Californië

Westkust

Californië maakte veel indruk op Aletta Jacobs en Carel Gerritsen. Beiden stuurden enthousiaste verslagen naar Nederland over hun bezoek aan deze Amerikaanse staat. "Californië is inderdaad een wonderland," schreef Aletta Jacobs in oktober 1904. "Niet alleen bezit het zoveel natuurschoon, dat het met de mooiste landen van Europa kan wedijveren en heeft het daarbij een klimaat dat aangenamer is dan ergens in Europa, doch tevens levert de grond, ik zou haast zeggen alles op, wat denkbaar is."

Californië

Deze staat aan de oostkust is nu met 37 miljoen inwoners de grootste van de Verenigde Staten van Amerika. De naam Californië werd in de vijftiende eeuw voor het eerst gebruikt door de Spaanse schrijver Garci Rodriguez de Montalvo (1450-1504) voor een eiland met onmetelijke rijkdommen. Zijn boek 'Las sargas de Esplandián' inspireerde Hernando Cortez (1485-1547).

Spanje

Cortés stichtte een kolonie in het huidige Mexico en ging op zoek naar het door De Montalvo genoemde eiland. Hij dacht dit ontdekt te hebben toen hij de zuidelijke punt van Californië bereikte. Zo kreeg Californië haar naam. In 1542 verkende de Spaanse ontdekkingsreiziger Juan Rodriguez Cabrillo (1499-1543) dit gebied. Hij legde een Spaanse claim op Californië. In de achttiende eeuw vestigden de Spanjaarden er twintig missieposten. De belangrijkste waren Monterey, San Francisco en Santa Barbara. Nadat de Spanjaarden in 1821 de Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog verloren, kwam Californië onder Mexicaans gezag.

Amerikaans-Mexicaanse Oorlog

Aan het begin van de negentiende eeuw werd Californië verkend door Amerikaanse pelsjagers. Er kwamen steeds meer Amerikaanse kolonialisten. Naar aanleiding van de Amerikaans-Mexicaanse Oorlog, die vooral om de Amerikaanse annexatie van Texas ging - dreigde Mexico alle kolonisten die geen Mexicaans staatsburger waren Californië uit te zetten. Hiertegen kwam op 14 juni 1846 een groep Amerikaanse kolonisten in Sonoma in opstand. Zij riepen de Republiek Californië uit. Drie weken later arriveerden Amerikaanse soldaten en werd Californië bij de Verenigde Staten ingelijfd.

Goudkoorts

In 1848 werd in San Francisco bekend dat er goud in de bergen van Californië was gevonden. In juni 1848 was San Francisco zo goed als verlaten. "Het leek alsof heel Californië aan het graven was in de heuvels aan de voet van het Sierra-gebergte," schreef historicus Martin Hillman. "In Oregon verlieten de mensen hun door hard werken verworven bezit en trokken naar het zuiden om hun aandeel te pakken te krijgen." In de oostelijke staten van de Verenigde Staten verkochten velen alles om de tocht naar Californië te kunnen maken. Men sprak over de 'Gold Rush', de goudkoorts, die duizenden aanstak. Het aantal immigranten nam nu razendsnel toe. De goudzoekers kwamen niet alleen uit de Verenigde Staten van Amerika, maar ook uit Europa, Zuid-Amerika, China en Australië. In enkele jaren stroomden meer dan driehonderdduizend nieuwe migranten naar Californië.

Milieu

De goudwinning bracht grote schade aan het milieu aan. Houtkap en dagbouw veroorzaakten erosie en de rivieren werden verontreinigd met zware metalen. De schrijver John Muir (1838-1914) richtte als reactie hierop de Sierra Club op. Dankzij hem kwam het tot de stichting van de nationale parken Yosemite en Sequoia. Aan het begin van de twintigste eeuw, toen Carel Gerritsen en Aletta Jacobs Californië bezochten, was de goudkoorts grotendeels verdwenen. "Er wordt ook nu nog altijd goud gevonden, maar de grond en daardoor de mijnen zijn in handen gekomen van grote maatschappijen," schreef Gerritsen in november 1904. "Het vinden van goud is nu niet meer een fortuintje voor de delver maar voor de Maatschappij in wier dienst hij arbeidt. Vandaar dat de goudmijnen van Californië haar aantrekkingskracht voor fortuin zoekende Europeanen sedert lang hebben verloren."

