Henri Matisse (1869-1954)

Franse kunstenaar

De Franse kunstenaar Henri Matisse behoorde met Pablo Picasso tot de belangrijkste kunstenaars van het klassieke modernisme. Samen met André Derain wordt hij beschouwd als een pionier en belangrijkste vertegenwoordiger van het fauvisme, dat de afscheiding van het impressionisme propageerde en de eerste artistieke stroming van de twintigste eeuw vertegenwoordigde.

Jeugd

Henri Émile Benoît Matisse werd op 31 december 1869 geboren in Le Cateau-Cambrésis in het noorden van Frankrijk als zoon van een graanhandelaar. Hij groeide op in een textielstad in het noorden van Frankrjk. Henri Matisse studeerde rechten in Parijs en werkte daarna als klerk bij een advocaat in Saint Quentin. In zijn vrije tijd volgde hij tekenlessen op de plaatselijke kunstschool.

Kunstopleiding

Tijdens een ziekte in 1890 kreeg Henri Matisse van zijn moeder een doosje olieverf. Toen hij te kennen gaf kunstenaar te willen worden werd hij hevig tegengewerkt door zijn familie. Vader Matisse had liever gezien, dat zijn zoon de familiezaak, een zaadhandel, zou voortzetten. Henri Matisse vertrok naar Parijs, waar zijn kunst alleen ongunstige reacties teweeg bracht. Hij schreef zich in bij de Académie Julian in Parijs. Later studeerde Henri Matisse bij Gustave Moreau en de École des Beaux-Arts. Hij leefde vijftien jaar in grote armoede met Camille Joblaud met wie hij dochter Marguerite kreeg. In deze moeilijke jaren legde Henri Matisse de basis voor zijn latere succes. Signac en Pissarro leerden hem in deze periode over licht en kleur.

Debuut op Salon

In 1896 debuteerde Henri Matisse op de Salon de la Societé Nationale des Beaux-Arts. Van de vier werken werden er twee verkocht. Op voorspraak van Pierre Puvis de Chavannes werd Henri Matisse medelid van de salon. Hierdoor kon hij er in de toekomst exposeren zonder tussenkomst van een jury. Rond 1900 maakte Henri Matisse moeilijke tijden door. In 1898 trad Henri Matisse in het huwelijk met Amélie Parayee. De huwelijksreis ging naar Ajaccio op Corsica, waar hij zich verbaasde over het licht en de heldere kleuren. In Parijs werkte Matisse gestaag door naar de stijl, waarmee hij beroemd werd. Dankzij haar inkomsten kon de kunstenaar zijn hoofd financieel boven water houden. In 1901 stopte zijn vader met het geven van een toelage. Opvallend is het vertrek in 1902 naar zijn geboortestad en de terugkeer naar een donker palet. Historici noemen deze tijd de 'donkere periode'. Henri Matisse schaamde zich omdat een familielid in een groot bankschandaal betrokken raakte. Het duurde maanden, voordat Matisse zich met deze feiten had verzoend.

Salon d'Automne

In 1903 behoorde Henri Matisse tot de oprichters van de Salon d'Automne. Een jaar later had Matisse een solotentoonstelling bij Ambroise Vollard. In de jaren die volgden schilderde Matisse fauvistische schilderijen en ontstonden zijn eerste sculpturen. Langzaam aan maakte hij naam en omstreeks 1908 was hij een gevestigde kunstenaar. De tentoonstelling van de Salon d'Automne in 1905 werd een groot succes. De expositie sloeg in als een bom. Henri Matisse kreeg de bijnaam 'Le roi des fauves' (de koning van de wilde beesten).

Nice

Henri Matisse bleef tot 1916 in Parijs, maar de koude tijdens de wereldoorlog dwong hem naar Nice. In de jaren twintig maakte Henri Matisse een aantal reizen, onder meer naar Tahiti. Ook nam hij een opdracht voor een muurschilderij voor de Barnes Foundation in Merion, Pennsylvania aan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Henri Matisse in Frankrijk. In 1941 werd hij geopereerd aan een vaatverstopping. Een infectie maakte een tweede operatie noodzakelijk en hierbij werd zijn maag blijvend beschadigd.

Papierknipsels

Tussen 1948 en 1951 beschilderde Henri Matisse in Vence de kapel van een klooster voor Dominicanessen. In de laatste jaren van zijn leven hield Henri Matisse zich vooral bezig met het vervaardigen van grootschalige papierknipsels.

Overlijden

Henri Matisse werkte door tot de dood hem op 3 november 1954 in Cimiez bij Nice kwam halen. Matisse stierf door een hartaanval. Hij werd begraven op het kerkhof van Cimiez. Op 5 januari 1963 werd in Nice een indrukwekkend museum over het werk van deze kunstenaar geopend, het Musée Matisse.

Positief

De invloed van Henri Matisse op de ontwikkeling van de moderne kunst was reeds groot tijdens zijn leven en zijn belang groeide zelfs nog na zijn overlijden. Zijn werk wordt daarnaast vooral bewonderd omdat Matisse zich in zijn kunst altijd richtte op de positieve kanten van het leven. Zijn werk hangt dan ook bij veel mensen in de vorm van een affiche in de kamer. De explosies van kleur met contrasterende vormen van Matisse laten zien dat zijn werk door een groot kunstenaar gemaakt is. De vitaliteit en de energie die Henri Matisse in zijn stillevens legde zorgde er voor dat zijn werk ook in onze tijd nog steeds modern aandoet. De schilderijen van Matisse kregen hierdoor de kenmerkende ontsterfelijke uitstraling van het werk van een genie.

Knippen en plakken

Na een zware chirurgische ingreep werd Henri Matisse aan het einde van zijn leven aan zijn bed gekluisterd. Hij kon niet meer uren voor zijn schildersezel staan. Op bed ontwikkelde hij het papierknipsel tot kunstvorm: Matisse schilderde met schaar en lijm.
Henri Matisse: knippen en plakken

Henri Matisse: de Chapelle du Rosaire

De kapel van het tehuis van de dominicanessen in Vence was door brand verwoest. Matisse bood aan een nieuw gebouw voor de orde te ontwerpen. Hoewel de kunstenaar hulp kreeg van bouwkundigen, kan de schepping van de Chapelle du Rosaire (Rozenkranskapel) grotendeels aan Matisse worden toegeschreven.
Henri Matisse: de Chapelle du Rosaire

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Kunstbegrip en Kijken naar Kunst als u meer wilt weten over kunstenaars en kunststromingen.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer over kunst en kunstenaars

Kunst

Met 'Uit de kunst' van Ruud van Capelleveen komt u veel te weten over belangrijke kunststromingen en kunstenaars. De auteur koos interessante voorbeelden. De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake. 'Uit de kunst' is een gevarieerde bundel over kunst en kunstenaars.
Uit de kunst

In 'Kijken naar kunst' staan honderdvijftig interessante en fraai geïllustreerde verhalen van Ruud van Capelleveen over opmerkelijke kunstenaars. Hij koos interessante voorbeelden.
De belangrijkste kunststromingen tussen de renaissance en de twintigste eeuw komen in deze uitgave ter sprake.
Kijken naar Kunst

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.