Lynchpartij bij Gevangenpoort in Den Haag
Moord op de broers De Witt

Foto Ruud van Capelleveen: Gevangenpoort in Den Haag
Op 20 augustus 1672 lynchte een woedende menigte van gegoede Haagse burgers bij de Gevangenpoort Johan en Cornelis de Witt. De moord was een politieke afrekening. Lang heeft men gedacht dat de moord werd geregisseerd door aanhangers van prins Willem III. In het 'Printed Pandemonium' beschreef de historicus Michel Reinders dat de stedelingen tijdens het rampjaar 1672 weliswaar een einde wilden maken aan de macht van raadpensionaris Johan de Witt, maar er wel een eigen agenda op na hielden. Zij waren dus geen marionetten van de prins van Oranje, Willem III. Deze burgers zagen in prins Willem III een geschikte bevelhebber en bewezen hem ongewild een grote dienst.Strijd om de macht
Hoe kon het zover komen? In de zomer van het Rampjaar 1672 wankelde de Nederlandse Republiek. De macht en voorspoed van de Nederlandse gewesten werden door het buitenland afgunstig bekeken. Met Engeland kon de Republiek een moeizame vrede sluiten, maar aan de zuidgrens maakte de Franse koning Lodewijk XIV zich klaar voor de strijd. Om de Republiek tegen Frankrijk te beschermen sloot Johan de Witt een verdrag, het anti-franse Triple Alliantie, met Zweden en Engeland. Dit verbond bleek echter van weinig nut, zoals we zullen zien.Rampjaar 1672
In juni 1670 sloten de Franse koning Lodewijk XIV en de Engelse koning Karel II in het geheim een verbond. Twee jaar later verklaarde Engeland de oorlog aan de Republiek. Korte tijd later volgden ook Frankrijk en de bisdommen Munster en Keulen. Het leger van de Republiek trok zich terug achter de Hollandse Waterlinie, waarna de bezettingslegers tot Utrecht konden doordringen. 'Het volk was redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos', schreven de historici later in schoolboekjes.Roep om Oranje
Het bewind van de regenten kreeg de schuld. Het volk wilde weer een Oranje op de troon. In juli 1672 werd Willem III uitgeroepen tot stadhouder van Zeeland en van Holland. De andere gewesten volgden. De prins van Oranje werd benoemd tot kapitein-generaal van het leger en admiraal van de vloot. Op 20 augustus 1672 trok een volksmassa samen bij de Gevangenpoort in Den Haag. Johan en Cornelis de Witt werden hier op een gruwelijke manier om het leven gebracht. Hun verminkte lichamen werden na afloop aan een galgenpaal gebonden. De smerige details zijn ongeschikt voor woorden.Vredesverdragen
Na de dood van raadpensionaris Johan de Witt voerde de prins van Oranje de strijd tegen de vijand aan. Willem III bleek een kundig aanvoerder. Hij redde de Republiek van de dreigende ondergang. In februari 1674 werd met Engeland de Tweede Vrede van Westminster gesloten. Later volgden vredesverdragen met de bisdommen Munster en Keulen. In 1678 kwam ook een einde aan de oorlog met Frankrijk. Deze afspraak werd vastgelegd in de Vrede van Nijmegen.PS
Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland. Lynchpartij bij Gevangenpoort komt ook voor in de interessante geschiedenisbundel Koning Eenoog.Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail
Geschiedeniscolumns

Koning Eenoog door Ruud van Capelleveen
Lees verder: geschiedenis Zuid-Holland
Zuid-HollandGeschiedenis Den Haag
Leestip
Een informatieve gratis nieuwsbrief over geschiedenis. Interessante verhalen over Historische Plaatsen, Kastelen, Royalty, WO2 en Wetenschap.
Al twintig jaar een begrip in Nederland bij liefhebbers van geschiedenis.
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Mis niets ...
Neem nu een abonnement op onze
Gratis Nieuwsbrief
Geschiedenis Den Haag

Den Haag
Geschiedenis Nederland

Leven in de delta
Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.