Museum Arnhem

Gemeentemuseum in Arnhem

Na de Eerste Wereldoorlog vestigde men in de voormalige door Cornelis Outshoorn ontworpen herensociëteit aan de Utrechtseweg het Gemeentemuseum van Arnhem. Museum Arnhem kreeg landelijke bekendheid toen Pierre Janssen museumdirecteur werd. Het museum werd in deze eeuw grondig verbouwd door Bentheim Crouwel Architects.

Herensociëteit

Hoog boven de Rijn, op de oude stuwwal aan de rand van Arnhem, lag ooit de Theetuin van Reh. Architect Cornelis Outshoorn (1812-1875) bouwde in 1873 op deze unieke plek een herensociëteit voor gerepatrieerde suikerplanters uit Nederlands-Indië. De sociëteit was geen lang leven beschoren. Het ledental liep snel terug. De schulden konden niet meer terugbetaald worden. In 1912 besloot het bestuur tot liquidatie. De gemeente Arnhem kocht het pand om speculatieplannen te voorkomen. Ook zal hebben meegespeeld dat de gemeente al jaren zocht naar een geschikte locatie voor de kunst- en kunstnijverheidscollectie van Alexander Ver Huell.

Alexander Ver Huell

Alexander Ver Huell (1822-1897) studeerde rechten in Leiden. Hij promoveerde in 1848, waarna hij in Arnhem ging wonen. Als tekenaar maakte hij naam met een aantal bundels en humoristische schetsen. Hij illustreerde onder meer het humoristische werk van Johannes Kneppelhout (1814-1885) die publiceerde onder de naam Klikspaan. Ver Huell vermaakte zijn hele bezit aan de gemeente Arnhem. Het ging hierbij niet alleen om zijn huis en inboedel maar ook om een zeer interessante collectie schilderijen, tekeningen en prenten en kunstnijverheid. Deze collectie vormde de basis voor het gemeentemuseum in Arnhem.

Museumgeschiedenis

Deze collectie werd, samen met de historische objecten die de gemeente al bezat, in de loop der jaren verder uitgebouwd. Onder directie van De Lorm werd in de jaren vijftig veel werk van magisch realisten aangekocht en werd het verzamelgebied uitgebreid met sieraden, glas en keramiek. In de jaren negentig besloot men tot opsplitsing van de collectie. Een deel van de collectie (archeologie, historie, topografische werken en kunstnijverheid), verhuisde in 1996 naar het Historisch Museum, gevestigd in een prachtig 18e-eeuws koopmanshuis in het centrum van Arnhem. Het museum aan de Utrechtseweg kreeg een naam die beter aansloot bij de resterende kunstcollectie en de doelstelling van het museumbestuur: Museum voor Moderne Kunst.

Pierre Janssen

De meest kleurrijke en populaire museumdirecteur in Arnhem was ongetwijfeld Pierre Janssen (1926-2007). Tijdens zijn hele leven probeerde Pierre Janssen om kunst en cultuur voor een breed publiek toegankelijk te maken. Voor de AVRO presenteerde hij van 1959 tot 1972 het programma 'Kunstgrepen'. Dit was het eerste kunstprogramma op de Nederlandse televisie. Hij kreeg hiervoor in 1961, samen met regisseur Leen Timp, de allereerste Zilveren Nipkow-schijf. Pierre Janssen maakte in totaal honderd afleveringen. De serie had een blijvend effect: zijn spraakmakende optreden werd de norm voor al zijn navolgers.

Directeur

Pierre Janssen werd in 1926 geboren in Arnhem. Hij begon zijn loopbaan als journalist bij het dagblad Het Vrije Volk. Later was hij kunstredacteur bij het Parool. In de jaren vijftig kreeg Janssen een aanstelling als conservator van het Stedelijk Museum in Schiedam. In 1965 werd hij directeur van de Academie voor beeldende Kunsten in Rotterdam. Vier jaar later, in 1969, werd Pierre Janssen aangesteld als directeur van het Gemeentemuseum in Arnhem. Deze functie vervulde hij tot zijn vervroegde pensioen in 1982. In het museum in Arnhem was hij opvallend aanwezig. Regelmatig zag je hem door het museum lopen en bezoekers groeten. Het was alsof Pierre Janssen wilde controleren of de tentoonstelling wel aansloeg en of je het begreep. Janssen vond dat het museum vooral een museum voor de mens moest zijn. Nog jarenlang na zijn vertrek ontving het museum bedankbriefjes van tevreden museumbezoekers. Als museumdirecteur zette Pierre Janssen het beleid van zijn voorgangers in het Gemeentemuseum in Arnhem voort. Het zwaartepunt van de collectie was het Hollandse realisme, met soms surrealistische trekken, van kunstenaars als Dick Ket, Pyke Koch, Wim Schumacher en Carel Willink.

