Lynchpartij bij Gevangenpoort in Den Haag

Moord op de broers De Witt

Op 20 augustus 1672 lynchte een woedende menigte van gegoede Haagse burgers bij de Gevangenpoort Johan en Cornelis de Witt. De moord was een politieke afrekening. Lang heeft men gedacht dat de moord werd geregisseerd door aanhangers van prins Willem III. In het 'Printed Pandemonium' beschreef de historicus Michel Reinders dat de stedelingen tijdens het rampjaar 1672 weliswaar een einde wilden maken aan de macht van raadpensionaris Johan de Witt, maar er wel een eigen agenda op na hielden. Zij waren dus geen marionetten van de prins van Oranje, Willem III. Deze burgers zagen in prins Willem III een geschikte bevelhebber en bewezen hem ongewild een grote dienst.

Strijd om de macht

Hoe kon het zover komen? In de zomer van het Rampjaar 1672 wankelde de Nederlandse Republiek. De macht en voorspoed van de Nederlandse gewesten werden door het buitenland afgunstig bekeken. Met Engeland kon de Republiek een moeizame vrede sluiten, maar aan de zuidgrens maakte de Franse koning Lodewijk XIV zich klaar voor de strijd. Om de Republiek tegen Frankrijk te beschermen sloot Johan de Witt een verdrag, het anti-franse Triple Alliantie, met Zweden en Engeland. Dit verbond bleek echter van weinig nut, zoals we zullen zien.

Rampjaar 1672

In juni 1670 sloten de Franse koning Lodewijk XIV en de Engelse koning Karel II in het geheim een verbond. Twee jaar later verklaarde Engeland de oorlog aan de Republiek. Korte tijd later volgden ook Frankrijk en de bisdommen Munster en Keulen. Het leger van de Republiek trok zich terug achter de Hollandse Waterlinie, waarna de bezettingslegers tot Utrecht konden doordringen. 'Het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos', schreven de historici later in schoolboekjes.

Roep om Oranje

Het bewind van de regenten kreeg de schuld. Het volk wilde weer een Oranje op de troon. In juli 1672 werd Willem III uitgeroepen tot stadhouder van Zeeland en van Holland. De andere gewesten volgden. De prins van Oranje werd benoemd tot kapitein-generaal van het leger en admiraal van de vloot. Op 20 augustus 1672 trok een volksmassa samen bij de Gevangenpoort in Den Haag. Johan en Cornelis de Witt werden hier op een gruwelijke manier om het leven gebracht. Hun verminkte lichamen werden na afloop aan een galgenpaal gebonden. De smerige details zijn ongeschikt voor woorden.

Vredesverdragen

Na de dood van raadpensionaris Johan de Witt voerde de prins van Oranje de strijd tegen de vijand aan. Willem III bleek een kundig aanvoerder. Hij redde de Republiek van de dreigende ondergang. In februari 1674 werd met Engeland de Tweede Vrede van Westminster gesloten. Later volgden vredesverdragen met de bisdommen Munster en Keulen. In 1678 kwam ook een einde aan de oorlog met Frankrijk. Deze afspraak werd vastgelegd in de Vrede van Nijmegen.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland. Lynchpartij bij Gevangenpoort komt ook voor in de interessante geschiedenisbundel Koning Eenoog.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Geschiedeniscolumns

Een afwisselende bundel met beschouwingen van Ruud van Capelleveen. De nadruk ligt op geschiedenis. In sommige stukken laat hij zich uit over de waan van de dag. Ruud van Capelleveen heeft de gave om geschiedenis tot leven te brengen. U zult zich niet vervelen met de artikelen van deze auteur en uren genieten van deze uitgave.
Koning Eenoog door Ruud van Capelleveen

Lees verder: geschiedenis Zuid-Holland

Zuid-Holland
Geschiedenis Den Haag

Als u meer wilt weten over Den Haag is de uitgave van Ruud van Capelleveen een aanrader. Aan de hand van honderdvijftig onderwerpen komt u veel te weten over de geschiedenis, de wetenswaardigheden, de fraaiste monumenten en de interessantste reisdoelen. Ook liefhebbers die de stad goed menen te kennen zullen verrast worden door de wetenswaardigheden die de auteur aanreikt.
Den Haag


Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.