels in de Randstad was bijna niets meer te koop, de porties werden kleiner en in plaats van aardappelen werden suikerbieten en tulpenbollen gegeten. Voedsel was schaars in de winter van 1944-1945. In provincies als Friesland is nog wel genoeg te eten. Er was zelfs meer dan in voorgaande jaren.

Hongerkinderen in Friesland

Uit wanhoop sturen ouders hun ondervoede kinderen daarom 'naar de boeren'. Dit was een enorme operatie. Honderden mensen zetten zich in om de ondervoede kinderen te redden van de hongerdood. De kinderen werden met schepen, autobussen, vrachtwagens, treinen en soms zelfs lopend of fietsend op reis gestuurd. In Friesland moesten de kinderen voorzichtig wennen aan het eten. Ook moesten ze wennen aan hun pleeggezin, het leven op het platteland en de confrontatie met de Friese taal. "Ze hebben me heel snel in boerenkleren gezet, met boerenklompen, een boerentrui. En ik heb binnen de kortste keren Fries geleerd," heeft cabaretier Paul van Vliet later gezegd. Hij was één van de kinderen die naar het onbekende waren gereisd. "Ik noemde mezelf Pauke Vlietstra, omdat ik er zo graag bij wilde horen. Ik heb er een paar hele goede vrienden gemaakt."

Hongertocht

Mannen en vrouwen uit de Randstad gingen op de fiets of lopend naar het platteland om voedsel te kopen of te ruilen voor kostbaarheden. Vaak gebeurde dit in strenge winterse omstandigheden. Veel boeren wilden geen geld aannemen, omdat zij geen vertrouwen meer hadden in de oorlogsgulden. Zij wilden voedsel ruilen tegen kostbare bezittingen, zoals textiel, zilveren bestek en gouden sieraden. Sommige boeren vroegen uit winstbejag extreem hoge prijzen voor het voedsel. Door de bevrijding van de zuidelijke provincies na Operatie Market Garden was er geen aanvoer meer van steenkool uit Limburg. De mensen in de grote steden hakten bomen om en stalen de houtblokken tussen de tramrails.

Voedseldroppingen

De Nederlandse regering in ballingschap drong vanuit Londen aan op internationale hulp. In maart 1945 werd dankzij het Rode Kruis Zweeds wittebrood uitgedeeld. Dit brood werd in Nederland gebakken, maar het meel kwam met speciale transporten per schip. Op 28 april 1945 werden afspraken gemaakt met de bezetter over voedseldroppingen. Geallieerde vliegtuigen begonnen een dag later met het droppen van voedselpakketten. Tussen 29 april en 8 mei vonden op verschillende plaatsen in het westen, waaronder Alkmaar, Duindicht, Hilversum, Schiphol en Utrecht plaats. Na de bevrijding kon voedsel ook over de weg worden aangevoerd.
Na de bevrijding werd ook op een andere manier hulp geboden. Ondervoede kinderen werden enkele maanden in Engeland, Zweden en Denemarken opgevangen om weer aan te sterken.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken we regelmatig aandacht aan de beslissende momenten en belangrijkste personen in de Tweede Wereldoorlog. Lees Tweede Wereldoorlog: de Hoofdrolspelers als u meer wilt weten over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer Tweede Wereldoorlog

Tweede Wereldoorlog
Gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog

'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' is de 'wie is wie' van deze oorlog. In deze publicatie nam Ruud van Capelleveen de belangrijkste personen op die een rol van betekenis speelden in dit wereldomvattende conflict. U kunt in deze biografiën snel de belangrijkste feiten opzoeken.
In 'Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers' van Ruud van Capelleveen treft u de biografieën aan van 165 mannen en vrouwen die in deze oorlog een beslissende rol speelden.
Tweede Wereldoorlog: de hoofdrolspelers


In 'Door de Nederlandse geschiedenis' vertelt Ruud van Capelleveen veel over de Nederlandse geschiedenis: over de moordenaar van Willem van Oranje, Balthasar Gerards, over raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt, die met prins Maurits in conflict raakte, over de invloed van koning Lodewijk Napoleon, die door zijn broer Napoleon Bonaparte aangewezen werd om de Franse belangen te dienen als koning over Nederland, over de Slavenhandel van de WIC en andere belangrijke episodes uit onze vaderlandse geschiedenis.
'Door de Nederlandse geschiedenis' is een bundeling van de beste artikelen van Ruud van Capelleveen over de geschiedenis van Nederland.
Door de Nederlandse geschiedenis

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.