Moderne aanbouw

In de loop der jaren is er een hoop veranderd aan het gebouw aan de Utrechtseweg. De twee grootste vernieuwingen waren de toevoeging in 1956 van de Rijnvleugel, gebouwd door F. Eschauzier, de nieuwe entree aan de oostvleugel naar een ontwerp van gemeentearchitect C. Pet en de moderne aanbouw van Hubert Jan Henket. In de vleugel van Henket kwam een vergroot museumcafé. De entree en de winkel werden teruggebracht naar een centrale plek in het gebouw en in de voormalige bibliotheek kwam een auditorium. In 2014 werd de naam gewijzigd in Museum Arnhem.

Verbouwing

Aan het begin van deze eeuw werd in Arnhem lang gediscussieerd over de toekomst van het museum. Men dacht er over om het museum in een nieuw pand in het centrum onder te brengen, maar daar kwam niets van. Dit plan was te duur, vond de gemeenteraad. Uiteindelijk maakte het architectenbureau Bentheim-Crouwel een plan voor renovatie van het pand aan de Utrechtseweg en de bouw van een nieuwe museumvleugel. Museum Arnhem sloot in november 2017 de deuren en men begon aan grondwerkzaamheden. De uitvoering mocht vijftien miljoen euro kosten, maar geen bouwbedrijf bleek bereid om het museum voor dit bedrag te verbouwen. Door een veel te optimistische begroting en de inmiddels gestegen loon- en materiaalkosten kwam men miljoenen te kort.

Problemen

De bouwactiviteiten werden in februari 2018 stopgezet. Uiteindelijk besloot de gemeenteraad van Arnhem in november 2018 extra geld ter beschikking te stellen voor de renovatie. Het Arnhemse gemeentebestuur trok 7,5 miljoen extra uit. De provincie droeg een half miljoen bij. Het beschikbare budget steeg daardoor naar 23 miljoen euro. Tijdens deze beraadslagingen kwam ook het oudere plan om het museum te verhuizen naar de binnenstad weer aan de orde. Verhuizen bleek veel te duur. Het bestaande plan van het Amsterdamse Bureau Bentheim Crouwel Architects voor de renovatie van Museum Arnhem kon daarom nu worden uitgevoerd. De aanbestedingsprocedure kon van start gaan.

Heropening

Na een verbouwing van ruim vier jaar kon het museum aan de Utrechtseweg in mei 2022 weer geopend worden. Bureau Bentheim Crouwel Architects ontwierp een compleet nieuwe vleugel. Deze vleugel verving de westvleugel uit de jaren vijftig. Een deel hangt vijftien meter over de stuwwal. Vandaar heeft u zicht op het prachtige rivierlandschap. De centrale koepel van het gebouw uit 1873 werd omgetoverd tot Café Pierre. Het grand café werd vernoemd naar de voormalige directeur. Deze ruimte is open voor iedereen. U kunt hier ook zonder kaartje binnenlopen. Ook de binnentuin is voor iedereen toegankelijk.

PS

Wie leest weet meer en begrijpt beter. In onze gewaardeerde nieuwsbrief schenken wij regelmatig aandacht aan de geschiedenis van Arnhem. Lees meer over de geschiedenis van Arnhem. Ons interessante e-book over de geschiedenis van Arnhem is een aanrader. Deze stad heeft veel te bieden. Arnhem speelde al in de vijftiende eeuw een belangrijke rol.

Ontvang elke werkdag gratis geschiedenis per e-mail

Gerelateerd: geschiedenis Arnhem

Gelderland
Geschiedenis Arnhem
Arnhem A/Z
Bekende plekken in Arnhem

Arnhem is de stad die tijdens de Tweede Wereldoorlog de speerpunt vormde tijdens Operatie Market Garden. Hierbij bleek de verovering van de Rijnbrug in het centrum van Arnhem 'een brug te ver'. De Slag om Arnhem en de gevolgen hiervan ontbreken natuurlijk niet in deze uitgave. Arnhem heeft echter veel meer te bieden, dan enkel oorlogsherinneringen. De stad speelde al een belangrijke rol in de vijftiende eeuw.
Arnhem: Geschiedenis en wetenswaardigheden


Deze uitgave over Gelderland van Ruud van Capelleveen is zeker niet saai te noemen. Gelderland heeft een rijke geschiedenis en ook landschappelijk veel te bieden. De auteur informeert u op onderhoudende wijze over de geschiedenis en wetenswaardigheden van de honderdvijftig meest interessantste plaatsen in Gelderland.
Bezienswaardigheden in Gelderland

Betrouwbare informatie kost veel tijd en geld, maar dankzij onze populaire producten heeft u op onze website toch gratis toegang.