Landbouw

In de jaren zeventig van de negentiende eeuw ontdekte men dat het klimaat in deze staat zeer geschikt was voor de landbouw. "De gebrekkige middelen tot irrigatie van de bodem, maakten dat bedrijf in de aanvang weinig lonend," schreef Gerritsen. "Toen evenwel de wijze van irrigeren verbeterd en minder kostbaar werd, bleek spoedig de grote geschiktheid van de bodem voor vruchtenteelt, sinaasappelen, citroenen, pruimen, perziken, peren, appelen, walnoten enz. en worden thans, met buitengewoon gunstige uitslag, velden met vruchtbomen in midden- en Zuid-Californië aangelegd." "Hier in Zuid-Californië vindt men prachtige boomgaarden van sinaasappelen, duizenden hectaren groot, waar nog slechts drie jaren geleden wildernis was en waarvan men reeds over twee jaren een oogst verwacht, die alle kosten van aanleg, irrigatie en vruchtbaarmaking van de grond ruimschoots vergoedt." De landbouw is nog altijd belangrijk en concentreert zich nu vooral de Central Valley en het gebied rond Los Angeles. De voornaamste landbouwproducten zijn wijn, fruit en groenten.

Hollywood

In de jaren die volgden ontwikkelde Hollywood bij Los Angeles zich tot het centrum van de filmindustrie. In 1911 stichtte David Horsley hier de eerste studio. Nog in het zelfde jaar vestigen zich vijftien andere filmbedrijven in Hollywood. Californië had een aantal belangrijke voordelen: goed weer en lange dagen. De stad werd na de Eerste Wereldoorlog het belangrijkste filmcentrum van de wereld. Hier ontstonden de komediefilms van Charlie Chaplin en Buster Keaton. De film kwam echt tot leven toen geluid aan de actie werd toegevoegd. Hollywood werd een synoniem voor spanning, sensatie en een goede afloop.

Silicon Valley

Vanaf de jaren zestig zorgden technische uitvindingen voor de economische groei van Californië. In de omgeving van San Francisco vestigden zich technologiebedrijven. De productie van transistors en later computerchips zorgden voor de naam van dit industriegebied: Silicon Valley. De producenten van schakelingen en andere componenten op een plakje silicium veroorzaakten een technische revolutie. Dit zoog weer andere bedrijven aan. Silicon Valley werd de bakermat voor nieuwe technische ontwikkelingen. Hier vindt u bedrijven als Hewlett-Packard, Apple, Intel, IBM, eBay, Google en Facebook.

Aletta Jacobs en Carel Gerritsen

"Van een Nederlandse kolonie of van Nederlands kapitaal dat de rijke vruchten van deze opkomende industrie geniet, hoorde ik nergens," schreef Carel Gerritsen. "Het is niet alleen het klimaat, dat Californië van de andere Staten van Amerika onderscheidt; het is of de altijd schijnende zon niet enkel de plantenwereld bezielt tot een opgewekt leven, maar ook dat de mensen die invloed ondervinden," schreef Aletta Jacobs. "Californië, het land van reuzenbomen en oerwouden, het land van groen en bloemen en zonneschijn, dit land is waard dat men er meer notitie van neemt en het grondig leert kennen. [...] Wat het leven in Californië zo begeerlijk maakt dat is wel in de eerste plaats het heerlijke klimaat, waarin de zomers niet te heet en de winters niet te koud zijn, bij een temperatuur die ons in Amsterdam doet snakken naar lucht, zich hier vrij en fris en opgewekt gevoeld."

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief staan veel tips en wetenswaardigheden over geschiedenis en cultuur waar u echt iets aan heeft. Lees Door de Nederlandse Geschiedenis en Leven in de delta als u meer wilt weten over de geschiedenis van Nederland.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Lees verder: meer geschiedenis

Episoden

Leven in de delta is een aantrekkelijke geschiedenisbundel en een reis door de tijd en door Nederland. U ziet Nederland door de ogen van een liefhebber van geschiedenis: beleef het verleden van ons land aan de hand van opzienbarende feiten en mooie verhalen.
Leven in de delta


Met 'Nederlandse kastelen: van motte tot buitenplaats' heeft Ben Hendriks een zeer toegankelijke studie geschreven over de geschiedenis van Nederlandse kastelen en het leven op kastelen door de eeuwen heen.
Nederlandse kastelen

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.